در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نگاهی به وضعیت تراز دریاچه ارومیه طی 30 سال گذشته نشان میدهد که روند کاهش تراز دریاچه ارومیه از سال 1374 آغاز شده و تراز دریاچه تا سال 1392 یعنی در بازه زمانی20 ساله منتهی به آغاز دولت یازدهم، به اندازه 8 متر کاهش یافته است. در آغاز دولت یازدهم و در اجابت درخواست مردم شریف آذربایجان مبنی بر احیای این نگین فیروزهای که نمادی ملی و هویتی برای مردم این مرز و بوم است، طرح نجات دریاچه ارومیه در اولین جلسه هیأت دولت یازدهم مطرح شد و به تصویب رسید. در اولین گام طرح نجات دریاچه ارومیه و با اقدامات ضربتی طی سه سال ابتدایی این طرح، از روند افت تراز ارومیه جلوگیری به عمل آمده و وضعیت نابسامان حادث شده برای دریاچه ارومیه با تلاش شبانهروزی مردم عزیز، کشاورزان زحمتکش و متخصصین علمی و اجرایی بومی منطقه و کشور، تثبیت شد و در حال حاضر نیز تراز دریاچه در بهترین حالت نسبت به هشت سال گذشته خود قرار دارد که این موضوع به وضوح از نمودار وضعیت تراز دریاچه ارومیه قابل استنباط است.
بهرغم وقوع بارش نرمال به میزان 267 میلیمتر در چهارسال ابتدایی طرح نجات دریاچه ارومیه (سالهای 1392 الی 1396)، تراز دریاچه تنها 10 سانتیمتر کاهش داشته و این در حالی است که در دو بازه چهار ساله پیش از آن با وجود بارش بیشتر به میزان
339 میلیمتر (سالهای 1388 تا 1392) و 297 میلیمتر (سالهای 1384 تا 1388)، دریاچه ارومیه به ترتیب با کاهش تراز 130 و 180 سانتیمتری مواجه بوده است. دوم اینکه با مقایسه بارش و تغییرات تراز دریاچه ارومیه در سال آبی 98 ــ 1397 (بارش 494 میلیمتر و افزایش 103 سانتیمتری تراز دریاچه) و دو سال آبی با بارش بیش از میانگین بلندمدت حوضه (سال آبی 89 ــ 1388 با بارش 409 میلیمتر و کاهش 24 سانتیمتری تراز دریاچه و نیز سال آبی 86 ــ 1385 با بارش
414 میلیمتر و عدم افزایش تراز نسبت به سال قبل)، میتوان حضور پررنگ اقدامات جهادی دستگاههای مختلف دولت را در کنار بارش رحمت الهی، به عینه مشاهده کرد.
در خصوص مقایسه تصاویر ماهوارهای در فاصله زمانی سه ماهه (بهمن 1397 تا فروردین 1398) تأکید میشود که یکی از اقدامات اساسی و بنیادین انجام گرفته در طرح نجات دریاچه ارومیه تحت عنوان یکی از رئوس ششگانه برنامههای ذیل این طرح، «افزایش و تسهیل ورود آب به دریاچه ارومیه» از طریق انجام طرحهایی از قبیل لایروبی رودخانههای حوضه، اتصال دو رودخانه زرینهرود و سیمینهرود و ساخت سردهنه انهار منشعب از رودخانههای حوضه است. این اقدامات در کنار تغییر رویکردهای پیشین و اصلاح نگرش در مدیریت سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه و تلاش انجام گرفته به جهت تحقق و تأمین حقابه زیستمحیطی مغفول دریاچه ارومیه در دهههای اخیر (مطابق نقل قول مدیر کل محترم دفتر حفاظت و احیای تالابهای سازمان محیطزیست کشور در همین مقاله)، منجر شد که بارش سیلآسای ابتدای سال جاری بدون تحمیل خسارت به مردم منطقه، با حداکثر بازدهی ممکن به پیکره اصلی دریاچه ارومیه منتقل شده و ضمن حراست از جان و مال مردم شریف حوضه، دریاچه را نیز از رحمت سرشار الهی بهرهور سازد.
در بحثی با عنوان «احیا شده؛ احیا نشده»، باید عنوان داشت که هدف نهایی احیای دریاچه ارومیه مندرج در نقشه راه طرح، رسیدن بهتر از اکولوژیک به میزان 1/1274 متر از سطح آزاد آب دریاها میباشد. این تراز اکولوژیک که به پشتوانه مطالعات صاحبنظران حوزه آب و محیطزیست انتخاب گردیده، ترازی است که حیات دوباره و پایدار دریاچه و اکوسیستم آن را تضمین میکند. شایان ذکر است که هرچند دریاچه ارومیه در سال 1392 هر لحظه در آستانه خشکی کامل و تبدیل به شورهزاری چندهزار کیلومتر مربعی بود، امروز به برکت همدلی مردم و دولت در پایان شهریور نسبت به ده سال گذشته در بهترین شرایط قرار گرفته، اما با احیای واقعی دریاچه یعنی تحقق تراز اکولوژیک فاصله بسیار زیادی وجود دارد.
به گواه بررسیهای قاطبه کارشناسان و صاحبنظران حوزه آب و محیطزیست، عامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه، نه کاهش بارندگی و عوامل اقلیمی بلکه سوءمدیریت سنوات قبل در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و افزایش سطح زیرکشت آبی حوضه و به تبع آن افزایش برداشت آب بدون توجه به حقابه زیستمحیطی دریاچه ارومیه است. بر این مبنا یکی از برنامههای اولیه طرح نجات دریاچه ارومیه اجرای «پروژه بازنشستگی بخشی از اراضی کشاورزی جنوبی دریاچه ارومیه» بود که در همان سال ابتدایی اجرای طرح با مقاومت و فشار سیاسی برخی نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی متوقف شد. بر این اساس تمام تلاش و تمرکز کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به کاهش برداشت آب با انجام اقدامات منجر به افزایش بهرهوری در توزیع و مصرف آب و همچنین تغییر الگوی کشت از محصولات پرآببر به کمآببر و جلوگیری از توسعه بیش از پیش اراضی کشاورزی در حوضه معطوف شده است. لذا ستاد احیای دریاچه ارومیه بهدنبال آن بوده که ضمن رصد دائمی هرگونه افزایش سطح زیرکشت، با تأمین اعتبارات جدید برای وزارت جهاد کشاورزی، شرایط سوء حاصل از مدیریت سنوات گذشته را با بهینه کردن مصرف آب کشاورزی بهبود داده و موضوع را با کمترین تبعات اجتماعی و اقتصادی حل و فصل کند.
درخصوص وضعیت اعتبارات و بودجه طرح نجات دریاچه ارومیه و چگونگی هزینهکرد آن باید عنوان کرد تمامی اقدامات، اعتبارات و فعالیتهای انجامگرفته ذیل طرح نجات دریاچه ارومیه تحت نظارت دستگاههای نظارتی کشور از جمله سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات کشور بوده و تمامی اسناد مرتبط با این طرح به دفعات توسط این ارگانها مورد بررسی قرار گرفته است. مضافا باید عنوان کرد اعتبارات پروژههای طرح نجات دریاچه ارومیه طی سالهای 1393 الی 1397، از سه منبع ماده 10 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و ماده 12 قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور مجموعا با پرداختی به میزان 1670 میلیارد تومان، بودجه سنواتی دستگاههای اجرایی با پرداختی به میزان 215 میلیارد تومان و اعتبارات پروژههای مهار رودخانههای مرزی از محل صندوق توسعه ملی با پرداختی به میزان 1580میلیارد تومان، تأمین شده است. از این اعتبارات، اعتبار پرداختی از محل صندوق توسعه ملی مستقیما به وزارت نیرو پرداخت شده و این وزارتخانه اعتبار مذکور را صرفا برای طرح انتقال آب ذیل طرحهای مهار رودخانههای مرزی و در راستای احیای دریاچه ارومیه هزینه کرده است. سایر اعتبارات پرداختی فوقالذکر نیز در راستای تحقق اهداف مندرج در نقشه راه احیای دریاچه ارومیه و در طرحهای 27گانه این طرح به دستگاههای اجرایی منطقه پرداخت شده که شرح تفصیلی این اقدامات در سایت ستاد احیای دریاچه ارومیه در دسترس عموم قرار گرفته است.
موفقیت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در امر حفظ دریاچه ارومیه و قدم برداشتن در مسیر احیای آن در سطح بینالمللی نیز بازتابی گسترده داشته است. به گواه گزارش برنامه محیطزیست سازمان ملل از دریاچه ارومیه (NOV-2017) و سخنان معاون دبیرکل سازمان ملل و دبیر اجرایی کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوس آرام (UNASCAP) در نشست توسعه مدیریت اطلاعات بلایا (APDIM) از طرح نجات دریاچه ارومیه به عنوان یکی از تلاشهای موفقیتآمیز کشور ایران در عرصه بینالمللی یاد میشود. با وجود این موفقیت و وضعیت مناسب دریاچه نسبت به سالهای قبل، تا رسیدن به نقطه مطلوب و احیای نهایی دریاچه ارومیه راه بسیاری باقی مانده و ستاد احیای دریاچه ارومیه تا زمان تحقق کامل اهداف پیشبینی شده در نقشه راه از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد. از اصحاب محترم رسانه نیز انتظار میرود ضمن استفاده از نظرات کارشناسی دقیق، با نقد عالمانه خود یاریگر مجموعه دستاندرکاران امر احیای دریاچه ارومیه باشند؛ در رابطه با دو طرح «مدول دوم تصفیهخانه شهر تبریز» و «مدول سوم تصفیهخانه شهر ارومیه»، بیان میدارد احیای دریاچه ارومیه منوط به تأمین حقابه مصوب سالانه 1/3 میلیارد مترمکعب بوده که بخشی از این حقابه به میزان 178 میلیون مترمکعب مطابق نقشهراه احیای دریاچه ارومیه، از طریق این دو طرح تأمین و از طریق خط انتقال پساب به دریاچه منتقل میشود. این دو طرح و خط انتقال پساب آن در حال حاضر به لحاظ پیشرفت پروژه در وضعیت خوبی قرار دارند و امید است همانند تصفیهخانه فاضلاب گلمان ارومیه که چندی پیش در تاریخ 14/08/1398 و با حضور ریاست محترم مجلس شورای اسلامی از محل اعتبارات طرح نجات دریاچه ارومیه به بهرهبرداری رسید، این دو طرح نیز با تأمین اعتبارات باقیمانده در سال جاری و سال آینده به بهرهبرداری رسیده و مسیر احیای دریاچه را هموارتر کرده تا سال 1394 در حوضه آبریز دریاچه ارومیه فقط 141 میلیون مترمکعب از فاضلاب خام تصفیه میشد که نسبت به افق طرح در دو استان آذربایجان غربی و شرقی با کمبود 254میلیون مترمکعبی روبهرو بودند؛ لکن با حمایت مالی همهجانبه و پیگیریهای مستمر ستاد احیای دریاچه ارومیه طی پنج سال گذشته و صرفا از محل بهرهبرداری دو طرح اجرایی شهر تبریز و ارومیه، ظرفیت تولید پساب با افزایش 96 میلیون مترمکعبی در سال 1400 به 237 میلیون مترمکعب خواهد رسید. در این راستا اعضای محترم کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه تمام توان خود را به جهت ابلاغ اعتبارات مصوب 200میلیارد تومانی سال جاری طرح از محل ماده 10 و 12 معطوف کردهاند که بخش عمده آن (90 میلیارد تومان) به دو طرح فوقالذکر اختصاص خواهد یافت. باید توجه داشت که به علت تأمین بخش قابل توجهی از بودجه طرح نجات دریاچه ارومیه از محل قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور، در سال جاری که رفع مشکل حادثشده برای مردم آسیبدیده در سیلاب در دستور کار است، تأمین اعتبار با دشواریهایی همراه است که با همدلی اعضای محترم کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، این موانع در حال رفع شدن هستند.
موارد عنوان شده به نقل از مسؤول واحد برنامهریزی ستاد نیز ناظر بر این موضوع است که باید هرچه سریعتر اعتبار مصوب به مرحله ابلاغ و تخصیص به دستگاه اجرایی برسد.
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»:
گفتوگوی «جامجم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد