مرگ مغزی به حیات برنمی‌گردد

از آن طرف هم هر سال حدود ۲۵هزار نفر از ایرانیان در انتظار اهدای عضو هستند. به همین دلیل با کتایون نجفی‌زاده، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان صحبت کردیم تا درباره فرهنگ اهدای عضو و نیز باور‌های غلطی که در این باره وجود دارد بگوید. او تاکید می‌کند فردی که دچار مرگ مغزی شده، به زندگی بازنمی گردد؛ لذا این تصور که فرد دچار مرگ مغزی شده دوباره قرار است در کنار خانواده باشد، اشتباه است.

در حال حاضر نسبت مرگ مغزی به تعداد افرادی که در صف دریافت عضو هستند چگونه است؟

ابتدا باید بگویم ما به هیچ وجه از این که فردی دچار مرگ مغزی شود، خوشحال نمی‌شویم. بروز مرگ مغزی برای ما و اعضای خانواده او خبر خوشی نیست، اما می‌گوییم اگر فردی دچار مرگ مغزی شد، خوشحال می‌شویم خانواده او رضایت دهند تا اعضای او اهدا شود. هر سال حدود ۵ تا ۸هزار نفر در ایران دچار مرگ مغزی می‌شوند؛ از این تعداد ۳ هزار نفر از آن‌ها می‌توانند عضو اهدا کنند. از آن طرف حدود ۲۵ هزار نفر منتظر دریافت عضو هستند. روزانه حدود ۷ تا ۱۰ فرد به دلیل این که عضوی به آن‌ها اهدا نمی‌شود، جان خود را از دست می‌دهند، در حالی که فردی که دچار مرگ مغزی شده می‌تواند یک تا هشت عضو سالم اهدا کند؛ یعنی در سال اگر تقریبا ۲عضو یک فرد دچار مرگ مغزی اهدا شود، ما حدود ۶۰۰۰ عضو سالم داریم و حداقل آن ۲۰۰۰ نفر را از دست نمی‌دهیم.

این عدد، خیلی بالاست، چه کار کنیم اهدای عضو در کشور نهادینه شود؟

اولین قدم، فرهنگ‌سازی است. باید مفهوم مرگ مغزی در کشور جا بیفتد. مرگ مغزی مرگی برگزیده است. به این معنا که وقتی کسی دچار این عارضه شد، چند روز تا ایست قلبی فاصله دارد و در این مدت زمان، او می‌تواند نجات‌بخش زندگی دیگران باشد و چه موهبتی از این بالاتر که او زندگی دوباره ببخشد.

یعنی فردی که دچار مرگ مغزی می‌شود هیچ وقت دوباره به زندگی برنمی گردد؟

حتی یک درصد هم احتمال ندارد به زندگی برگردد. این اطلاعات غلطی است که در سریال‌های تلویزیونی به مردم داده شده، این تفکر باعث شده خانواده فرد دچار مرگ مغزی شده، به اشتباه فکر کند عزیزش دوباره به زندگی برمی‌گردد یا خانواده‌ای که برای اهدا رضایت داده‌است، پشیمان شود. به همین دلیل برای نهادینه کردن فرهنگ اهدای عضو، باید اطلاعات درست بدهیم. علاوه بر این باید سامانه‌ای جامع به منظور اهدای عضو در کشور تعیین شود تا در صورت وجود بیمار مرگ مغزی در استان، در این سامانه اعلام شود. گروه آموزش دیده از خانواده رضایت بگیرند و کار‌های قانونی برای اهدا انجام شود. در حال حاضر پرستاران و پزشکان بیمارستان برای تشخیص و مواجهه با خانواده‌ها آموزش می‌بینند.

برای اهدای عضو چقدر زمان لازم است؟

از همان لحظه اول احتمال ایست قلبی وجود دارد؛ بنابراین باید عجله کرد. یک روز تا دو هفته ممکن است فرد زنده بماند، اما در ساعات اولیه اعضای بیشتری می‌توان اهدا کرد. هر چه زمان می‌گذرد کیفیت حیات ارگان‌ها کمتر می‌شود و اعضای بیشتری از دست می‌رود. به همین دلیل وجود سامانه اهدای عضو سراسری می‌تواند به ما کمک کند. البته الحمدالله ما سامانه اهدای عضو داریم، اما در برخی مراکز درمانی آمار قابل قبولی برای اهدا وجود ندارد.

کدام مراکز شما در کشور موفق عمل می‌کنند؟

مراکزی که در یزد، جهرم و یاسوج هستند در رتبه‌های نخست قرار دارند. برخی مراکز در طول سال اصلا اهدای عضو ندارند؛ مثلا تهران که جمعیت بالایی دارد و دارای سه مرکز اهدای عضو است، در رتبه متوسط قرار دارد. اگر بخواهیم آمار اهدای عضو در استان و شهری بالا برود، باید همه دست به دست هم دهند، دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، امام‌جماعت شهر، استانداری و فرمانداری، نام‌آوران و رئیس صداوسیمای آن شهر همکاری کنند. به اضافه این که مردم هم باید مطالبه کنند و به خواهند اهدای عضو اتفاق بیفتد.

رتبه ما در اهدای عضو در جهان چقدر است؟

ایران قبل از شیوع کرونا در آسیا رتبه نخست را داشت. در دوران کرونا آمار دقیقی نه از ما و نه از دیگر کشور‌ها در دست نیست. باید یک تا دو سال صبر کنیم تا وضعیت پایدار شود، اما در جهان رتبه ما در سال‌های متفاوت ۳۱ و ۳۲ بوده‌است.

این رتبه برای کشور ما که تعداد تصادفاتش زیاد و فرهنگ ایثار و کمک به همنوع در آن ریشه‌ای است، خیلی پایین است، نیست؟!

لحظات تصمیم‌گیری برای خانواده سخت است. ما مطالعه‌ای کردیم و متوجه شدیم اگر خانواده‌ها ندانند درخواست عزیزشان اهدای عضو بوده‌است یا نه، تنها ۴۸درصد آن‌ها به اهدای عضو رضایت می‌دهند، اما اگر بدانند عزیزشان درخواست اهدای عضو داشته‌است، نزدیک به ۱۰۰درصد به اهدای عضو رضایت می‌دهند. به همین دلیل است ما می‌خواهیم همه درباره این موضوع با خانواده صحبت کنند و حتی در صورت تمایل کارت اهدای عضو داشته باشند.

اهدای زندگی با یک کلیک

حالا هر کسی به راحتی می‌تواند حتی با در خانه نشستن یک کارت عضویت تهیه کند. فقط کافی است کدملی خود را به شماره۳۴۳۲ پیامک کند. بعد از وارد کردن شماره ملی، اطلاعات دیگری مانند نام و نام خانوادگی و تاریخ تولد درخواست می‌شود. همه این پروسه، کمتر از یک دقیقه زمان می‌برد. در برخی موارد، اما خانواده اعتماد نمی‌کند. به همین دلیل هر فردی که اهدا کننده است می‌تواند برای چند ثانیه ویدئویی را ضبط و پیام آخر را برای خانواده در سایت بارگذاری کند.