دود یک ایده اشتباه در چشمان آتشگاه (+عکس)

صحبت از کوه آتشگاه و بنای باستانی آن در اصفهان است؛ میراثی ملی در غرب اصفهان و هشت کیلومتری مرکز شهر، در خیابان آتشگاه.

مجموعه‌ای نزدیک رودخانه زاینده‌ رود که از بلندای آن می‌توان تا کیلومترها چهار سوی اصلی شهر را به تماشا نشست؛ شاید همین امتیاز هم بوده که باعث شده مدیریت شهری اصفهان تصمیم به احداث یک مجموعه گردشگری با محوریت احداث تله‌ کابین روی کوه آتشگاه و اتصال فضایی این کوه باستانی به کوه قائمیه بگیرد و از این راه کسب درآمد و اشتغال کند و البته شهروندان مشتاق را هم به سیر آفاق و انفس در آسمان اصفهان ببرد.

کوه آتشگاه و بنای احداث‌شده بر بلندای آن، از یادگارهای ایران باستان و دارای پیشینه تاریخی کهنی است که در زمان‌های گوناگون، کاربری‌های مختلفی داشته است.

بنا بر گفته طبری، حدود سده ششم پیش از میلاد، طهمورث پیامبر در این مکان زندگی می‌کرده و پس از مرگ هم در همان‌جا به خاک سپرده شده. لذا مکانی مقدس به‌شمار می‌رود.

از نظر استراتژیک هم دارای تونلی مخفی به کهن‌دژ خمینی‌شهر و یکی از مراکز مهم نگهداری گنجینه‌ها در زمان حمله اسکندرمقدونی بوده است.

درنهایت این‌که کوه آتشگاه و بنای آن یکی از دو میراث ارزشمند باقیمانده از دوران پیش از اسلام در اصفهان است که در آذرماه سال 1330 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و دارای حریم مصوب و ابلاغی شد که بنابر آن هرگونه دخل و تصرف در حریم و عرصه‌اش یا اقدامی که موجب آسیب رسیدن به بنا و مخدوش شدن منظر عمومی آن شود، تخلف به‌شمار می‌رود و پیگرد قانونی دارد.

یک ایده جنجالی

ماجرای تله‌کابین در کوه آتشگاه اصفهان از آنجا شروع شد که قدرت‌ا... نوروزی، شهردار اصفهان چند ماه پیش در یکی از رسانه‌های شهرداری اعلام کرد: از دامنه کوه قائمیه تا رودخانه زاینده‌رود و از آن‌سو کوه آتشگاه تا دامنه رودخانه را می‌توان تله‌سیژ، تله‌کابین یا فناوری‌های جدید با استفاده از فضا ایجاد کرد تا افراد از تماشای مناظر زیبای شهر لذت ببرند که دراین‌باره مذاکراتی انجام شده و امیدوارم در دستورکار قرار گیرد و در دوره آینده مدیریت شهری به این مهم پرداخته شود.

همین ایده و اظهارنظر واکنش‌های زیادی را برانگیخت و صدای اعتراض و مخالفت میراث‌دوستان را بلند کرد. فضایی که ما را بر آن داشت تا از شهرداری منطقه 9 پیگیر ماجرا شویم و صحت و سقم این خبر.

علیرضا رفیعی، شهردار منطقه 9 اصفهان دراین‌باره به ما گفت: تا آنجا که بنده اطلاع دارم طرح تله‌کابین کوه آتشگاه در مرحله یک ایده است و هنوز امکان‌سنجی و فاز مطالعاتی آن عملیاتی نشده است، ضمن این‌که متولی آن شهرداری منطقه 9 نیست و از آنجا که این ایده، مشارکتی و بین‌بخشی است در حوزه شهرداری به معاونت شهرسازی و خدمات شهری، مالی و اقتصادی و در خارج نیز به اداره‌کل میراث و بقیه ادارات مرتبط مربوط می‌شود.

رفیعی با بیان این‌که در حد اطلاعات شخصی معتقدم این طرح در حد ایده قابل بررسی است، افزود: اما قطعا هر زمان که قرار باشد این طرح اجرایی شود باید تمام جوانب آن سنجیده شود زیرا کوه آتشگاه جزو محوطه‌های خاص ملی است.

شهردار منطقه 9‌، یک خبر خوش هم برای شهروندان اصفهانی داشت. این‌که ما در مجموعه آتشگاه، منارجنبان و ناژوان برنامه‌های وسیعی داریم و طرح‌های گردشگری زیادی ازجمله ایجاد پیاده‌راه گردشگری بین کوه آتشگاه و منارجنبان و ایجاد هتل را در برنامه کاری داریم و به دنبال جذب سرمایه‌گذار در این منطقه هستیم.

به ایده بالن‌ سواری هم فکر کرده‌ایم

رفیعی هم البته مثل شهردار اصفهان نظر مثبتی با احداث تله‌کابین دارد و می‌گوید: تله‌سیژ یا تله‌کابین یک گزینه بسیار خوب است و هر نوع جذابیت گردشگری که با توجه به فاکتورهای اساسی فکری، مذهبی و اجتماعی مردم همخوانی داشته باشد، می‌تواند گزینه خوب و مناسبی باشد.

به عقیده شهردار منطقه 9، نصب تله‌کابین یا تله‌سیژ می‌تواند الزاما روی خود کوه نباشد، بلکه ظرفیت‌های مناطق جنبی و پشتی کوه آتشگاه هم مطرح است.

از سویی این ایده برای تبدیل به طرح شدن مراحل و مطالعات بسیاری در حوزه‌های درون‌بخشی و برون‌بخشی نیاز دارد و باید مطالعات لازم و جذابیت‌های لازم توریستی آن سنجیده شود. همه آزمون و خطاها احتمال دارد به خطا منجر شود و میزانی از خطا امری غیرقابل اجتناب است، ضمن این‌که در این منطقه حتی به بالن‌سواری و استفاده از فضای سبز و جذابیت بصری به‌طور جدی فکر کرده‌ایم و هیچ ایده‌ای به هیچ عنوان رد شدنی نیست و ما با آغوش باز از سرمایه‌گذاران استقبال می‌کنیم.

تله‌ کابین، طرح شورای شهر بود

تب تله‌ کابین‌ سواری و تله‌ سیژ سواری در اصفهان در حد یک ایده صرف مربوط به چند ماه قبل نیست بلکه یک طرح مطالعاتی است که علیرضا نصراصفهان، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در آبان 98 در گفت‌وگویی رسانه‌ای به آن اشاره کرده و گفته‌بود: مطالعات اتصال کوه آتشگاه به کوه صفه از طریق خط تله‌کابین انجام شده و اتصال این دو کوه موضوعی است که اگر تحقق یابد اتفاق مهمی در رشد و توسعه گردشگری در شهر اصفهان فراهم می‌شود.

نصراصفهان حتی گفته بود مدیریت شهرداری منطقه ۹‌، موظف شده تا زمین‌های اطراف کوه آتشگاه را با توجه به کاربری‌های فضای سبز آزادسازی کند زیرا قرار است در درازمدت این منطقه به قطب مهم گردشگری اصفهان تبدیل شود و این نقطه به‌اضافه کوه‌صفه در جنوب شهر اصفهان و در شرق هم کوه نخودی می‌تواند در زنجیره‌ای تعاملی، پیوندی با کوه آتشگاه در غرب شهر اصفهان برقرار کند.

عاقبت کوه‌ صفه در انتظار آتشگاه

علیرضا جعفری‌زند، باستان‌شناس و نویسنده کتاب «اصفهان پیش از اسلام اما یکی از مخالفان جدی طرح احداث تله‌کابین روی آتشگاه است.

او درباره اتصال فضایی کوه آتشگاه به کوه قائمیه می‌گوید: بنای تاریخی روی کوه آتشگاه وجود دارد و به نظر می‌رسد با این اقدام همان اتفاقی خواهد افتاد که در کوه‌صفه افتاد. باید دید رویکرد شهرداری در ایجاد این اتصال فضایی چیست و اگر منظور گذر از روی رودخانه است این اقدام می‌تواند از نقطه دیگری هم انجام شود و نباید از کوه آتشگاه این اتفاق بیفتد.

نویسنده کتاب «اصفهان پیش از اسلام» می‌گوید: این محوطه بخش‌هایی دارد که هنوز نهفته و کاوش نشده‌است و همین را کم داریم که آتشگاه پایه تله‌کابین شود و پوسته نازکی هم که از آثار تاریخی در این مکان داریم از بین برود.

کلا مخالفیم

شاهین سپنتا از فعالان میراث فرهنگی و عضو انجمن دوستداران اصفهان نیز معتقد است کوه آتشگاه جنبه تفریحی ندارد و حتی حضور تعداد گردشگر هم باید حساب شده باشد در غیر این صورت فرسایش تپه‌ای که بناهای خشتی و در معرض آسیب دارد، تشدید می‌شود.

از نگاه سپنتا و دیگر اعضای انجمن دوستداران اصفهان، بحث تله‌کابین چه سبک و چه سنگین در آتشگاه باید منتفی باشد.

اجازه نمی‌دهیم

اما مسؤولان میراث فرهنگی اصفهان ازجمله ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اصفهان درباره اجرای طرح تله‌کابین یا هر اتصال فضایی دیگری از کوه آتشگاه به کوه قائمیه ابراز بی‌اطلاعی کرده و می‌گوید اجازه چنین کاری را نمی‌دهیم، چون کوه آتشگاه ثبت میراث است و عرصه تاریخی محسوب می‌شود و هرگونه اقدامی روی آن هم بحث منظری و هم بحث آسیب به اثر تاریخی را در پی‌خواهد داشت و از این‌رو به لحاظ قانونی نمی‌توانیم مجوز چنین کاری را بدهیم.

تا میراث مجوز ندهد، نمی‌شود

شهرام امیری، مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی اصفهان نیز به جام‌جم می‌گوید: این بحث در حد یک پیشنهاد اولیه بوده و فقط از سوی شهرداری مطرح شده و هنوز هیچ نامه رسمی از سوی این ارگان به میراث فرهنگی ارائه نشده‌است. ضمن این‌که این طرح برای اجرا باید فرآیندی را طی کند و در کمیته‌های تخصصی میراث فرهنگی بررسی شود.

امیری با بیان این‌که سند کوه آتشگاه و اثر ثبت ملی شده آن در مالکیت سازمان میراث فرهنگی اصفهان است، می‌گوید ما هم معتقدیم شهر اصفهان نیاز به جذابیت جدید دارد و شاید افرادی که این طرح‌ها را می‌دهند به این جنبه توجه می‌کنند، منتها بحث ما این است که حریم و منظر آثار تاریخی باید رعایت و حفاظت شود. کمااین‌که500نقطه اصفهان بنای تاریخی دارای حریم دارد و اگر نقطه‌ای در طرح تقصیلی و جزو بافت تاریخی، حریم و ارتفاع باشد، اجازه اجرای طرح در آنها بدون مجوز میراث فرهنگی وجود ندارد.

نفیسه راهداری - جام‌جم اصفهان / روزنامه جام جم