بررسی خطر سكته مغزی بر اثر ابتلا به كووید 19

علائم ویروس كرونا كووید 19 با گذشت حدود چهار ماه از ظهور این ویروس، همچنان برای محققان و متخصصان ویروس‌شناس ناشناخته است. عوارض بیماری كووید 19 ابتدا به تب، سرفه‌های خشك، خستگی شدید و اختلالات تنفسی معطوف می‌شد اما به‌تدریج، تظاهرات دیگری مانند از بین رفتن بویایی و شنوایی، قرمزی و سوزش چشم‌ها و تظاهرات پوستی نیز در دسته‌ای از مبتلایان گزارش شد.

کد خبر: ۱۲۶۶۱۹۳

اخیرا نیز طبق گزارشی كه واشنگتن‌پست ارائه كرده تعدادی از جوانان در دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی‌شان به نوعی سكته مغزی ناشی از گرفتگی عروق مغزی و انسداد شریان‌ها مبتلا شده‌اند كه باعث مرگ آنها شده است.

در این رابطه پزشكان به این فرضیه رسیده‌اند كه احتمالا این آمار ممكن است با شیوع كووید-۱۹ مرتبط باشد.

با توجه به این یافته جدید با دكتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب گفت‌وگو كرده‌ایم كه خود شاهد ابتلای 24 بیمار مبتلا به سكته مغزی از بین 1500 بیمار مبتلا به كووید-19 در بیمارستان شهدای تجریش بوده است كه 40 درصد آنها در سن زیر 40 سال بوده‌اند.

تحقیقات اخیر نشان داده است كه كووید-۱۹ می‌تواند باعث ایجاد سكته مغزی در برخی جوانان شود. شما این پدیده را چطور توضیح می‌دهید؟

در مطالعه‌ روی پنج بیمار مبتلا به كووید-19 كه دچار سكته مغزی شده بودند، مشخص شد كه برخلاف موارد معمول سكته مغزی كه اكثرا در سنین بالا اتفاق می‌افتد، در این بیماران كه همه زیر 50 سال داشتند و در آزمایش‌ها و اقدامات تشخیصی سكته مغزی داشته یا علائم تنفسی نداشته‌اند یا این‌كه علائم تنفسی خفیف داشته‌اند.

همچنین نكته جالب توجه دیگر این بوده كه در این پنج بیمار عروق مغزی با اندازه بزرگ‌تر درگیر شده‌اند، برخلاف آن‌كه معمولا در موارد سكته مغزی معمول عروق كوچك‌تر درگیر می‌شوند. به نظر می‌رسد دلیل این‌كه در بیماران مبتلا به كووید-19، سكته مغزی در سنین پایین‌تر اتفاق می‌افتد، این است كه این بیماری باعث افزایش ایجاد لخته در عروق مغزی می‌شود.

از آنجا كه در برخی بیماران مبتلا به كووید 19 عروق بزرگ مغزی درگیر می‌شوند، علائم عصبی هم به‌صورت شدیدتر بروز می‌كند؟

‌ همین‌طور است. بیشتر علائم در این بیماران به صورت علائم حركتی و حسی به همراه اختلالات تكلم است. نكته مهمی كه باید مورد توجه قرار گیرد این است كه در مطالعات مشخص شده بسیاری از بیماران به دنبال ایجاد علائم عصبی به دلیل ترس از ابتلا به كرونا به بیمارستان مراجعه نمی‌كنند و در نتیجه زمان طلایی آنها از دست می‌رود. پس بسیار مهم است كه بیماران در صورت ایجاد علائم مشكوك سریعا پیگیری كنند.

‌ آلودگی با ویروس كرونا با چه عوارضی در سیستم اعصاب مركزی بیمار ممكن است همراه باشد؟

بیماری كووید-19 معمولا با علائمی نظیر تب، سرفه‌های خشك، تنگی‌نفس و گاهی مشكلات تنفسی شناخته می‌شود. اما آخرین تحقیقات نشان داده است كه در بیش از 30 درصد بیماران علاوه‌بر سیستم تنفسی، علائم در سیستم عصبی نیز ایجاد می‌شود. این علائم می‌تواند به‌صورت سردرد، اختلال در هوشیاری، سرگیجه، آتاكسی (یك نشانگر عصبی است كه اختلال در سیستم عصبی را نشان می‌دهد)، تشنج، كاهش حس‌های چشایی و بویایی، گزگز اندام‌ها و اختلالات عروق مغزی بروز كند.

در چه مواردی احتمال ابتلا به سكته مغزی در بیماران وجود دارد؟

سكته مغزی به آسیب بافت مغز در اثر اختلالات عروقی گفته می‌شود كه علائم عصبی طولانی‌مدت ایجاد می‌كند. سكته مغزی بر اثر قطع خون‌رسانی به سلول‌های مغز و مرگ این سلول‌ها اتفاق می‌افتد. سلول‌هایی كه پس از مرگ، امكان بازسازی آنها وجود ندارد. در واقع قطع جریان خون‌رسانی سبب می‌شود اكسیژنی كه سلول‌های مغز به آنها به‌شدت احتیاج دارند به سلول‌های مغز نرسد. بر اثر عواملی كه مطرح شد فقط چند دقیقه زمان لازم است تا سلول‌های مغز از بین بروند، آنگاه سلول‌هایی كه دیگر ساخته نمی‌شوند و بعد از آن قطع خون‌رسانی و در نهایت سكته مغزی ایجاد می‌شود.

احتمال بروز سكته مغزی با بالا رفتن فشار خون از مقدار 120.80 میلی‌متر جیوه، شروع به افزایش می‌كند. همین طور، كشیدن سیگار یا در معرض دود آن قرار گرفتن، كلسترول بالا، دیابت، اضافه‌وزن یا چاقی، نداشتن فعالیت فیزیكی، بیماری قلبی - عروقی، استفاده از بعضی از انواع قرص‌های پیشگیری از بارداری یا درمان‌های هورمونی كه حاوی استروژن هستند، اعتیاد به الكل، استفاده از داروهای مخدر غیرمجاز یا مواد مخدر مثل كوكائین و متامفتامین‌ها، سابقه فردی یا خانوادگی سكته مغزی، حمله قلبی و همچنین سن 55 سال یا بالاتر از آن از عوامل افزایش‌دهنده بروز سكته مغزی هستند.

عوارض سكته مغزی در افراد (چه مبتلا به كرونا باشند یا خیر) چیست؟

این علائم شامل بی‌حسی ناگهانی و ضعف به خصوص در یك سمت از بدن، گیج‌ شدن و دشواری در حرف‌‌زدن یا مشكل در فهم حرف دیگران، اختلال ناگهانی در بینایی یك یا هردو چشم، اختلال ناگهانی در راه رفتن و سرگیجه و اختلال تعادل یا شروع ناگهانی یك سردرد شدید كه دلیل مشخصی ندارد را شامل می‌شود.

هر فردی كه علائم یا نشانه‌های سكته مغزی را داشته باشد، نیازمند توجه و مراقبت فوری پزشكی در یك بخش اورژانس یا در بیمارستان است. در تشخیص سكته‌های مغزی بعد از معاینه و مرور شرح حال بیمار، پزشك معمولا درخواست آزمایش‌های خونی و تصویربرداری (مثل سی‌تی‌اسكن یا ام‌آرآی) مغز و عروق خونی اطراف در سر و گردن (كه خون‌رسانی مغز را فراهم می‌كنند) را می‌دهد. تصویربرداری به پزشك اجازه می‌دهد مناطقی از مغز را ببیند كه تحت‌تأثیر سكته مغزی قرار گرفته‌اند.

آیا مبتلایان به كرونا كه دچار سكته مغزی شده‌اند، نقص سیستم ایمنی یا مشكلات عروقی نیز داشته‌اند؟

دقیقا همین‌طور است. یعنی بیشتر افرادی كه سكته كرده‌اند عوامل خطر مثل فشار خون بالا، چربی بالا، مشكلات زمینه‌ای قلبی، دیابت و چاقی داشته‌اند. به این معنا كه هر فردی كه مبتلا به كرونا شود، سكته مغزی نمی‌كند. بلكه فقط كسانی كه مشكلات عروقی دارند ممكن است به‌دنبال ابتلا به كووید-19 دچار سكته مغزی شوند. به همین دلیل نیز نوار قلب از بیشتر افرادی كه به نظر می‌رسد دچار سكته مغزی شده‌اند گرفته می‌شود، زیرا بسیاری از افراد با سكته‌های مغزی، بیماری عروق تغذیه‌كننده قلب را نیز دارند و ممكن است یك نقص جریان خون در قلب در طول سكته مغزی وجود داشته باشد.

آیا درمان سكته مغزی در بیماران مبتلا به كرونا مشابه دیگر بیماران دچار سكته مغزی است؟

بله. این افراد هم به موازات درمان كرونا، تحت بررسی‌های عروقی و درمان‌های دارویی ضروری قرار می‌گیرند و چه بسا زودتر از دیگر مبتلایان به سكته مغزی نیز بهبود یابند و ترخیص شوند.