احکام شرعی اسپرم اهدایی و لقاح مصنوعی

به گزارش جام جم آنلاین به نقل ازنمناک، یکی از راه­های درمان نازایی و ناباروری، استفاده از روش اسپرم اهدایی و لقاح خارج از رحم است. در این رابطه سؤالات شرعی بسیاری پرسیده شده بود که مراجع تقلید به صورت اجمالی به آنها پاسخ دادند.

اکثر افرادی که به توصیه پزشک کاندید دریافت اسپرم اهدایی و لقاح خارج از رحم می­شوند درگیر سؤالاتی در زمینه احکام و شرعی بودن این عمل می­شوند که در این بخش به صورت اجمالی در این مورد گفته خواهد شد.
پیشرفت علم امروزه به کمک زوج­های نابارور آمده و راه­های گوناگونی را از لقاح خارج رحم گرفته تا استفاده از بانک نطفه و اهدای جنین در اختیار آنها می­گذارد تا از موهبت پدر و مادر شدن بهره ببرند و لذت داشتن فرزند را تجربه کنند.
یکی از راه­های تلقیح مصنوعی در زوجینی که مرد فاقد اسپرم و توانایی بارور کردن همسرش بوده، استفاده از نطفه مردی غریبه و بیگانه است. بدین صورت که تخمک زن را با اسپرم مرد بیگانه در آزمایشگاه ترکیب کرده و سلول بارور شده را به رحم زن تزریق می­کنند. مراجع تقلید در این باره نظرات و دیدگاه­های متفاوتی دارند، برخی این عمل را جایز نمی­دانند و گروهی نیز تنها راه حل را آن می­دانند که مرد موقّتاً همسر خود را طلاق دهد و آن زن پس از عدّه به عقد موقّت مرد مورد نظر در­آید.
به هر جهت، مشخص است کودکی که با اسپرم مرد بیگانه به دنیا بیاید ملحق به شوهر آن زن نمی­شود و پدر او، صاحب نطفه و مادرش زنی است که صاحب رحم و تخمک است.
 
 
 
نظر علماء و حکم شرعی اهدای اسپرم

در ادامه این گزارش، دیدگاه مراجع عظام تقلید در خصوص این نوع از لقاح مصنوعی آمده است:
آیت­الله خامن­ه ای:
آیا تلقیح نطفه مردی اجنبی به همسر مردی که بچه‏دار نمی­‏شود، از طریق قراردادن نطفه در رحم او جایز است؟
جواب: عمل مذکور فی‏ نفسه اشکال ندارد و کودک به صاحب تخمک و رحم ملحق می­شود و الحاق آن به صاحب نطفه هم بعید نیست، ولی از او ارث نمی‏­برد.
آیت­الله مکارم شیرازی:
مردی عقیم، ولی زن او سالم است و قدرت باروری دارد. اگر اسپرم مرد دیگری در آزمایشگاه با تخمک زن مذکور ترکیب، سپس نطفه ترکیب یافته در رحم زن نهاده شود، لطفاً بفرمایید:
اوّلاً: آیا این کار جایز است؟
ثانیاً: آیا این امر زنا محسوب می­شود؟
ثالثاً: آیا مشخّص بودن یا ناشناس بودن دهنده اسپرم در حکم مسئله تأثیری دارد؟
رابعاً: رابطه شرعی کودک با شوهر زن از لحاظ ارث، محرمیّت و نکاح چگونه خواهد بود؟
خامساً: رابطه شرعی کودک با مرد صاحب اسپرم از نظر ارث، محرمیّت و نکاح چگونه می­باشد؟
الف) جایز نیست.
ب) زنا نیست؛ ولی از جهاتی شبیه زناست.
ج) هیچ تأثیری ندارد.
د) رابطه ای با او ندارد؛ جز اینکه فرزند طبیعی همسر اوست و با او محرم است.
ه) به منزله فرزند نامشروع اوست که محرم است، ولی از یکدیگر ارث نمی­برند.
همچنین آیت­الله مکارم شیرازی به استفتاء زنی که همسر وی توانایی باروری را نداشته و طالب فرزنددار شدن از این راه هستند، چنین پاسخ داد: تنها راه مشروع آن است که شما از شوهرتان (هر چند به صورت مخفیانه و بدون اطّلاع اطرافیان) طلاق بگیرید، و پس از گذشتن عدّه به عقد موقّت صاحب نطفه درآیید (هرچند همدیگر را هرگز نبینید)، سپس نطفه به شما تزریق شود، و پس از پایان عقد موقّت و زایمان دوباره می­توانید به عقد شوهر اوّل درآیید. در این صورت شما مادر آن بچّه، و صاحب نطفه پدرش محسوب می­شود و به شوهر شما هم محرم است. ولی به اقوام شوهرتان محرم نیست. امّا به اقوام شما محرم است.
آیت­الله نوری همدانی:
در فرض سؤال، حرام است.
 
آیت­الله صافی گلپایگانی:
به طور کلی عمل تلقیح اگر مستلزم نظر یا لمس حرام باشد تکلیفاً حرام است و به نظر اینجانب جواز تلقیح اجنبی به همسر اگر چه به وسیله خود همسر باشد، محل اشکال است و در فرضی که انجام شود، فرزند تعلّق به مرد صاحب اسپرم دارد و اگر دختر باشد به شوهر شما محرم است؛ چون ربیبه او است و نسبت به خود شما چه پسر باشد یا دختر حکم فرزند را دارد و به شما محرم است.
 
آیت­الله سیستانی:
پرسش: آیا قرار دادن نطفه مرد اجنبی در رحم زن اجنبیه فی نفسه جایز است؟ آیا این عمل شبیه به زنا نیست؟
پاسخ: جایز نیست، ولی حکم زنا را ندارد.
پرسش: حکم شرعی تلقیح مصنوعی با اسپرم مرد اجنبی در محیط آزمایشگاهی وقتی که شوهر فاقد اسپرم باشد چگونه است و محرمیت به بستگان زن و شوهر چگونه است؟
پاسخ: وارد کردن اسپرم مرد اجنبی به رحم زن جایز نیست، ولی تلقیح تخمک زن با اسپرم مرد اجنبی در خارج از رحم و وارد کردن آن در رحم فی حد ذاته جایز است و حرمت آن به لحاظ امور جانبی است که معمولاً لازم می­آید، مانند کشف عورت و به هر حال فرزند منتسب به صاحب اسپرم است و ربطی به شوهر ندارد. ولی اگر دختر باشد با او محرم است، زیرا فرزند همسر او است و همچنین محرمیت فرزند با فامیل آن زن محقق است.
آیت الله سبحانی:
مردی اسپرم ندارد لذا اسپرم اجنبی را با تخمک همسرش بارور می کند و در رحم همسرش قرار می دهند آیا این کار جایز است؟
پاسخ: جایز نیست.