هشدار با «ماحی»

خیام سه سال پیش با فیلم سینمایی «ماحی» بر پرده سینماها حضور داشت. فیلمی که به زعم کارگردانش سیاسی نبود، اما به موضوع رانت‌خواری و پشت پرده آن می‌پرداخت. این فیلم گرچه در مسیر اکران با فراز و نشیب‌های زیادی مواجه شد، اما مورد توجه مردم قرار گرفت. به بهانه روز جهانی مبارزه با فساد سراغ داوود خیام رفتیم و با او گفت‌وگویی انجام داده ایم که در ادامه می‌خوانید.
چه شد که به سراغ ساخت فیلمی با چاشنی سیاست رفتید؟
«ماحی» اولین تجربه فیلم بلند سینمایی من و فیلمی در ژانر اجتماعی بود. این فیلم در سال 95 اکران شد و از همان سال تا به امروز شرایط اجتماعی روزگار ما هیچ تغییری نکرده! رویکرد من به عنوان فیلمساز این بود که بالاخره چه اتفاقی قرار است بیفتد... و وقتی که به عقب نگاه می‌کنم احساس می‌کنم که انگار منجمد شده ایم! هیچ حرکت رو به جلویی نیست! و این در حالی است که حتی اگر آب هم جایی راکد بماند می‌گندد.
می توانستید به عنوان فیلم اول یک فیلم کمدی و تجاری بسازید و با یک داستان خطی و چند بازیگر شناخته شده به گیشه خوبی هم برسید. چرا کارتان را سخت کردید؟
من خیلی دغدغه دوران معاصر دارم و اعتقاد دارم یک هنرمند باید اثری از زمان معاصرش خلق کند. نه گذشته و نه آینده، مگر آنکه پس آن فکر از گذشته یا آینده نشات گرفته باشد. من سعی می‌کنم احوالات جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنم را بازگو کنم. حالا چرا پشت پرده پولشویی و رانت‌خواری و در ادامه آسیب‌هایی که زنان در آن شرایط می‌بینند را آن زمان برای فیلمسازی انتخاب کردم؟ چون احساس کردم باید در مورد این مضامین فیلم بسازم که تاریخ دوباره تکرار نشود که البته اینطور که مشخص است متاسفانه این اتفاق نیفتاده. کمااینکه اگر همین الان هم این فیلم اکران می شد، شما احساس می‌کردید در همین سال می‌گذرد. آن زمان اما، انگار هیچ کس متوجه نشد که من چه می‌گویم. اگر فساد وارد جامعه‌ای شود آن جامعه پس رفت می‌کند، اعتماد و امنیت شغلی از بین می‌رود و خیلی تبعات دیگر.
و البته در سال های اخیر وضعیت نامناسب اقتصادی به حوزه سینما هم کشیده و باعث برهم خوردن ضوابط حرفه‌ای اقتصاد سینما شده!
اتفاق بدی که در سینمای ایران افتاد این بود که سینمای ایران یکدفعه به شدت گران شد و همین گرانی فیلم باعث شد سینمای مستقل از بین برود. نمی‌دانم و ارتباطی هم به من ندارد که پول‌های کلانی که وارد سینما شد از کجا منشا می‌گیرد. این دیگر کار ستادهای اجرایی است و آنها هستند که باید بررسی کنند که چند و چون این پول‌ها چیست، اما ناراحتی من اینجاست که چرا این قدر تمام توجهات روی سینماست! واقعیت این است که کل سرمایه داخل سینما 200 میلیارد بیشتر نیست. این رقم عددی نیست که ما بگوییم پولشویی در سینما انجام می‌شود. در واقع آدرس غلط به مردم داده اند ...
پس ساز و کاری ‏هم نباید برای نظارت روی این پول‌ها باشد؟
مگر نظارتی بر پول‌هایی که در دیگر حوزه‌ها خرج می‌شود هست؟ اقتصاد سینما به خودی خود نمی‌چرخد و حالا اگر بخش خصوصی را هم متهم به پولشویی کنیم که آنها هم دیگر به این جریان ورود نمی‌کنند. چون احساس می‌کنند که در اینجا همه را به یک چشم می‌رانند. گردش مالی سینما به عنوان یک هنرصنعت خیلی کوچک است. شما به صنایع دیگر نگاه کنید و مقایسه کنید. بهتر است که مقوله پولشویی را وارد سینما نکنیم. چون کسانی که مبادرت به این کار می‌کنند حوزه‌های وسیع تری برای این کار دارند. اساس پولشویی پول زیاد است و در سینما پول زیاد جابه جا نمی‌شود که پولشویی صورت بگیرد.
فکر می‌کنید چرا در سینمای ایران فیلم‌هایی با رگه‌های سیاسی که به مضامینی چون پشت پرده پولشویی و رانت‌خواری اشاره می‌کند کمتر ساخته می‌شود؟
حق دارند. مگر خود من در اکران فیلمم کم به مشکل برخوردم؟ سالن‌های کمی را به فیلم من اختصاص دادند و حمایتی وجود نداشت. هر فیلمسازی به سرنوشت فیلم من نگاه می‌کند اصلا وارد این مقوله نمی‌شود. با همین رویه است که تمام سینمای ما می‌شود فیلم‌های کمدی و سینمای اجتماعی مان هم از کنار این مضامین می‌گذرند. واقعیت این است که ما اصلا ژانر سیاسی در سینمای ایران نداریم و فیلمسازان ما بیشتر اجتماعی ساز هستند. «ماحی» هم فیلم سیاسی نبود. فیلم سیاسی یعنی فیلمی که حرف و نقدش را تمام و کمال نسبت به جامعه و
زمانه اش بیان کند.
چرا ژانر سیاسی در سینمای ایران وجود ندارد؟
اینها را باید از متولیان سینمایی پیگیری کرد که چرا! چرا فیلمسازان ما رغبت نمی‌کنند به این سمت بیایند!
بعد از ساخت فیلم «ماحی» مسیر کاری تان به چه سمت و سویی رفت؟
من به نوشتنم ادامه دادم و همواره در تلاش هستم که بتوانم مقدمات تولید فیلمم را مهیا کنم. فیلمساز همیشه دوست دارد که فیلم بسازد.
اصلی‌ترین پیام فیلم تان «ماحی» چه بود؟
من می‌خواستم نسبت به وضعیت جامعه آن دوران هشدار دهم. می‌خواستم در این فیلم بگویم آقایان، پولشویی در دورانی اتفاق افتاد که البته تبعاتی هم داشت، بیایید کاری کنید که این موضوعات دوباره تکرار نشوند. اگر این مسائل ادامه پیدا کند تبدیل به دور باطل می‌شود و این دور باطل آسیب‌های زیادی به همه ما می‌زند. اگر اوضاع خوب بود چرا من به عنوان یک فیلمساز باید سراغ چنین موضوعی می‌رفتم؟
حتما یک مساله‌ای وجود داشته که من با آن همه سختی خودم را به دردسر انداختم. خودم را به دردسر انداختم و امروز درد همان درد است.
طوری که اگر همین الان فیلم را ببینید انگار که دیروز این فیلم ساخته شده است .

ساناز قنبری

سینما