کشت گیاهان پالم در جنوب‌شرق آسیا فاجعه زیست‌محیطی به بار آورده است

اندونزی در آتش پالم

روغن پالم از پرمصرف‌ترین روغن‌های گیاهی در جهان است که ۸۵ درصد آن در کشورهای اندونزی و مالزی تولید می‌شود. گسترش کشت گیاه پالم در این ‌دو کشور موجب تخریب بخش وسیعی از جنگل‌های بارانی شده و خطری جدی برای محیط‌زیست به شمار می‌آید. برای کشت گیاه پالم کشاورزان جزیره بورنئو در جنوب‌شرقی آسیا و در شبه‌جزیره مالایا که از نظر سیاسی بین کشورهای اندونزی، مالزی و برونئی تقسیم شده، به دنبال سریع‌ترین راه درآمدزایی هستند. آنها در پاسخ به تقاضای بازار نسبت به روغن پالم که در بیشتر از نیمی از محصولات فروشگاه‌ها از شکلات گرفته تا شامپو استفاده می‌شود، دست به پاک‌سازی زمین‌های جزیره زده‌اند. این‌کشاورزان برای این‌کار جنگل‌ها را عمدا به آتش می‌کشند که نتیجه آن علاوه‌بر مرگ گیاهان و جانوران، احساس نفس‌تنگی ناشی از تنفس دود سمی برای ساکنان منطقه و حتی مردم کشورهای همسایه یعنی مالزی و سنگاپور است، اما واقعیت این است که ابعاد فاجعه فراتر از اینهاست...

کد خبر: ۱۲۴۱۴۲۸

برآوردها نشان می‌دهد آتش‌سوزی‌های عمدی به قصد کشت مزارع پالم حدود 8578 کیلومتر مربع از جنگل‌های جنوب شرق آسیا را نابود کرده‌است. فقط در فاصله ماه‌های مرداد تا مهر امسال، بر اثر این فاجعه 626 میلیون تن دی‌اکسیدکربن در جو آزاد شده است. این عدد طبق داده‌های کمیسیون اروپا بیشتر از کل تولید دی‌اکسیدکربن سالانه قاره استرالیا است. به‌گفته کارشناسان، این‌آتش‌سوزی‌ها در سال‌های پیش‌رو عواقب فاجعه باری را برای جهان به جا می‌گذارد.
یکی از مشکلات این‌آتش‌سوزی‌ها، متوجه هزاران آتش نشانی است که برای خاموش‌کردن آنها علاوه بر استشمام دودهای سمی، ناچار به سفر به اعماق جنگل، طی‌کردن مسافت‌های طولانی و پیاده‌روی چند کیلومتری با تجهیزات سنگین خود هستند. آنها برای مقابله با آتش ممکن است هفته‌ها در منطقه مستقر شوند. بالگردها هم از بالا با ریختن آب از مخزن بزرگی که از آن آویزان است، برای مهار آتش به آتش‌نشانان کمک می‌کنند؛ البته این‌کار
به خاطر پرواز در شرایط با دید نامناسب و در ارتفاع کم برای خلبانان بالگردها خطرناک است.
تولید بالای کربن در ازای کشت پالم
در سال 96 و با گذشت کمتر از 20 سال از شروع صادرات روغن پالم از کشور اندونزی (برگ برنده اندونزی شرایط مناسب آب و هوایی و بازده بالا در تولید روغن پالم نسبت به سایر روغن‌های نباتی بود) درآمد این‌کشور به صورت چشمگیری افزایش یافت. به این ترتیب اندونزی به صادرکننده اصلی روغن پالم تبدیل شد که در تولید محصولاتی مثل بستنی و صابون یا به عنوان روغن پخت‌وپز در آسیا و آفریقا استفاده می‌شود. به طوری که تخمین زده می‌شود سرانه مصرف سالانه روغن پالم هریک از ما حدود هشت کیلوگرم در سال باشد.در حال حاضر استفاده از روغن پالم برای تولید سوخت‌های زیستی به عنوان جایگزین سوخت‌های رایج بازار و در راستای سیاست‌های اقلیمی رو به افزایش ‌است. با این‌حال به گفته فدراسیون حمل‌ونقل و محیط‌زیست اروپا استفاده از این‌روغن
به عنوان سوخت نه تنها برای محیط‌زیست بهتر نیست بلکه سه برابر بیشتر از سوخت‌های فسیلی کربن تولید می‌کند! اتحادیه اروپا استفاده از روغن پالم به عنوان منبع سوختی را به خاطر ارتباط تولید آن با از بین‌رفتن جنگل‌ها و آلوده‌شدن هوا متوقف کرده‌است.
بی‌اثر بودن قانون و اقدامات دولت
اثرات منفی روغن پالم بر سلامت جامعه، محیط و بزرگی صنعت آن باعث به صدا درآمدن زنگ خطری شده که حتی افراد فعال در این‌حوزه را نگران کرده‌است. تیور روموندانگ، از مدیران مجمع روغن پالم پایدار اندوزی می‌گوید کنترل این صعنت را به خاطر نبود برنامه مشخص و اجازه بدون محدودیت توسعه آن از دست داده‌اند. باید در روند بازار تغییراتی اعمال شود و تولید روغن پالم کشور به حد مجاز برسد. او هشدار می‌دهد با وجود بزرگی بحران پیش‌آمده، هیچ عمل فوری‌ای برای ایجاد تغییر در عملکرد صنعت دیده نمی‌شود. هنوز هم آتش‌سوزی‌های عمدی در حال وقوع است، شرکت‌ها قوانین را نادیده می‌گیرند و مشخص نیست دولت کدام سوی ماجرا ایستاده است. در شهریور امسال رئیس‌جمهور اندونزی با مزارع جدید کشت روغن پالم مقابله کرد و آژانسی را برای احیای دوباره خاک در جنگل‌ها تشکیل داد. با این‌حال او پیشتر و همزمان با آتش‌سوزی زمین‌های زراعی دستور داده بود که تولید سوخت زیستی دیزل از روغن پالم برای بازار داخلی زیاد شود. این‌کار به پایین آمدن هزینه واردات روغن به کشور کمک می‌کند. بنا به گزارش دپارتمان کشاورزی آمریکا، انتظار می‌رود تولید سوخت دیزل اندونزی در سال جاری با افزایش 43 درصدی به مقدار هشت میلیارد لیتر رسیده باشد. ولی باز هم رئیس‌جمهور اندونزی ادعا می‌کند احیای جنگل در اولویت دولت است و برنامه پنج ساله‌ای را برای جلوگیری از نابودی جنگل‌های اندونزی در نظر دارد.
به گزارش پلیس اندونزی در تابستان گذشته و در ارتباط با آتش‌سوزی‌ها 228 نفر دستگیر شده‌اند. آنها که به اتهام مقصر آتش‌سوزی پالانگکارا در کلیمانتان مرکزی دستگیر شده بودند، هر کدام برای خود دلایلی داشتند و ادعا می‌کردند قصد گسترش و شعله‌ورسازی آتش را نداشته‌اند. ادی سوتاتا، نیروی کمکی پلیس می‌گوید: اگر فردی از سر غفلت آتش‌سوزی را به راه اندازد و باعث به خطر افتادن جان مردم شود، این ‌عمل او جرم محسوب می‌شود. او تاکید می‌کند با افزایش آگاهی عمومی، برخورد قانونی و اعمال مجازات سنگین باید جلوی این گونه اتفاقات که جان مردم را تهدید می‌کند، گرفت.
به‌گفته سوتاتا، دولت می‌تواند از راه‌های مختلف شرکت‌هایی را که به خاطر منافع‌خود آتش‌سوزی به راه می‌اندازند شناسایی‌کند. همان‌طور که پیشتر با تشکیل ستاد ویژه در جهت حفظ جنگل، 21 مورد را شناسایی کرد و به دادگاه آورد که از این‌میان مجوز سه شرکت روغن پالم باطل شد. سوتاتا ادامه می‌دهد: ما امیدوار بودیم با برخورد قانونی و پرداخت جریمه‌های سنگین بتوانیم جلوی این‌اتفاقات را بگیریم. اما متاسفانه نتوانستیم. شرکت‌هایی که به پرداخت جریمه‌های نقدی متهم می‌شوند، جریمه‌های خود را به دولت پرداخت نمی‌کنند و قوانین ما آنها را از آتش‌زدن زمین‌های زراعی باز نمی‌دارد. حتی بررسی‌های دولت در سال جاری نشان می‌دهد 81 درصد از مزارع روغن پالم قوانین را نادیده گرفته‌اند و علاوه بر این که مقدار تولید آنها بالا بوده، به زمین‌های حفاظت‌شده تجاوز کرده‌اند.
روموندانگ از مدیران مجمع روغن پالم پایدار اندوزی می‌گوید: ما برای اجرای قوانین فعلی خود و برای برخورد با چنین تخلفاتی به یک تغییر اساسی نیاز داریم. اگر ما در اجرای قانون جدی نباشیم، در آینده باید انتظار چنین آتش‌سوزی‌هایی را در جنگل داشته باشیم. مشکل روغن پالم، محدود به اندونزی نیست. بلکه به شرکت‌های جهانی که روغن پالم را می‌خرند و در نهایت به زندگی خود ما برمی‌گردد.
چرخه معیوب کسب سود و جبران زیان
بررسی‌های جدید سازمان صلح سبز (سازمان غیردولتی برای دفاع از محیط‌زیست) نشان از ارتباط تعدادی از شرکت‌های بزرگ و معروف صنایع غذایی با آتش‌سوزی‌های امسال دارد. آنیسسا رحمواتی، از اعضای این سازمان می‌گوید این‌شرکت‌ها در ظاهر تابع قوانین هستند ولی در حقیقت از بدترین نوع متخلفان به حساب می‌آیند. آنها مسؤول به‌پا کردن آتش‌سوزی‌های سال جاری بوده و موظفند سود مالی به دست آمده از این خشونت زیست‌محیطی را صرف پرداخت غرامت برای جبران آسیب‌های ویرانگری کنند که بر سلامت جامعه هم اثر گذاشته است.
زنگ خطر به صدا درآمده برای این‌شرکت‌ها، آنها را مجبور کرده است با اعلام نگرانی خود در ارتباط با این فاجعه زیست‌محیطی، ادعا کنند قصد تغییر در زنجیره تامین مواد خام خود داشته و با متخلفان برخورد خواهندکرد.
با این‌که فصل گرما و دوره انتظار بارش باران‌های ارزشمند در اندونزی به پایان می‌رسد، این‌فاجعه زیست محیطی و اثر آن بر جامعه محلی بهای سنگینی بر جا گذاشته است. شکست در حفاظت از این‌جنگل‌های بارانی که به آمازون آسیا معروف است و جزئی از ریه‌های زمین به شمار می‌آید، می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین تلفات محیط‌زیستی منجر شود که ابتدا به قصد برآورده‌کردن نیاز انسان و برای کسب سود بیشتر انجام شده بود.

نبرد با آتش زیر خاکستر

ایوان کراوچنکو، خلبان ماهری که ماموریت مهار آتش در منطقه کلیمانتان مرکزی را بر عهده داشته، می‌گوید هیچ‌وقت نمی‌توان مطمئن بود که آتش به‌طور کامل مهار شده است. آتش در زیر خاکستر و در لایه‌ای انبوه از مواد گیاهی مرده می‌سوزد و می‌تواند بلافاصله بعد از خاموش‌شدن دوباره شعله بگیرد. این‌آتش‌ها که منشأ انسانی دارند، تنها طبیعت و بارش باران‌های تند می‌تواند آنها را خاموش‌کند. عکس گرفته شده با ماهواره ناسا در مهر امسال وسعت آتش‌سوزی‌های جنگل باتلاقی اندونزی را نشان می‌دهد. این‌جنگل‌ها به خاطر همین لایه انبوه مواد گیاهی که به عنوان یک اسفنج
غول پیکر عمل می‌کند، آب اضافی ناشی از باران‌های فصلی را به خود جذب می‌کنند و مرطوب باقی می‌مانند تا از آتش‌سوزی در فصل‌های خشک سال جلوگیری کنند.
طبق گفته سازمان مدیریت بحران اندونزی، تابستان گذشته 920 هزار نفر برای مشکلات تنفسی ناشی از آتش تحت درمان قرار گرفته‌اند. دکتر سوتراپورا از بیمارستان پالانگکارا می‌گوید ما تصمیم گرفتیم مرکزی به نام خانه اکسیژن را تاسیس کنیم که در آنجا مراجعان از هوای پاک و اکسیژن استفاده کرده و ما هم در این میان بتوانیم بیماران خود را برای مراقبت‌های پزشکی پیشرفته‌تر تحت نظر بگیریم. تهیه روغن پالم ثروت‌آفرین است، اما خیلی‌ها را در کشورهای در حال توسعه گرفتار بیماری و مشکلات شدید کرده است.
رئیس روستای سوریا امی سوسیانتی (Surya Emi Susianthi) می‌گوید تهیه روغن پالم زندگی مردم را متحول کرده‌است. برای نمونه تا الان، کشاورزی که رسیدگی به دو هکتار زمین با 400 گیاه برای تولید روغن پالم را برعهده دارد، در مقایسه با ده سال پیش و زمانی که برنج یا گیاهان تولیدکننده کائوچو را کشت می‌کرد، درآمد خود را چهار برابر کرده است. حالا آنها می‌توانند برای فرزندانشان خوراک مرغ بخرند و برای خانه تلویزیون و یخچال تهیه کنند.