هفت‌خوان ازدواج در مسیر جوانان

به بیان دیگر، امر ازدواج مانند تولد و وفات، جزئی از طبیعت زندگی ما انسان‌هاست. آنچه در جامعه تراز اسلامی باید اوجب واجبات باشد، زمینه‌سازی در جامعه برای امری خیر به نام ازدواج است و مقصود از این مطلب، وام دادن صرف به زوج‌ها نیست، بلکه باید بسیار فراتر و عمیق‌تر به مسأله ازدواج نگریسته شود و زمینه‌های یک ازدواج آسان به‌موقع و موفق فراهم شود تا کانون خانواده در جامعه ارزش و جایگاه خود را حفظ کند و در سایه این مسأله سلامت و ارتقای اجتماعی و حتی حل بحران جمعیت را شاهد باشیم. اما آسیب‌هایی همچون چشم هم چشمی، سنت‌های غلط و از همه مهم‌تر آسیب‌های فضای مجازی ازدواج در حال سنگ‌اندازی بر سر راه ازدواج جوانان است.

انسان موجودی اجتماعی است، به نحوی که زندگی بدون دیگران، برایش طاقت‌فرسا و تقریبا ناممکن است؛ لذا بیشتر عمر‌خویش را در کنار خانواده سپری می‌کند. خداوند سبحان در آیه ۲۱ سوره مبارکه روم می‌فرمایند: «از آیات و نشانه‌های خداوند این است که از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آن‌ها آرامش یابید و در میان شما مودت و رحمت قرار داد. در این امور نشانه‌هایی است برای افرادی که تفکر می‌کنند». پیامبر رحمت (ص) در این ارتباط می‌فرمایند: «بهترین ازدواج آن پیوندی است که آسان‌تر باشد.» این در حالی است که در سال‌های اخیر با کاهش آمار ازدواج مواجه بوده‌ایم و از سوی دیگر سن ازدواج هم در حال بالا رفتن است.

ایجاد شرایط زیرساختی توسط مسئولان امر برای انجام ازدواج آسان و حمایت‌های در حد کفایت از زوج‌های جوان، حداقل انتظاراتی است که جامعه از مسئولان ذی‌ربط دارد. مسکن آسان، شرایط کاری پایدار و دستمزد کافی، جشن ازدواج آسان و... از جمله مواردی است که جز با خواست مسئولان، قابلیت عمومیت پیدا کردن در جامعه و تبدیل شدن به یک ارزش اجتماعی را نخواهدداشت. اما جدا از این مباحث، آن چیزی که امروزه جای کار و مطالعه دارد، آسیب‌شناسی ازدواج در شرایط امروز جامعه‌مان است. انتظاراتی که امروزه بعضا از حالت طبیعی و حد تعادل خارج است. انتظاراتی که طرف‌های ازدواج یا خانواده آنان از یکدیگر دارند، خود به نوعی مانعی بزرگ برای جلوگیری از ایجاد امر خیر ازدواج عمل می‌کند.

یکی از آسیب‌هایی که امروزه به فرآیند ازدواج آسیب می‌زند، چشم و هم‌چشمی‌هاست. همین مسأله به مرور باعث افزایش سرسام‌آور هزینه‌های زندگی و ایجاد زاویه در زندگی خواهدشد. فضای مسموم مجازی، نقشی بی‌بدیل در توسعه چشم و هم‌چشمی‌ها دارد. در جامعه‌ای که چنین معضلی وجود دارد، به اجبار «ازدواج آسان» فراموش خواهد شد. از سوی دیگر، نگاه کاسب‌کارانه به مقوله ازدواج یکی دیگر از آسیب‌هایی به شمار می‌رود که دامن‌گیر این سنت حسنه شده‌است. بعضا مشاهده می‌شود طرف‌ها به خاطر پول و مال یکدیگر، تصمیم به ازدواج می‌گیرند. در صورتی که آنچه در این زمینه باید حرف نهایی را بزند، «تفاهم» طرف‌هاست. نگاه‌کاسب‌کارانه به مقوله مهریه نگاهی است که زندگی‌ها را به تباهی می‌کشاند. از منظر عقلایی، مهریه در صورتی مورد تایید است که مرد نیز از میزان آن رضایت داشته باشد، در واقع یک خط دو سویه است و رضایت طرفین ملاک عمل است.

حاکمیت لفظ‌ها و فرهنگ‌ها در پدیده ازدواج هم از دیگر مواری است که موجب می‌شود جوانان دم بخت با چالش مواجه شوند. به عنوان مثال، «جهیزیه» لفظی اجباری که بر گردن خانواده دختر افتاده‌است، اما آیا حقیقتا پسندیده است که خانواده دختر زیر بار قرض و فشار اقتصادی برای تأمین جهیزیه بروند؟ اگر ما به ایجاد «زندگی مشترک» اعتقاد داریم، باید نگاه طرف‌ها به مقوله زندگی نیز، «مشترک» باشد. این‌که بر سر لفظ‌ها و «فرهنگ‌های بعضا نه چندان درست و منطقی»، خانواده‌ها را به فشار اقتصادی بیندازیم، از نظر عقلی و شرعی نیز جایز نیست.

آسیب دیگری که امروزه خانواده ایرانی را تهدید می‌کند، «جنگل‌مجازی» است. جنگل مجازی یعنی فضای مجازی بدون قانونی که از هر طرف در حال لطمه زدن به بنیاد خانواده سنتی و اصیل ایرانی است. مردان و زنانی که از وقتی بیدار می‌شوند تا نیمه‌های بامداد، معلوم نیست در جنگل مجازی، در حال تطمیع شدن از چه اقیانوسی هستند. اقیانوس مطالب ارزشمند یا اقیانوس مطالب باطل! فضای مجازی، گفتگو‌های حقیقی را نیز به حداقل کشانده‌است. اصلا کار تا آنجا پیش رفته که افراد در فضای مجازی عاشق می‌شوند و در همان فضا نیز فارغ! بسیاری از خانواده‌ها صرفا از طریق فضای مجازی با یکدیگر در ارتباطند. این یعنی سقوط فرهنگ گفتگو و صله رحم در جامعه. معمولا خانواده‌های امروزی، در فضای گفت‌وگوی حقیقی قرار ندارند؛ لذا باید به آن نقطه برسیم که درک کنیم ازدواج، یکی از طبیعت‌های زندگی ما انسان‌هاست. نگاه‌مان به این مقوله نباید، همراه با لاکچری‌گرایی و چشم و هم‌چشمی باشد. اگر خود را انسان طبیعی و بکر می‌دانیم، باید طبیعی به این مسأله بنگریم.

روزنامه جام جم