گفت‌و‌گو بدون‌ توقف

فضایی شبیه یک خانه امن و گرم. در ورودی سالن عوامل پشت‌صحنه در تردد هستند تا مقدمات ضبط و آمدن مهمان را فراهم کنند؛ روزی که قرار است درباره موضوع جنجالی محاربه و مسائل حقوقی پیرامون آن صحبت شود. انتهای سالن چایخانه‌ای است که بخار کتری کنار آن از کنار کتاب‌های دکور رد می‌شود و بالا می‌رود. دکور نخودی‌رنگ و مبل‌های چیده‌شده در تراسی که به فاصله چند متر از سطح زمین است و باید برای رسیدن به آن چند پله را طی کرد، همه و همه فضای گرم خانه را برای مخاطب تداعی می‌کند که می‌تواند بنشیند و شاهد یک گپ‌وگفت باشد.

فضای استودیویی که برنامه بدون‌توقف در آن ضبط می‌شود، با عناصر ایرانی ــ اسلامی عجین شده تا ترکیب گل و کتاب و چای، یک محیط گرم را برای حاضران ایجاد کند. برنامه بدون‌توقف از همان ابتدا بنای خود را بر ایجاد گفت‌وگو قرار داده‌است. ازجمله عوامل این برنامه می‌توان به رضا غلامحسین‌نژاد تهیه‌کننده و کارگردان، محمدرضا افشارنجفی جانشین تهیه و مدیرتولید، رضا آزاد سردبیر و پرهام عمرانی مجری اشاره کرد. گزارشی که می‌خوانید روایت جام‌جم از پشت‌صحنه یک روز کاری این برنامه به همراه گفت‌وگو با تهیه‌کننده و کارگردان و همچنین مجری برنامه بدون‌توقف است.

زندگی در پشت‌صحنه برنامه بدون‌توقف در جریان است. جمعی از جوانان دهه هفتادی و هشتادی گرد هم جمع شده‌اند تا یک برنامه پویا و گفت‌وگومحور شکل بگیرد. اصل شکل‌گیری برنامه بدون‌توقف، براساس نیازی بود که برای پاسخ به شبهات روز احساس می‌شد. این مسأله در جریان آشوب‌های اخیر بیشتر هم شد اما بدون‌توقف برنامه امروز و دیروز نیست. نزدیک به چهار سال است که روی آنتن ماندگار شده. برنامه ترکیبی چالشی بدون‌توقف کاری از شبکه سه سیماست که با دعوت از کارشناسان و سیاستمداران به بررسی شبهات و معضلات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می‌پردازد. این برنامه کار خود را از تابستان ۱۳۹۷ شروع کرد. ابتدا محمدرضا نجارزاده، تهیه‌کننده این برنامه بود و از زمستان همان سال، رضا غلامحسین‌نژاد سکان تهیه‌کنندگی برنامه را در دست گرفت. برنامه‌ای که در هفت فصل خود، حدود ۷۰۰ قسمت تولید و روانه آنتن کرده‌است. غلامحسین‌نژاد عنوان می‌کند که در طول این فصل‌ها، عوامل ــ از مجری تا سردبیر ــ تغییر داشته‌اند اما محوریت و کلیت برنامه حفظ شده‌است.

او به جام‌جم می‌گوید: در فصل‌های مختلف مجریانی مثل مهدی خانعلی‌زاده، مرادخانی و امیرحسین طهماسبی را داشتیم. نگاه ما در برنامه، علاوه بر تولید، تربیت نیرو هم هست. کما این‌که در فصل‌های قبل هم مجریان بسیاری را از این برنامه داشتیم که توانستند بدرخشند. مثلا آقای خانعلی‌زاده اولین اجرایش در این برنامه بود که خوش‌درخشید. نگاهی که در بدون‌توقف داریم، تربیت نیرو و ورود نیروهای تازه است. در سردبیری هم همین سیاست را داریم و با یک تیم جوان کار را جلو می‌بریم. رنج سنی عوامل ما بیشتر دهه ۷۰ و ۸۰ است.

حین صحبت‌های غلامحسین‌نژاد، همین جوان‌های هفتادی و هشتادی مشغول فراهم کردن پشت صحنه و آماده‌شدن برای ضبط هستند. مهمان هنوز نیامده اما همه چیز برای ضبط فراهم است. تهیه‌کننده بدون‌توقف در ادامه صحبت‌هایش از چالش‌های جوان‌گرایی تیم تولید برنامه و مشکلات احتمالی کار کردن با نیروهای جوان می‌گوید: اگر سازندگان هر برنامه‌ای، با روش درست برنامه را جلو ببرند، دچار مشکل نمی‌شوند. هرکاری چالش خود را دارد. شاید خیلی از مشکلات به سن و تجربه ربط نداشته‌باشد. وقتی نگاه‌مان این باشد که آزمون‌وخطا برای رسیدن به نقطه مطلوب صورت می‌گیرد، یاد می‌گیریم که از اشتباهات و چالش‌ها به‌عنوان پله و سکو استفاده کنیم. در برنامه بدون‌توقف هم همین کار را کردیم و عواملی که در این برنامه هستند توانسته‌اند در برنامه‌های دیگر هم موفق ظاهر شوند. این مسأله هم در بحث فنی و هم محتوایی اتفاق افتاده‌است. البته که در کنار استفاده از تیم جوان، از تجربیات افراد باتجربه‌تر هم استفاده کردیم.

چه شد که بدون‌توقف وایرال شد؟

بخشی از دیده‌شدن برنامه بدون‌توقف به‌واسطه پخش شدن ویدئوهایی از برنامه است. غلامحسین‌نژاد در این رابطه عنوان می‌کند: برنامه‌ای که خوب کار کند، حاشیه خواهد داشت و گریزی از حاشیه‌های آن نیست. ما هم در فضای مجازی فعال هستیم، ولی عمده مسائلی که به آن پرداخته شده، آنهایی است که خود رسانه‌ها آن را برداشته و از آن استفاده کرده‌اند. مثلا صحبت‌هایی که آقای غلامی درباره حجاب گفته‌بود، بسیار در فضای مجازی چرخید. حضور آقای قالیباف هم در فضای مجازی بحث‌برانگیز شده‌بود و برنامه‌ای که با موضوع ولایت‌فقیه با آقای بهادری داشتیم هم موردتوجه مخاطبان فضای مجازی قرار گرفته‌بود. همه اینها نشان می‌دهد که برنامه، موفق بوده و توانسته با انتخاب درست موضوع، تاثیرگذار باشد. به نظرم ما همیشه و در هر زمانی نیاز به گفت‌وگو داریم و لازم است با جوان‌ها و نسل‌های مختلف صحبت کنیم. برای همین، به نظرم بدون‌توقف یک نیاز مبرم جامعه است. امثال این برنامه باید باشند تا چالش‌های جوانان پاسخ داده شود.

یکی از چالش‌هایی که احتمالا بدون‌توقف با آن روبه‌روست، ادامه دادن یک برنامه به مدت چند سال و داشتن آنتن ثابت است. غلامحسین‌نژاد درباره چالش‌های این مسأله تصریح می‌کند: به‌طور کلی این‌که یک برنامه آنتن ثابت داشته‌باشد، سخت است. برنامه بدون‌توقف این چند سال به صورت ثابت پخش شده و این نشان می‌دهد که مخاطب داشته‌است. بسیاری از برنامه‌ها با وجود روال خوبی که داشتند، به‌دلیل نبود تمایل در مخاطب، متوقف شدند. این رضایت باید هم از طرف مردم باشد و هم از طرف مسئولان تلویزیون، چرا که هرکدام از این دو نباشد، برنامه ماندگار نمی‌ماند. این ثبات در برنامه بدون‌توقف نشان می‌دهد که مخاطب ثابت پای تماشای این برنامه می‌نشیند و جامعه بحث گفت‌وگو را پذیرفته‌است.

دنبال نتیجه نیستیم

وی ادامه می‌دهد: ما اینجا صرفا دنبال نتیجه نیستیم. یعنی نمی‌خواهیم یک موضوع را مطرح کنیم و در نهایت به یک نتیجه مشخص آری یا خیر برسیم. اصل کار ما همین بحث و گفت‌وگوست. این‌که یاد بگیریم طیف‌های متفاوت و مخالف کنار هم قرار بگیرند و صحبت کنند. موفقیت یک برنامه هم به چالش‌هایش ربط ندارد، بلکه باید دید چه فرهنگی را توانسته در جامعه ایجاد کند. یعنی باید پرسید آیا چنین برنامه‌ای توانسته فضای گفت‌وگو ایجاد کند؟ این مسأله نکته مهمی است که باید به آن توجه کرد. کمتر برنامه‌ای مثل بدون‌توقف داریم که چند جوان بنشینند و در قالب کارشناس با هم صحبت کنند.

در میان صحبت‌های تهیه‌کننده بدون‌توقف، مهمانان برنامه هم رسیده‌اند و در حین انجام هماهنگی‌های آخر با مجری و مستقر شدن در جای‌شان هستند. طیفی از موافقان و مخالفانی که قرار است مقابل هم نشسته و گفت‌وگو کنند. تهیه‌کننده بدون‌توقف درباره نحوه انتخاب حاضران در برنامه، این‌طور توضیح می‌دهد: برخی از حاضران در برنامه‌ بدون‌توقف از طریق دانشگاه‌ها به ما معرفی می‌شوند و برخی هم از طریق پیامک و درخواستی که می‌دهند، وارد برنامه می‌شوند. فضای بدون‌توقف برای ورود همه طیف‌ها که باور به گفت‌وگو دارند، فراهم است.

ما از جمله برنامه‌هایی هستیم که کمترین سانسور را دارد. کما این‌که مسأله حجاب و ولایت‌فقیه هم در برنامه مطرح شده و این مسأله نشان می‌دهد که اگر ما با مسائل درست برخورد کنیم، می‌توان همه چیز را مطرح کرد.

اما یکی از نکاتی که در بدون‌توقف وجود دارد، استفاده از کلیدواژه‌های مهم و مورد استفاده افراد در کف جامعه است. غلامحسین‌نژاد در این رابطه عنوان می‌کند: این مسائل به صورت فکرشده ‌بوده. معتقدیم که مخاطب ما عموم جامعه است و نمی‌توان صرفا جامعه‌شناسان یا متخصصان را مخاطب بدون‌توقف دانست.

بسیاری از آنها پیام داده‌اند و متوجه شده‌ایم برخی افراد که کمتر سراغ تلویزیون می‌آیند برنامه را از طریق فضای مجازی دیده‌اند و به تماشای آن در تلویزیون مشتاق شده‌اند. تلاش می‌کنیم به سؤال‌های مهم مردم درباره موضوعات مختلف اشاره کنیم. گاهی هم به دغدغه فراموش‌شده مردم ــ مثل فرزندآوری ــ می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم فرای هر دیدگاه و سلیقه‌ای به اهمیت آن بپردازیم. البته اغلب کلیپ‌های منتشر شده از برنامه بدون‌توقف، از سوی خود رسانه‌ها برداشته شده‌است.

اما چیزی که می‌توانم به عنوان عامل موفقیت خودمان ذکر کنم، شناخت فضای مجازی است که آن را به شکل فرصت می‌دانیم. نیروهایی که به این فضا تسلط دارند، در تیم ما هستند که ظرفیت‌ها و نحوه استفاده از آن را به‌خوبی می‌داند.

جایی برای گپ زدن

وی درباره انتخاب موضوع‌ در بدون‌توقف می‌گوید: انتخاب موضوع از چند طریق در این برنامه صورت می‌گیرد. در واقع طی فرآیندی، ما را به یک موضوع می‌رساند؛ به این صورت که هر چند وقت یکبار در نظرسنجی حرفه‌ای و پژوهشی که انجام می‌دهیم از نظرسنجی‌های موجود هم استفاده می‌کنیم. در عین حال، از پاسخ‌ها و پیامک‌های موجود در فضای مجازی هم استفاده می‌کنیم. بدون‌توقف در عین حال اتاق فکری از نخبگان، کنشگران فرهنگی، خبرنگاران و دیگر افراد متخصص دارد که نظرات آنها استفاده می‌کنیم. در عین حال، خود اتاق فکر با این جلساتی که برگزار می‌کند به یک بینش می‌رسد و در نهایت موضوعات خود را جمع‌بندی می‌کند. البته ابتدا موضوع را انتخاب می‌کنیم و بعد به استادانی می‌رسیم که به عنوان کارشناس قرار است در برنامه حاضر باشند. افرادی که در اتاق فکر هستند، گاهی به صورت جلسه‌ای همراه ما می‌شوند و گاهی به صورت ثابت. در واقع برخی افراد به فراخور موضوع کنار ما هستند.

به گزارش جام‌جم، بخشی از آنچه ورود به پشت صحنه بدون‌توقف و نشستن و گپ زدن در آن را به یک حال خوش و ماندگار تبدیل می‌کند، مربوط به دکور آن است. دکوری ساده و در عین حال ایرانی که مناسب نشستن است و صحبت کردن. مصاحبه با تهیه‌کننده این برنامه هم در پشت صحنه و در دکوری انجام شد که به شکل یک تراس ایرانی طراحی شده‌است. غلامحسین‌نژاد در این رابطه می‌گوید: گفت‌وگو در فرهنگ ایرانی از قدیم وجود داشته‌است. وجود آن را می‌توان در گعده‌های آن زمان دید.

دکور فعلی، ترکیبی از کافه، قهوه‌خانه و مدل‌های ایرانی اسلامی است. تراسی کاملا ایرانی داریم و برای دکور آن از گل استفاده کردیم. تلاش کردیم از نشانه‌های ایرانی و اسلامی استفاده کنیم تا فضای گفت‌وگو را برای مخاطب و شرکت‌کنندگان تداعی کند. دو فصل است دکور برنامه همین است. یک فصل هم با حضور تماشاگر بود که بعد از کرونا، دکور را عوض کردیم.

چالش‌های محتوایی برنامه

به گزارش جام‌جم، تولید یک برنامه گفت‌وگو محور نیاز به محتوایی غنی و قوی دارد. این مسأله را هم باید از چالش‌های برنامه‌هایی مثل بدون‌توقف دانست. رضا آزاد، سردبیر فصل هفتم بدون‌توقف پیش از شروع ضبط برنامه، چند دقیقه کنار استودیو می‌ایستد تا با او صحبت کنیم. او در گفت‌وگو با جام‌جم از چالش‌های هدایت محتوایی برنامه می‌گوید: ما در برنامه بدون‌توقف، یک اتاق فکر داریم که متشکل از استادان دانشگاه و کارشناسان مرتبط، مدیران و مسئولان شبکه است و موضوعات را در آن اتاق مطرح می‌کنیم؛ البته گاهی از سوی خود کارشناسان بیان می‌شود.

بعد جمع‌بندی کرده و به یک موضوع واحد می‌رسیم. چند شاخص برای این کار داریم که از آن جمله به‌روز بودن موضوع و داغ بودن آن است که وقتی وارد برنامه می‌شود، محورهایی برای آن مشخص می‌کنیم تا بتوانیم بر اساس آنها، پرسش‌ها را مطرح کنیم. تلاش می‌کنیم شبهاتی که در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود را در قالب پرسش‌ها ارائه کنیم.

وی ادامه می‌دهد: تیم سردبیری با مجری هم در حین ضبط ارتباط دارد. تلاش می‌کنیم برنامه را به لحاظ محتوایی مدیریت کنیم. در واقع در حین ضبط می‌توانند پرسش‌های دیگر مطرح کنند اما باید حول همان محورها باشد. در عین حال، با ارتباطی که ما با مجری داریم، تلاش می‌کنیم محتوای برنامه را حین ضبط به‌روز کنیم. گاهی بر اساس شرایطی که در ضبط حاکم می‌شود، محور را عوض می‌کنیم یا برای هدایت موضوع وارد می‌شویم. ما حین تعیین موضوع، میزان کشش پرداختن به آن را هم بررسی می‌کنیم.

آزاد می‌گوید: وقتی ببینیم یک محور در حین ضبط خیلی جذاب نیست، آن را اصلاح می‌کنیم تا جذابیت بیشتری داشته‌باشد. ما برای تعیین موضوع برنامه‌ها هم از رسانه‌ها بازخورد می‌گیریم و خود مهمانان یا کارشناسان به ما پیشنهادهایی می‌دهند. همه اینها جمع‌بندی و در نهایت متوجه می‌شویم یک موضوع باید در برنامه مطرح شود. بیشتر قبل و بعد از برنامه است که این موارد مطرح شده و ما آن را بررسی می‌کنیم.

گفت‌وگوی «جام‌جم» با مجری فصل هفتم «بدون‌توقف»

از برنامه‌های دانشجویی تا بدون‌توقف

شاید بیراه نباشد که مجری یک برنامه گفت‌وگو محور را سکاندار برنامه بدانیم. فردی که پشت فرمان می‌نشیند تا برنامه بهتر حرکت کند و به مسیر خود برسد.
پرهام عمرانی در فصل هفتم بدون‌توقف، این مسئولیت را به عهده گرفته تا در کنار یک تیم جوان، این برنامه را اجرا کند. البته خودش هم در میان صحبت‌هایش به این مسأله اشاره می‌کند که مجری به معنای واقعی و همیشگی آن نیست. تنها نقش یک هدایت‌کننده را دارد. هرچند همین هدایت کردن برنامه هم کار ساده‌ای نیست. برای مصاحبه با او در همان تراسی می‌نشینیم که با چند پله از استودیو فاصله دارد و شبیه یک اتاق دنج و آرام است. دو ردیف کتاب پشت به پشت هم بالای مبل‌های نخودی چیده شده‌اند. فضا برای گفت‌وگو فراهم است و عمرانی در گفت‌وگویی که با جام‌جم دارد، از چالش‌ها و تفاوت‌های اجرای یک برنامه گفت‌وگو محور می‌گوید.
پرهام عمرانی مجری فصل هفتم برنامه بدون‌توقف به جام‌جم می‌گوید: اجرای برنامه گفت‌وگو محور به این دلیل که محتوا باید از آن بیرون بیاید، سختی خاصی دارد. کما این‌که از نظر فرمی برنامه راحت‌تری نسبت به دیگر قالب‌های برنامه‌سازی است. همین برنامه‌های گفت‌وگو محور هم چند مدل دارد. برنامه بدون‌توقف بین دو گونه برنامه‌سازی با محوریت گفت‌وگوست. تفاوت اصلی این برنامه با این مدل‌ها این است که مجری معنای دیگری داشته و به شکل هدایت‌کننده بحث حضور دارد. مجری میزبان پرسش‌کنندگان و مهمان برنامه است و تلاش می‌‎کند محورهای برنامه را به گونه‌ای هدایت ‌کند که در پشت آن قضاوت نباشد و پرسش‌ها به گونه‌ای مطرح شود که جهت‌گیری هم در آن نباشد. بر همین اساس هم برنامه بدون‌توقف پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. کما این‌که جایگاه مجری در برنامه هم در میان شرکت‌کنندگان است.

سختی‌هایی به شکل «بدون‌توقف»

وی ادامه می‌دهد: هر برنامه‌ای پیچیدگی خاص خود را دارد که بدون‌توقف هم از آن مستثنا نیست. مجری‌ها به طور کلی نباید جهت‌گیری داشته‌باشند و زمانی که در قامت میزبان حاضر می‌شویم، نباید جهت‌گیری داشته‌باشیم چون نماینده رسانه‌ملی هستیم و باید همه اقشار مردم را در نظر بگیریم. ما هم تلاش می‌کنیم پرسش همه طیف‌ها را مطرح کنیم. سختی‌های خاص خود را دارد که شاید مهم‌ترین آن کنترل زمان و پرسش‌های حاضران باشد که برنامه از روند اصلی آن خارج نشود. همه این موارد پیچیدگی‌های این برنامه است.

عمرانی تصریح می‌کند: گاهی مهمانان ما از این ناراحت می‌شوند که ناچار می‌شوم میان صحبت‌ها وارد شوم یا آن طور که باید وارد بحث نشده‌ام. چیزی که روی آنتن می‌بینید، غذای طبخ و تزئین شده برنامه است. نه از نظر سانسور محتوایی، بلکه از این جهت که خیلی سرراست‌تر مقابل مردم ظاهر می‌شود. به خصوص که طیف حاضران در برنامه ما بیشتر دانشجو هستند و شور و حرارت بیشتری نسبت به دیگر مهمانان دارند و همین مسأله باعث می‌شود کنترل کردن‌شان سخت‌تر باشد. البته این مسأله برگ برنده ماست که روحیه جوان بدون چارچوب در آن وجود دارد که امکان پرسشگری را ایجاد می‌کند.

پاسخ‌دهندگان در برنامه یا همان مهمان اصلی هم این سعه صدر را دارند که پاسخ مهمانان را بدون ناراحتی بدهند.

همراهی با یک تیم جوان

مجری برنامه بدون‌توقف عنوان می‌کند: من از سال ۹۴ تجربه اجرای برنامه‌های مختلف دانشجویی را داشتم اما جدی‌ترین برنامه چالشی که اجرا کرده‌ام همین برنامه بدون‌توقف است. شروع کارم با برنامه‌های دانشجویی و شبکه خبر بوده و بدون‌توقف در سطح بالاتری از آنهاست. تیم برنامه‌ساز ما جوان هستند و پیرترین‌شان زیر ۴۰سال است. میانگین سنی ۲۵-۲۴ سال است. عوامل از دغدغه‌مندان حوزه فرهنگ هستند که در حوزه‌های مختلف کار کرده‌اند. این تیم دور هم جمع شده‌ایم و تلاش کرده‌ایم برنامه‌ای در شان مخاطب تولید کنیم. افراد مختلفی در فصل‌های قبل بودند که اجرا می‌کردند و به نوعی برای من افتخار است که در ادامه کارهای آنها اینجا هستم و به نوعی پیامی که به من می‌دهد این است که فرد اشتباه در این برنامه نمی‌آید. بخشی از موفقیت این برنامه با مجریان قبلی بود و همین مسأله برای من باعث افتخار است.