تست سرولوژی نمی‌تواند وضعیت کنونی ابتلا به کرونا را مشخص کند

به گزارش جام جم آنلاین، سیامک سمیعی روز یکشنبه در نشست خبری ویدیو کنفرانس که از وزارت بهداشت برگزار شد در پاسخ به ایرنا درباره تست‌ های سرولوژی برای بیماری کووید ۱۹ افزود: تست‌های سرولوژی بی ارزش نیست، اما به اندازه تست‌هایی که در مورد هپاتیت و اچ آی وی قاطع هستند، کاربرد ندارند. استفاده نا به جا از تست‌های سرولوژی ممنوع است. وقتی تعرفه‌ها رعایت نمی‌شود، باید با آنها برخورد شود. دو تست igM و igG داریم که سیستم ایمنی در اولین مقابله با ویروس، مولکولی می‌سازد که تا یک هفته قابل اندازه گیری است و این با عنوان igM است و اگر مثبت باشد، یعنی در مراحل حاد هستید. سپس این مولکول روی igG سوییچ می‌شود. در مورد کووید ۱۹ به این صراحت نمی‌توان تفسیر کرد. این بیماری ناشناخته است و باید صبر کنیم که بدانیم کدام آزمایش سرولوژی به درد ما می‌خورد.

وی ادامه داد: چند بار از نظام پزشکی و انجمن‌ها دعوت کرده و توضیح دادیم که حتی اگر مشکل اقتصادی داریم، باید برخی کارها را انجام ندهیم. در حال حاضر گرفتار کاربرد غیرضروری یک آزمایش شدیم که یک نیاز دیگر را پاسخ می‌دهد البته بدون پژوهش، اطلاعات زیاد نمی‌شود. ماجرای تمایل به سمت تست‌های سرولوژی برای کاربرد متفاوتی به اسم گواهی سلامت بود. هنوز امیدواریم تست‌هایی بیاید که بتوانیم از آن استفاده کرده و بیماری را مدیریت کنیم. برنده در این زمانه کسی است که بتواند بهترین راه برای بازگشت به کار را پیدا کند. هر کشوری فاصله خودش را با بازگشت ایمن به کار به هر روشی که به صلاح باشد، کوتاه کند، می‌تواند جزو برنده‌ها باشد. اگر هزینه کمتری پرداخت کنیم، موفق خواهیم بود.

تعرفه آزمایش سرولوژی در مسیر تصویب نهایی است

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت درباره تعرفه مصوب تست‌های سرولوژی بیان کرد: بخشی از فرآیند تدوین تعرفه این است که وقتی یک خدمت ضروری تشخیص داده شود، بر اساس هزینه تمام شده، تعرفه‌ای برای آن تعیین می‌شود. وزارت بهداشت و حتی شورای عالی بیمه سلامت صلاحیت تصویب تعرفه را ندارند. یعنی اگر تعرفه پیشنهاد شود، تا زمانی که هیات دولت تصویب نکند، تعرفه قانونی نیست. در مورد آزمایش سرولوژی یک کد داریم که حدود ۳۰ هزار تومان است. زمانی که هزینه تمام شده آزمایش سرولوژی کووید ۱۹ را برآورد می‌کردیم، تولیدکننده اعلام کرد که بین ۱۷ تا ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان هزینه کیت مصرفی است. آن زمان فقط یک تولیدکننده داشتیم. در این فاصله چند تولیدکننده دیگر نیز وارد شدند.

وی ادامه داد: اکنون تعرفه آزمایش سرولوژی در مسیر تصویب نهایی و پیشنهاد به هیات وزیران است. اگر رقابت در جامعه اتفاق بیفتد و قیمت کیت تولیدکننده کاهش پیدا کند، با این تعرفه هم می‌تواند ارائه خدمت را انجام داد. آن چیزی که در حال حاضر وزارت بهداشت ابلاغ کرده کد ۸۰۳۷۲۰ کتاب ارزش نسبی است. بخش خصوصی باید حدود ۲۹ هزار تومان برای آزمایش سرولوژی دریافت کند. اگر آزمایشگاه‌ها بخواهند این آزمایش را انجام بدهند باید همین هزینه ۲۹ هزار تومانی را دریافت کنند.

سمیعی گفت: یکی از آزمایشگاهی‌ها از آزمایش سرولوژی در صداوسیما تعریف زیادی کرده، اما واقعیت این است که تست سرولوژی این طور نیست. تست‌های مولکولی هم در بهترین شرایط ممکن است در ۷۰ درصد جواب مثبت بدهد. در حال حاضر نیروهای مسلح تعرفه ۵۵ هزار تومان را برای سرولوژی تعیین کرده است.

استفاده از کیت‌های داخلی مولکولی

وی در پاسخ درباره تست‌های مولکولی یا PCR نیز اظهار کرد: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که هزینه تست مولکولی می‌تواند از این هم کمتر باشد. مدتی است که فقط از کیت‌های تولید داخل مولکولی استفاده می‌کنیم. هیات امنای صرفه جویی ارزی نیز در حال برگزاری یک مناقصه است که به صورت زمان بندی شده، نیاز شبکه آزمایشگاهی تامین شود.

سمیعی ادامه داد: تلاش می‌کنیم نیاز به خارج کاهش پیدا کند. نگران شهریور و مهر هستیم که بتوانیم نیازهای کشور را تامین کنیم. به محض این‌که تلاش می‌کنیم مشکلی را حل کنیم، تحریم‌های بانکی باعث شده زنجیره تامین دچار مشکل شود.

هزینه تست‌های تشخیص مولکولی کرونا

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت درباره هزینه تست‌های PCR گفت: هزینه تست تشخیص مولکولی کرونا، ۵۸۶ هزار و ۵۰۰ تومان است و تامین اجتماعی می‌گوید این هزینه می‌تواند کمتر باشد. البته در بخش دولتی این هزینه رایگان است.

وی ادامه داد: هزینه فقط مربوط به کیت نیست. هزینه نیروی انسانی و تجهیزات و دستگاه‌ها نیز مطرح است. در طول تاریخ، این حد آزمایش مولکولی انجام نشده است. استهلاک دستگاه‌ها بسیار بالاست و قیمت‌ها بسیار بالا رفته است.

کیت تشخیص همزمان آنفلوآنزا و کرونا تا شهریور آماده می‌شود

سمیعی درباره کیت‌های تشخیصی همزمان آنفلوآنزا و کرونا گفت: با اطمینان می‌توان گفت که اگر نتوانیم تکلیف آنفلوآنزا و کووید ۱۹ را همزمان مشخص کنیم، شهریور و مهر پرچالشی خواهیم داشت. اگر آزمایشگاهی ۱۰۰ یا ۲۰۰ تست کووید ۱۹ انجام می‌دهد، در آن زمان با نصف ظرفیت می‌تواند کار کند.

وی ادامه داد: یک روش چند آزمایشی وجود دارد که باید به شکل صنعتی تولید شود و از اعتبار کیت و نتایج آن اطمینان حاصل شود. در این روش آزمایشگاه‌ها یک بار استخراج انجام می‌دهند و دو عامل را جست‌وجو می‌کنند.

مدیرکل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت افزود: دو مرکز تولید و دانشگاه اراک مراحل اولیه این کار را انجام داده‌اند. خوش بین هستیم که این موضوع صنعتی شود و تا دو ماه آینده چالش کمتری در این زمینه داشته باشیم. از روز اولی که تولیدکنندگان و محققان را برای کیت کووید ۱۹ دعوت کردیم، به آنها گفتیم که شهریور و مهر ماه منتظر کیت‌های دوگانه آنفلوآنزا و کووید ۱۹ هستیم و خوش بین هستیم که این کیت‌ها را تا شهریور ماه داشته باشیم.

آزمایش سرولوژی فقط برای بررسی اپیدمیولوژی استفاده می‌شود

سمیعی گفت: برخی از آزمایش‌های سرولوژی برای تعیین تکلیف کرونای افراد استفاده می‌شود، در حالی‌که این آزمایش‌ها واکنش سیستم ایمنی بدن را به مواجهه با ویروس مشخص می‌کنند. سیستم ایمنی بدن به زمان نیاز دارد و کوتاه‌ترین زمان که سیستم ایمنی بدن می‌تواند پاسخ بدهد، کمتر از یک هفته است. اگر بخواهیم یک آزمایش مثبت سرولوژی از یک فرد داشته باشیم، در فردی که ویروس را دریافت کرده باید تا یک ماه صبر کنیم.

وی ادامه داد: افرادی که در بیمارستان بستری هستند، بیشتر از افرادی که کارشان به بیمارستان نمی‌کشد، پاسخ ایمنی می‌دهند. در نتیجه ممکن است کاربرد این آزمایش در بیمارستان بیشتر باشد. افرادی که فرم بی علامت یا فرم کم علامت را می‌گیرند، ممکن است آزمایش سرولوژی آنها منفی بماند و از این آزمایش نمی‌توان برای تعیین وضعیت فرد در حال حاضر استفاده کرد. از این آزمایش فقط برای بررسی اپیدمیولوژی استفاده می‌شود.

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت بیان کرد: در انگلستان تجربه ناموفق استفاده از آزمایش سرولوژی و حتی در اختیار گذاشتن رپید تست آن وجود دارد. در انگلستان از کیت‌های مختلفی در این زمینه استفاده شد. امیدواریم در آینده کیت‌های سرولوژی درست شود که نتایج آن مثل کیت‌های هپاتیت و اچ آی وی معتبر باشد.

ظرفیت آزمایشگاهی تشخیص کرونا در کشور

سمیعی گفت: در حال حاضر بیش از ۱۸۰ آزمایشگاه داوطلب ارائه خدمت داریم که ۷۰ مورد خصوصی، نزدیک به ۹۰ مورد آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت و تعدادی آزمایشگاه داریم که مربوط به دستگاه‌های دیگر مثل وزارت علوم و نیروهای مسلح هستند. ۱۷۰ آزمایشگاه مجوز وزارت بهداشت را دارند که این مجوزها دو مرحله‌ای است. اول آزمایشگاه باید اعلام آمادگی کرده و دانشگاه تایید کند که اصول تضمین کیفیت و ایمنی را رعایت می‌کنند. سپس این آزمایشگاه‌ها به انستیتو پاستور سپرده می‌شوند و اگر صلاحیت تایید شود، اجازه انجام آزمایش داده می‌شود. تا این لحظه فقط به آزمایشگاه‌ها برای همکاری با دانشگاه‌ها مجوز دادیم و نه این‌که خودشان آزمایش را انجام بدهند.

وی افزود: در حال تدوین دستورالعمل‌ها هستیم که اگر وزارت بهداشت برای پشتیبانی آزمایشگاهی برای بازگشت به کار برنامه‌ای داشت، از ظرفیت بخش خصوصی انجام شود. تا آن زمان، بیشتر این آزمایش‌ها در بخش خصوصی غیرضروری است. در حال حاضر بین ۲۸ تا ۳۰ هزار ظرفیت انجام آزمایشگاهی داریم، اما در حال ارتقای این ظرفیت هستیم.

فقط آزمایش‌های تشخیص مولکولی قطعی است

سمیعی گفت: فقط آزمایش‌های تشخیص مولکولی یا PCR قطعی است. این آزمایش‌ها گران قیمت و تخصصی هستند. خیلی مهم است افرادی که این آزمایش‌ها را انجام می‌دهند دانش و مهارت کافی داشته باشند. کیت‌هایی که برای این کار استفاده می‌شود عمدتا کیت‌های تولید داخل است و قبل از توزیع، این کیت‌ها بین آزمایشگاه‌ها در انستیتو پاستور تست می‌شوند. اگر نتیجه مطلوب داشته باشند، بین آزمایشگاه‌ها توزیع می‌شوند.

وی ادامه داد: آزمایش‌های سرولوژی هم اگرچه اسم اختصاصی آزمایش کووید ۱۹ دارند، اما کاربرد محدودی در مدیریت بالینی دارند. البته برای تعیین وضعیت جامعه می‌توانیم از تست‌های سرولوژی استفاده کنیم. در این شرایط نیاز نیست وضعیت همه افراد جامعه را تشخیص داد. در حال حاضر دو مطالعه در وزارت بهداشت برای آزمایش‌های سرولوژی شروع شده است. یکی ارزش این آزمایش را در نظر گرفته و دیگری نیز در فواصل یک ماهه، تصویری از استان‌های کشور را در طول زمان نشان خواهد داد.

اولویت قرار دادن برای آزمایش کرونا

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت گفت: با افزایش ابتلا به کرونا، ظرفیت آزمایشگاه‌ها نیز تحت الشعاع قرار گرفت. وقتی نیاز و تقاضا زیاد می‌شود، زنجیره تولید و تامین کیت هم با مشکل مواجه می‌شود. دستورالعملی از طرف معاونت بهداشت به صورت موقت، با عنوان ظرفیت محدود آزمایشگاهی ابلاغ شد که افراد نیازمند آزمایش در فهرست قرار گرفته‌اند.

وی ادامه داد: وزارت بهداشت ملزم است که هر چند وقت یک بار برای استفاده از تمام امکانات خود و جلوگیری از هدر دادن منابع، تجربه سایر کشورها را مشاهده کرده و بر اساس آن عمل کند. مردم عادت کرده بودند به مراکز مراجعه کنند و مشاهده کردیم که مراجعه بیش از اندازه هم انجام شد و برخی که خیلی اولویت نداشتند هم مراجعه می‌کردند.

سمیعی بیان کرد: بحث مورد تجویز (اندیکاسیون) خیلی وسیع است. ممکن است ۵۰ مورد تجویز داشته باشیم. اگر در محل کار تعریفی از مواجه نزدیک یا تماس نزدیک بدهیم و فردی با آن منطبق نباشد، آیا نیاز نیست برای او آزمایش انجام شود؟ ممکن است پزشک نیاز ببیند که باید وضعیت این فرد هم مشخص شود، اما وقتی ظرفیت‌های آزمایشگاهی محدود است، باید تعادل ایجاد شود. در نتیجه سازمان جهانی بهداشت تشویق می‌کند که که کشورها با ظرفیت آزمایشگاهی خود را تطبیق بدهند. این سازمان می‌گوید کسانی که در بیمارستان هستند، علامت دارند و آسیب پذیر هستند در اولویت اول انجام آزمایش قرار بگیرند. دوم گروه پزشکی است. در برخی کشورها بدون هیچ محدودیتی این افراد ارزیابی می‌شوند و در کشور ما به خاطر محدودیت‌ها، اولویت بندی می‌شود. گروه دیگر مربوط به اولین محلی هستند که علامت دار می‌شوند. به طور مثال یک نفر در سربازخانه یا مدرسه وقتی پیدا می‌شود که مبتلا شده، برای حفظ منابع آزمایشگاهی گفته می‌شود که تمام افراد در ارتباط با وی باید بدون انجام آزمایش، به قرنطینه بروند. در مورد افرادی که علامت ندارند هم باید به قرنطینه بروند تا زنجیره انتقال متوقف شود. افرادی که علامت ندارند، افراد علامت دار به قرنطینه می‌روند و پس از گذراندن دوره می‌توانند بدون آزمایش از قرنطینه خارج شوند. وقتی خارج شدند باید ماسک زده و فاصله فیزیکی را رعایت کنند.

وی افزود: افرادی که علامت نداشته و شغل مهمی دارند می‌توانند به محل کار برگردند و اگر علامت‌دار شدند باید به قرنطینه بروند. با این روش می‌توان حداکثر استفاده را از ظرفیت آزمایشگاهی انجام داد.

سمیعی اظهار کرد: در یک سازمانی که دورکاری می‌تواند مبنا باشد، بهترین کار این است که مسئولان فناوری اطلاعات در هر سازمان تحت حداکثر کنترل قرار بگیرد. زیرا سالم نگه داشتن این افراد یا کسانی که پست امنیتی دارند یا کسانی که پست مهمی دارند، باید حداکثر کنترل آزمایشگاهی را داشته باشند.

با انجام تست کرونا در منزل توسط برخی آزمایشگاه‌ها مخالفیم

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت افزود:‌ برخی از طریق نرم افزارها از مردم می‌خواهند که بیایند و در منازل تست بگیرند. این باعث می‌شود که سیستم موازی و پنهان درست شود که از کنترل وزارت بهداشت خارج است و اطلاعات نیز همان‌جا می‌چرخد و مشخص نیست از این اطلاعات چطور استفاده می‌شود. همچنین مشخص نیست جواب این تست‌ها چقدر درست است. در نتیجه اصلا با انجام آزمایش از طریق نرم افزارها یا نمونه گیری در منزل موافق نیستیم.

وی ادامه داد: البته آزمایشگاه‌هایی که خودمان تایید کردیم، گاهی با افراد سالمندی طرف هستند که از آزمایشگاه درخواست می‌شود در منزل از آنها تست گرفته شود که این موارد جزو مواردی محسوب می‌شود که با ارائه خدمات آزمایشگاهی مخالف نیستیم، البته مشروط به این‌که استانداردهای وزارت بهداشت و تعرفه‌ها رعایت شود و نتایج در اختیار وزارت بهداشت قرار بگیرد.

غربالگری سرطان دهانه رحم

سمیعی اظهار کرد: وزارت بهداشت با همکاری بیمه‌ها برنامه خوبی برای غربالگری و تشخیص زودرس سرطان دهانه رحم دارد که مبتنی بر آزمایش تشخیص مولکولی HPV است. با بروز ویروس کووید ۱۹، آن برنامه تحت الشعاع قرار گرفت. اصولا برنامه‌های پیشگیری متمرکز بر واکسن هستند. اگر واکسیناسیون خوب و وسیع در کشور انجام شود، نیاز به تست کمتر می‌شود. البته نه با واکسن‌هایی که از ناصر خسرو می‌آید. زیرا بسیاری از این موارد تقلبی است. وقتی موفق نشدیم پوشش واکسیناسیون را انجام بدهیم، باید به دنبال غربالگری و تشخیص زودرس برویم. برای این منظور مراکز خاصی انتخاب شد تا برای مردم این آزمایش‌ها را انجام داده و بیمه هزینه را پرداخت کند.

نظارت بر آزمایشگاه‌ها

وی بیان کرد: از این هفته بسیار جدی خواهیم بود و نمی‌خواهیم کار غیرضروری و اجباری به مردم تحمیل شود. حداقل در حوزه دانشگاه شهید بهشتی دو آزمایشگاه بدون مجوز اقدام کرده‌اند. بسیاری از آزمایشگاه‌ها رنج کار کردن در این دوره اقتصادی را تحمل می‌کنند، اما مردم را از خدمات محروم نمی‌کنند.

سمیعی ادامه داد: برخی شکایت‌ها به صورت مستقیم است. رسیدگی به شکایت‌ها از طریق سامانه ۱۹۰ انجام می‌شود. معاونت درمان هر دانشگاه علوم پزشکی، موارد ثبت شکایت‌ها را انجام می‌دهد.

زمان پاسخ‌دهی تست کرونا ۴۸ ساعت است

مدیرکل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت درباره زمان پاسخ‌دهی تست کرونا گفت: تا زمانی که فرد جواب آزمایش را دریافت نکرده باید در قرنطینه باشد. البته پاسخ‌دهی طول می‌کشد. زیرا ظرفیت نمونه‌گیری بیشتر از ظرفیت انجام آزمایش است. آزمایشگاه‌ها باید ظرف ۴۸ ساعت پاسخ را بدهند. البته این زمان می‌تواند تا ۷۲ ساعت نیز طول بکشد.

وی ادامه داد: در برخی دانشگاه‌ها گاهی جواب آزمایش تا ۷ یا ۱۰ روز هم طول کشیده است. البته سامانه‌هایی داریم که از طریق این سامانه‌ها می‌توانیم تاخیرها را متوجه شویم. گاهی بررسی کرده و مشاهده کردیم که جواب آزمایش در دانشگاه مربوطه موجود است، اما به دلیل کمبود نیروی انسانی، در سامانه وارد نشده است. در حال اصلاح این موضوع هستیم.

سمیعی اظهار کرد: در اهواز بررسی کردیم که ۵۰ هزار جواب آزمایش دارند، اما نتواسته‌اند همه را وارد سامانه کنند. در حال وارد کردن این پاسخ‌ها در سامانه هستند. هر جا که ظرفیت نمونه‌گیری نسبت به ظرفیت آزمایشگاه افزایش یافته، چنین مشکلاتی ایجاد شده است. امیدواریم دیگر تکرار نشود.

راهبردهای بازگشت به کار

مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت اظهار کرد: دو استراتژی یا راهبرد برای بازگشت به کار افراد مبتلا به بیماری داریم. راهبرد اول، آزمایش است. یعنی کسی که علائم او بهبود پیدا می‌کند باید بعد از دو هفته آزمایش بدهد و آزمایش دوم در کمتر از ۲۴ ساعت از او گرفته می‌شود و اگر منفی باشد می‌تواند به محل کار خود برگردد. ممکن است افراد مدت زیادی ویروس یا جسد ویروس را در بدن خود حمل کنند. آزمایش PCR تحت تاثیر چند پارامتر است. این‌که نمونه از کدام قسمت حلق یا بینی و توسط چه کسی با چه مهارتی گرفته می‌شود.

وی ادامه داد: شدت بیماری در مدتی که یک فرد ممکن است ویروس را حمل بکند، تاثیر دارد. بر اساس تحقیقاتی که انجام شده، علاوه بر این راهبردهای مبتنی بر آزمایش، راهبردهای مبتنی بر علائم هم به دست آمده است. به طور مثال گفته می‌شود در آمریکا اگر ۱۰ روز از شروع علائم فرد بگذرد، سه روز بدون سرفه و تنگی نفس و تب هم نداشته باشد، می‌تواند با رعایت ماسک و فاصله گذاری و شست‌وشوی دست به محل کار برگردد.