فرصت‌های کرونا را نسوزانیم

نه تنها در ایران که در همه دنیا و حتی در آمریکا که به گمان ما یکی از پیشروترین کشورهای دنیاست و اقتصادی قوی دارد یا حتی در انگلستان و آلمان که اقتصادشان کمتر آسیب‌پذیر است.

حالا که بیشتر مردم در بیشتر ساعات شبانه‌روز آنلاین هستند و اخبار جهان را رصد می‌کنند، می‌دانند آمازون و علی‌بابا با کرونا به رونق و درآمدشان افزوده شده و همچنین شرکت‌های ایرانی فروش اینترنتی.

کلا برگ برنده دست کسانی است که کسب و کار خود را به روز کرده‌اند و با استفاده از اینترنت و پیک اجناس مختلف را به دست مردم می‌رسانند.

هر چه این گروه کاسبی‌شان سکه است، آنهایی که به کسب و کار سنتی وابسته هستند و باید چشم‌به راه خریداری باشند که به فروشگاه‌شان بیاید و خرید کند، روزگار خوبی ندارند البته این درباره مردمی که به خرید اینترنتی عادت دارند هم صدق می‌کند، آنها هم با شیوع کرونا نفس راحت‌تری نسبت به آنهایی که به خرید سنتی عادت دارند کشیدند و نشستند در خانه و هر چه را لازم داشتند پیک آورد در خانه‌شان. اینها برخی از مزایا و معایب کروناست.

عبور از مردم‌شناسی

جواد قارایی، مستندسازی است که با مجموعه ایرانگرد به مردم معرفی شده و در این یک‌سال شاید بیشتر از تصور ما از کرونا آسیب دیده اما به دوره پساکرونا خوشبین است.

او درباره سری چهارم مستند ایرانگرد که برای پخش در ایام نوروز ۱۴۰۰ برنامه‌ریزی شده‌بود، می‌گوید: قرار بود این مستند در استان‌های اردبیل، خراسان رضوی و شمالی، سیستان و بلوچستان و هرمزگان و چند منطقه دیگر تصویربرداری شود؛ اما کرونا همه برنامه‌ریزی‌های ما را به هم ریخت. ما در ایرانگرد به مردم‌شناسی هم توجه داریم و بخشی از کار به نوع زیست مردم هر منطقه می‌پردازد، به‌خصوص در روستاها و مناطقی که از شهرها دورند.

ما این بخش را از ایرانگرد حذف کردیم چون کرونا در روستاهایی که ما در آنجا تصویربرداری می‌کنیم، زیاد شایع نشده و ساکنان این مناطق زیاد با پروتکل‌ها آشنا نیستند و آنها را رعایت نمی‌کنند؛مثلا ماسک نمی‌زنند.ما که از شهر به این روستاها می‌رویم امکان این که با خودمان کرونا را هم ببریم زیاد است و اگر یک نفر در این مناطق به کرونا مبتلا شود، بقیه روستا و حتی روستاهای اطراف را هم آلوده خواهد کرد.
ما موضوع ایرانگرد را به محیط‌زیست محدود کردیم فقط برای حفظ سلامتی مردمی که هنوز زیاد با کرونا درگیر نشده‌اند.

سفرهای ما محدود شد و البته پای من هم در یکی از این سفرها شکست و مدتی خانه‌نشین شدم. با همه اینها تلاش می‌کنیم ایرانگرد را به پخش نوروز برسانیم اما با حفظ محتوا. لزومی نمی‌بینیم که برای رسیدن به آنتن ساختار ایرانگرد را به‌هم بریزیم و تراز آن را پایین بیاوریم.

مزایای بی‌نظیر کرونا

قارایی که با همه محدودیت‌ های کرونایی امسال به بیشتر نقاط ایران سفر کرده است و دیده که کرونا چطور همه ایران را تحت‌الشعاع قرار داده و بیشتر کسب و کارها به‌خصوص در حوزه گردشگری را تعطیل کرده اما به دوره پساکرونا امیدوار است و می‌گوید: اتفاقات خوبی در کشور ما رخ داد و همه مردم تجربه‌هایی را کسب کردند که اگر کرونا نمی‌آمد شاید بروز آنها چندین دهه طول می‌کشید. مثلا آموزش آنلاین که میلیون‌ها دانش‌آموز و دانشجو آن را تجربه می‌کنند. درس می‌خوانند و امتحان می‌دهند.
این تجربه بی‌نظیری برای نسل کودک و نوجوان و دانشجویان است. به‌نظرم این کار باید در پساکرونا هم ادامه پیدا کند و کامل‌تر شود. نباید آن را رها کنیم که اگر این فرصت را از دست بدهیم دیگر نمی‌توانیم از مزایای آن برای سال‌های آینده و حتی نسل بعد استفاده کنیم.

تجربه بی‌نظیر دیگر، دورکاری بود که در دوره کرونا رواج پیدا کرد و نشان داد که برای کار کردن و راه‌انداختن کار ارباب‌رجوع و شرکت یا سازمان و اداره حتما نباید در محیط کار حضور داشت. وقت صرف رفت و آمد به سرکار کرد، ترافیک ایجاد کرد و در راه‌بندان داخل شهری گیر افتاد. بنزین مصرف کرد و باعث آلودگی هوا شد. دورکاری حتما آزمون و خطاهایی دارد اما به‌نظرم دولت و صاحبان مشاغل و کسب‌ و کارها نباید در زمانی که کرونا مدیریت شد یا از بین رفت از این فرصت چشم بپوشند و آن را کامل نکنند. می‌توان وقت گذاشت و ایرادات و باگ‌های آن را پیدا و اصلاح کرد و ادامه‌اش داد. همان‌گونه که نباید روی کسب‌و‌کارهای اینترنتی که در دوره کرونا رونق گرفته‌اند چشم پوشید و بعد از کرونا این فرصت را از دست داد.

لزوم حفظ زیرساخت‌های گردشگری در دوره کرونا

قارایی بر این باور است که کرونا بیشتر زندگی شهرنشینان را متاثر کرده و آن را تغییر داده است. رفت و‌ آمد‌ها را محدود کرده و حتی دید و بازدید‌ها را. اما زندگی روستاییان کمتر از کرونا آسیب دیده‌ است. آنها به‌دلیل زندگی در هوای آزاد و داشتن زندگی پرتحرک و بدن‌هایی که از نظر جسمی و روانی سالم‌ترند کمتر درگیر کرونا شده‌اند و در روستا‌های دورافتاده بکری طبیعت و سبک زندگی حفظ شده است.

این مستندساز که روی موضوع بوم‌گردی فعال است و انجمن نیک‌ورزی ایران‌گرد را با تمرکز روی گسترش گردشگری در مناطق کم‌برخوردار با هدف بهبود زندگی مردم راه‌اندازی کرده درباره اوضاع گردشگری و بوم‌گردی در دوره کرونا می‌گوید: گردشگری که در این یک‌سال تقریبا به صفر رسیده و همه کسب‌وکارهای مربوط به این صنعت تعطیل شده و تعداد زیادی از آدم‌هایی که در این حوزه فعال بودند، بیکار شده‌اند. تنها کاری که دولت می‌تواند برای آنها انجام دهد این است که ماهانه به آنها حقوق بدهد تا بتوانند این شرایط و دوره را پشت سر بگذارند. به نظرم بعد از کرونا، گردشگری بسیار رونق خواهد یافت. مردم به‌شدت تشنه سفر هستند.

اگر واکسن، کرونا را ضعیف کند و یا به‌هرحال دارویی برای آن پیدا شود و مردم از شوک و ترس بیماری خارج شوند، سفر اولین گزینه آنها برای رهایی از اضطراب و محدودیت‌های کروناست. آن زمان است که دوباره بوم‌گردی و گردشگری طبیعت رونق می‌گیرد و به امید خدا ضررها جبران خواهد شد. اما تا آن زمان دولت باید صنعت گردشگری را حفظ و زیرساخت‌های آن را تقویت و آدم‌های فعال در این حوزه را حفظ کند. اگر به آنها توجه شود در پساکرونا صنعت گردشگری به یکی از پویاترین و پردرآمدترین صنعت‌ها تبدیل می‌شود.

آموزش‌وپرورش، محیط‌ زیست را جدی نمی‌گیرد

قارایی درباره احوال محیط‌زیست در یک‌سالی که کرونا شایع شده، می‌گوید: آن اوایل که قرنطینه جدی شد و مردم خانه‌نشین شدند و ترس فراگیر شد، برای زمان محدودی حال محیط‌زیست هم خوب شد اما راستش را بخواهید الان اصلا خوب نیست. هر جا را نگاه می‌کنی، ظروف پلاستیکی و دستکش‌های یک‌بارمصرف و ماسک‌ رها شده است. بطری‌های آب‌معدنی و کیسه‌های پلاستیکی. مردم می‌خواهند از کرونا جان سالم به‌در ببرند اما حواس‌شان نیست که با طبیعت چه می‌کنند. آموزش برای حفظ محیط‌زیست از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در ایران جواب مثبت نمی‌دهد چون زیرساخت آموزش در کشور ما اشتباه است. آموزش درباره محیط‌ زیست باید از مهدهای‌کودک‌ و مدارس شروع شود تا در ذهن بچه‌ها نهادینه گردد اما تا جایی که من می‌دانم در کتاب‌های درسی و در مدارس به تنها چیزی که اصلا توجه نمی‌شود، حفظ طبیعت و محیط‌ زیست است.

طاهره آشیانی - روزنامه نگار / روزنامه جام جم