فرصت رئیسی برای احیای سرمایه اجتماعی

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم؛ این حضور خوب مردم در شرایطی صورت گرفت که از هر سو فشار‌های روانی و تبلیغاتی برای کاهش مشارکت صورت می‌گرفت و تلاش گسترده‌ای بود تا نارضایتی‌های اجتماعی هم به‌واسطه کمبود‌های موجود درکشور افزایش پیدا کند، اما با این وصف، مردم در انتخابات شرکت و رئیس‌جمهور آینده را انتخاب کردند. از این پس باید انتظار کشید تا بعد از مهلت قانونی فعالیت دولت مستقر، رئیس‌جمهور آینده، قدرت اجرایی کشور را به‌دست گیرد و با انتخاب نیرو‌های متخصص، کارآمد و دارای روحیه انقلابی زمینه را برای استقرار دولت جدید فراهم کند.

 

طبعا این حضور و همچنین انتظاراتی که وجود دارد این توقع را ایجاد می‌کند که دولت آینده بتواند با ایجاد تغییر و تحول زمینه‌ساز حل مشکلات کشور، بهبود شرایط اقتصادی، استفاده مطلوب از توانمندی‌های داخلی، ایجاد تسهیل برای رشد تولید و... شود. تردیدی نیست پیروز این رقابت، رئیسی برای همه جمهور ایران است.

 

چه کسانی که به او رأی دادند و او را به عنوان نامزد پیروز انتخاب کردند و چه کسانی که در انتخابات شرکت نکردند یا در صورت شرکت به نامزد‌های رقیب رأی دادند. این انتخاب صرف‌نظر از همه پیام‌ها و عبرت‌هایی که داشت، حاوی این نکته بود که به هر صورت مردم با وجود همه مشکلات همچنان امید به بهبود شرایط و فراهم کردن سازوکاری برای ارتقای جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی دارند.

 

انتخابات تمام شد و دوران رقابت به‌سر آمد و اکنون باید به فکر ساختن فردای بهتر برای جامعه ایرانی بود. طبعا رسیدن به این آرزو الزاماتی را برای رئیس دولت آینده ایجاد می‌کند. انتخابات‌ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ و آرای به‌دست آمده و واکنش‌هایی که در پی آن صورت گرفت در یک ارزیابی کلی، فرصت‌ها و چالش‌هایی را پیش روی رئیس‌جمهور منتخب قرار می‌دهد. طبعا عبور از چالش‌ها و امکان سنجی برای بهره‌گیری هر چه‌بهتر از فرصت‌ها باعث خواهد شد هم رئیس‌جمهور آینده بتواند در شرایط مطلوب، برنامه‌ها و وعده‌های خود را برای بهبود شرایط زندگی مردم تحقق بخشد و هم با برقراری رابطه تعاملی با همه جریان‌ها و گروه‌های سیاسی و همچنین قوای مقننه و قضاییه و ارکان و نهاد تصمیم‌ساز به هم افزایی توان مدیریتی کشور کمک کند.

چالش‌ها
سکوت ۵۱ درصدی
انتخابات ۱۴۰۰ در شرایطی برگزار شد که از مجموع ۵۹ میلیون و ۳۱۰ هزار و ۳۰۷ نفر واجد شرایط در انتخابات، ۵۱ درصد حضور در پای صندوق‌های رای خودداری کردند. از سویی دیگر با توجه به آمار رسمی، سه میلیون و ۷۲۶ هزار و ۸۷۰ رای باطله نیز در این انتخابات اخذ شده‌است. در مورد عوامل و چرایی رسیدن به این عدد و رقم بحث و ارزیابی‌های زیادی صورت گرفته‌است. طبعا در شرایطی که مردم در تنگنا‌های اقتصادی شدید به‌سر می‌برد و شاهد نوسانات روزانه بازار ارز و سکه، افزایش قیمت کالا‌های مصرفی و رشد نرخ بیکاری هستند و از سویی دیگر وعده‌های دولت‌های یازدهم و دوازدهم هم با شعار چرخاندن کلید برای حل مشکلات کشور تحقق پیدا نکرد، طبیعی است که بخش قابل‌توجهی از مردم هم امید خود را برای بهبود شرایط از دست بدهند و نارضایتی خود را از روند جاری امور به‌واسطه حضورنیافتن پای صندوق‌های رای اعلام کنند.

 

رئیس‌جمهور منتخب حتما در دولت آتی با این چالش مواجه خواهدبود که چگونه و با چه سازوکاری کسانی را که به هر دلیل و شیوه‌ای با وی همراه نبودند نسبت به حل مشکلات موجود امیدوار کند. گذشته از این در این دوره از انتخابات، نرخ آرای باطله به نسبت ادوارگذشته رشد قابل‌توجهی پیدا کرده‌است و کسانی را که اقدام به ریختن آرای باطله یا سفید به صندوق‌های رای کردند باید جزو ناراضیان وجود موجود دانست.

تردیدی نیست نگرانی از شیوع مجدد کرونا یکی از عوامل کاهش مشارکت بود. اتخاذ تصمیمات اشتباه در نحوه مدیریت کرونا، در نظرنگرفتن تمهیدات لازم برای جلوگیری از شیوع بیماری، جدی نگرفتن پروتکل‌های بهداشتی از سوی مجموعه‌های تصمیم‌گیر در این زمینه، مهارنکردن سفر‌های نوروزی و تعصیلات و... زمینه اوجگیری چندگانه کرونا را فراهم کرد.

 

موقعیت‌های مختلف فراهم بود که با اتخاذ تصمیمات درست، مسؤولان می‌توانستند به نحو مطلوبی شیوع این بیماری را کنترل کنند، اما چنین اتفاقی نیفتاد. در هر صورت روز رای‌گیری، نگرانی از ابتلا به بیماری باعث شد که بخشی از مردم پای صندوق‌های رای حاضر نشوند. در هر صورت در دولت آتی هم موضوع کرونا به عنوان یک چالش مطرح است و باید منتظر بود و دید رئیس‌جمهور منتخب چگونه می‌تواند با چالش مواجه شود.

وقتی شعار‌ها و وعده‌های مسؤولان تحقق پیدا نمی‌کند و عزمی برای اجرایی کردن برنامه‌های اعلام شده وجود ندارد و عرصه سیاسی به صحنه نزاع‌های بی‌حاصل میان مسؤولان تبدیل شده طبیعی است که مردم دغدغه‌مند و نگران فردا، اعتماد خود را نسبت به کارگزاران از دست می‌دهند. طبعا یکی از عوامل کاهش مشارکت، رواج این بی‌اعتمادی است. تدبیر درست رئیس‌جمهور منتخب، انتخاب مدیران شایسته و به‌دور از حاشیه، برخورد تعاملی با نهاد‌های حاکمیتی و جریان‌های سیاسی، برخورد صادقانه با مردم، پرهیز از اشرافیت و حفظ پیوند مردم و حاکمیت می‌تواند زمینه ساز عبور از این بحران شود.

 

 

همگرایی و هم‌افزایی دستگاه‌ها
شرایط سیاسی حاکم بر کشور نشان می‌دهد نهاد‌های تصمیم‌گیر و تصمیم ساز کشور به لحاظ تفکرات سیاسی از همراهی و هماهنگی مناسبی برخوردارند. در صورت تشکیل دولت آینده به نظر می‌رسد مجلس و کابینه احتمالی رئیسی با همه همسوتر باشند و طبعا این امکان فراهم است که با تعامل بیشتر نسبت به ارائه لوایح و بررسی طرح‌ها اقدام کنند. در عرصه مدیریت شهری هم به نظر می‌رسد نظر‌ها با دولت آینده هم افق خواهد بود؛ بنابراین شاید چندان دور از انتظار نباشد که نهاد‌های حاکمیتی کشور در حل مشکلات موجود کمتر دچار اصطکاک و تنش شوند و این همسویی زمینه را برای ریسک سیاسی کاهش خواهد دارد.

 

شرایط موجود کشور ایجاب می‌کند مسؤولان نظام، تصمیمات سرنوشت‌سازی بگیرند و در وضعیتی که مشکلات اقتصادی، کرونا، تحریم‌ها، بیکاری، رکود تولید و... به عنوان ابرچالش‌ها در نظر گرفته می‌شود، وفاق سیاسی می‌تواند شرایط را برای اتخاذ تصمیمات سخت و دشوار از سوی مسؤولان فراهم کند. ساختار کشور نیازمند اصلاح است و در شرایطی که زمینه وفاق سیاسی فراهم باشد، اصلاحات ساختاری مسیر آسان‌تری را طی خواهد کرد.

بعد از اعلام موفقیت حجت‌الاسلام رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ موجی از همراهی‌ها از سوی جریان‌ها و گروه‌هایی سیاسی به راه افتاد. بعد از انتشار خبر برگزیده‌شدن رئیس‌جمهور منتخب، رئیس‌جمهور و دیگر مسوولان کشور با او دیدار کردند و این موفقیت را به رئیسی تبریک گفتند. از سوی دیگر، رقبای انتخاباتی هم بلافاصله پیام‌های تبریک برای رئیسی فرستادند.

 

علاوه بر جریان‌های همسو، برخی گروه‌های اصلاح‌طلب هم به پیشواز پیروزی رئیس‌جمهور منتخب رفتند و این رویداد در فضای رسانه‌ای جریان‌های اصلاح‌طلب هم انعکاس مناسبی پیدا کرد. پیش از رای‌گیری هم برخی مدیران مسؤول روزنامه‌های اصلاح‌طلب با ابراهیم رئیسی دیدار داشتند و مواضع او را ستودند.

 

در چنین شرایطی به نظر می‌رسد فضای فعلی نویددهنده روحیه تعاملی میان جریان و گروه‌های سیاسی برای همکاری با رئیس‌جمهور منتخب است. تردیدی نیست که هر کدام از جریان‌ها و گروه‌های سیاسی از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خوبی در عرصه اجرایی برخوردارند و می‌توان از این استعداد‌ها برای بهبود شرایط کشور استفاده کرد. حفظ و تداوم این نگاه تعاملی می‌تواند به عنوان یکی از فرصت‌ها در دولت آینده مورد توجه قرار گیرد. البته استمرار این نگاه زمانی محقق خواهد شد که جریان رقیب به این نتیجه برسد که دوران رقابت‌های انتخاباتی به پایان رسیده و از این پس ضمن حفظ روحیه انتقادی دلسوزانه، نگاهی ملی و فراجناحی نسبت به تحولات کشور داشته باشند.

سید ابراهیم رئیسی از زمان نام‌نویسی نامزد‌های انتخاباتی در وزارت کشور اعلام کرد که وابستگی به جریان خاصی ندارد و به صورت مستقل پا به عرصه رقابت گذاشت. همین نکته نشان می‌دهد که او با وجود هماهنگی در برخی قرائت‌های سیاسی جریان‌های سیاسی از استقلال رای برخوردار بوده و حاضر نیست به نفع منافع حزب و جریان خاصی قدم بردارد.

 

گذشته از مستقل‌بودن، نکته دیگر این‌که در فضای رقابت‌های انتخاباتی به ویژه در حین برگزاری سه مناظره نامزد‌های انتخاباتی، رئیسی چهره‌ای معتدل از خود نشان داد و در مقابل برخی حرف‌های تند نامزد‌ها با سعه صدر برخورد کرد و از برخورد چالشی خارج از چارچوب اخلاقی پرهیز و احترام رقبای انتخاباتی خود را حفظ کرد. رویکرد رئیسی البته مربوط به امروز و دیروز رقابت‌های انتخاباتی نیست، بلکه اظهار نظر برخی مسؤولان گذشته هم نشان می‌دهد که وی از سال‌های پیش از چنین روحیه‌ای برخوردار بود.

 

آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی در خاطرات روزانه ۵ آذر سال ۱۳۶۸ درباره وی نوشت: «آقای [ابراهیم]رئیسی دادستان انقلاب آمد. درباره تعزیرات حکومتی و مبارزه با منکرات و اموال توقیفی بلاتکلیف نظراتی داشت و مشورت کرد و به نتیجه رسیدیم. به نظرم آمد عاقل و معتدل است.» طبعا اعتدال در رفتار و عقلانیت در تصمیم‌گیری امتیاز مثبتی است که می‌تواند زمینه تعاملات همه‌جانبه رئیس‌جمهور با جریان‌های مختلف را فراهم آورد.

سابقه عملکرد گذشته رئیسی هم نشان می‌دهد که او در مسؤولیت‌هایی که داشته کمتر به حواشی پرداخته و تلاش کرده که در راستای انجام وظایف درگیر دعوا‌های سیاسی نشود. در دوران فعالیت رئیسی در قوه قضاییه موضوع مبارزه با مفاسد اقتصادی از جمله نتایج مثبت عملکرد وی محسوب می‌شود و فارغ از نگاه‌های سیاسی موجود و بدون جنجال‌های سیاسی، دستور رسیدگی به پرونده‌های جنجالی را داد و با مجرم در هر لباس و مقامی برخورد کرد.

 

دانه‌درشت‌ها در دوران مدیریت او کمتر فرصت عرض اندام داشتند و نگاه به فهرست چهره‌های مشهوری که در محکمه‌های قضایی پرونده آن‌ها مورد رسیدگی قرار گرفت نشان می‌دهد که در راستای عمل به وظیفه، رئیسی از صراحت، شفافیت و جدیت کافی برخوردار است.

سیر تحولات یکی دو سال اخیر نشان داد که مردم مثل گذشته کمتر به درگیری‌های جناحی و نزاع‌ها برای کسب قدرت توجه می‌کنند و اگر در گذشته افراد منتسب به جریان‌ها و تشکل‌های سیاسی تلاش می‌کردند با جوسازی و فضاسازی رسانه‌ای توجه مردم را به سمت موضوعات کم‌اهمیت جلب کنند در شرایط کنونی دوران این بازی‌های سیاسی سر رسیده‌است.

 

رقابت‌های سیاسی اخیر نشان داد که آنچه برای مردم اهمیت دارد صداقت است و دوری از حواشی. شرایط زندگی مردم به گونه‌ای است که دیگر فرصتی برای توجه به موضوعات پیش پا افتاده سیاسی و اجتماعی ندارند و به دنبال نیرو‌های کارآمدی هستند که بتوانند مشکلات موجود در کشور را برطرف کنند. نزاع‌های سیاسی مسؤولان کشور دیگر برای مردم چندان اهمیتی ندارد.

 

آحاد جامعه مثل گذشته چندان رغبتی به نام‌ها و نشان‌ها ندارند. مناظرات اخیر هم نشان داد که سعی برخی نامزد‌ها برای ایجاد جنجال‌های کاذب رسانه‌ای برای جلب توجه مردم راه به جایی نمی‌برد. به عبارت دیگر دوران نزاع‌های سیاسی به سر آمده و الان وقت کار و تلاش برای حل مشکلات کشور است.

نتیجه انتخابات نشان داد آرای رئیس‌جمهور منتخب با سایر نامزد‌های انتخاباتی فاصله چشمگیری دارد و این نشان از اعتماد ویژه جامعه رای‌دهندگان به نامزد پیروز انتخابات است. این اعتماد حاکی از پذیریش بالای رئیس‌جمهور منتخب و اقبال مناسب مردم نسبت به وی است. طبعا در چنین فضایی شرایط برای ایجاد یک همبستگی و پیوستگی عمومی میان مردم و دولت آینده فراهم خواهدبود.

 

این رای بالا نشان داد که مردم نسبت به برنامه‌ها و شعاری رئیس‌جمهور منتخب اعتماد و امید‌های فراوانی برای حل مشکلات کشور دارند و این اقبال فرصت طلایی را در اختیار منتخب مردم قرار می‌دهد تا به‌واسطه این همگرایی عمومی نسبت به ایجاد تحولات ساختاری همسو با اصلاح شرایط اقدام کند.