نشانی شاعران در سینمای ایران

با این حال سینمای ایران آن‌قدر‌ها هم با شعر، قهر و بیگانه نیست و به‌جز قاب‌بندی‌ها و دیالوگ‌هایی که گاهی به شعر پهلو می‌زند و عبارت سینمای شاعرانه از آن استنباط می‌شود، در طول این سال‌ها پیوند‌هایی واضح و گاهی غریب با شعر و شاعری داشته است.

البته ساخت فیلم درباره شاعران بزرگ و شناخته شده ایران سهم چندانی در این میان ندارد و تعداد نمونه‌هایی که با محوریت و نقش تعیین‌کننده شعرا باشد، ناچیز است. اولین نمونه فیلم «فردوسی» محصول سال۱۳۱۳ است که جزو نخستین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران به شمار می‌آید و عبدالحسین سپنتا، کارگردان و بازیگر شناخته شده آن روزگار که علاقه و ارادت خاصی به فرهنگ و ادبیات ایران داشت، زندگی شاعر و حماسه‌سرای پرآوازه ما را به تصویر می‌کشد. فیلم «مست عشق» به کارگردانی حسن فتحی با محوریت زندگی مولانا و شمس تبریزی هم جزو آثار متاخر با موضوع شاعران برجسته فارسی و ایران است که در انتظار نمایش عمومی به سرمی‌برد.

همین فیلم «رویای سهراب» ساخته علی قوی‌تن که با بازی خودش در نقش سهراب سپهری این روز‌ها روی پرده سینماهاست، یکی دیگر از معدود آثار سینمای ایران درباره یک شاعر مهم و برجسته است. حالا که بحث سهراب‌سپهری مطرح شد، بد نیست به حضور متفاوتش در چند فیلم سینمای ایران اشاره کرد که نام‌شان وامدار کلماتی از اشعار این شاعر محبوب است. مهم‌ترین‌شان «خانه دوست کجاست؟» ساخته عباس کیارستمی است که با تصاویر و سینمای شاعرانه‌اش، نقش به‌سزایی در شهرت و محبوبیت سینمای ایران در جهان داشت. کیارستمی اصلا فیلم خانه دوست کجاست را با اشاره و ادای دین به شاعر مشهور شروع می‌کند و می‌نویسد: «با یاد سهراب سپهری...» نام فیلم از ابتدای این شعر «نشانی» سهراب انتخاب شده است:
«خانه دوست کجاست؟ / در فلق بود که پرسید سوار/ آسمان مکثی کرد...» اشعار سهراب سپهری باز هم الهام‌بخش فیلمسازان دیگر برای نام‌گذاری آثارشان شد؛ اسم فیلم «کفش‌هایم کو؟» ساخته کیومرث پوراحمد هم از شعر «کفش‌هایم کو؟ چه کسی بود صدا زد: سهراب؟...» و «اسب حیوان نجیبی است» ساخته عبدالرضا کاهانی هم بخشی از شعر بلند «صدای پای آب» است، آنجا که می‌گوید: «من نمی‌دانم که چرا می‌گویند: اسب حیوان نجیبی است، کبوتر زیباست». فیلم «آب را گل نکنید» ساخته انسیه شاه‌حسینی با بازی رویا نونهالی هم اشاره به «آب را گل نکنیم/ در فرودست انگار کفتری می‌خورد آب...» سروده سهراب دارد.

علاقه کیارستمی به شعر، باعث شد او به جز خانه دوست کجاست؟ بعد‌ها باز هم اسم یکی از فیلم‌هایش را با ارجاع به یک شعر و یک شاعر سرشناس انتخاب کند: «باد ما را خواهد برد» از فروغ فرخزاد. یکی دیگر از شعر‌های این شاعر هم تبدیل به اسم فیلمی از حمید رخشانی شد: «پرواز را به خاطر بسپار». به جز این‌ها فیلم‌هایی مثل «تک درخت‌ها» سعید ابراهیمی‌فر، «سایه خیال» حسین دلیر، «نان و شعر» کیومرث پوراحمد و «ایران سرای من است» پرویز کیمیاوی، از معدود فیلم‌هایی هستند که با محوریت شعر و شاعری ساخته شده‌اند.

روزنامه جام جم