120هزار نمونه در بانک خون بند ناف

لحظه تولد نوزاد، پراضطراب‌ترین لحظه برای پدر و مادر و همه کادر پزشکی‌ای است که چشم به راه تولد نوزادی سالم هستند. در همین شرایط پراسترس، فقط پنج تا ده دقیقه بعد از تولد نوزاد فرصت است تا ۸۰ تا ۲۰۰ میلی‌لیتر از خون بند ناف نوزاد را که سال‌ها دور ریخته می‌شد، ذخیره کرد. به این شیوه که پس از کنترل‌های اولیه در آزمایشگاه، خون بند ناف را در مخازن نیتروژن با دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتیگراد نگهداری می‌کنند. این‌نمونه‌ها ظرفیت ذخیره‌سازی به مدت ۲۵سال را دارند و در این مدت می‌توان از آن برای مصارف درمانی صاحب نمونه یا با اجازه‌اش و در صورت مطابقت ژنتیکی برای سایر بیماران استفاده کرد.
بزرگ‌ترین بانک خون بند ناف هیبرید خاورمیانه در ایران
در ایران، بانک خون بند ناف رویان به همین جهت از سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز کرد و تاکنون با ۳۱ نمایندگی در سراسر کشور و دو دفتر نمایندگی در اربیل عراق و مسقط عمان توانسته حدود ۱۲۰ هزار نمونه را ذخیره کند. بانک خون بند ناف رویان از دو بخش بانک خون عمومی شامل نمونه خون‌های اهدایی و بانک خصوصی شامل مواردی که خانواده‌ها با عقد قرارداد و با پرداخت هزینه نمونه‌های خود را در آن ذخیره می‌کنند، تشکیل شده است. از جهت حجم ذخیره‌سازی نیز این بانک، بزرگ‌ترین بانک خون بند ناف هیبرید خاورمیانه به‌شمار می‌آید، ضمن آن‌که از کانادا و همچنین کشورهای اروپایی مانند نروژ و انگلستان نمونه خون بند ناف برای ذخیره‌سازی دریافت می‌کند که به‌گفته دکتر ضرابی «این دستاورد بزرگی است که بانک خون بند ناف رویان توانسته به آن در عرصه بین‌المللی دست یابد.»
امکان درمان ۸۰ بیماری خونی و غیرخونی
اهمیت استفاده از سلول‌های بنیادی در این است که برای درمان بیش از ۸۰ بیماری خونی و غیرخونی از جمله تالاسمی، انواع سرطان‌های خون، نقص سیستم ایمنی، بیماری‌های مادرزادی و هر بیماری‌ای که به نوعی مغز استخوان را درگیر کند از این نوع سلول‌ها می‌توان استفاده کرد. مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان تاکید کرد در حال حاضر البته ۸۰ نوع بیماری در بانک سلول‌های بنیادی خون بند ناف کشور درمان نمی‌شود، اما ظرفیت لازم برای این نوع درمان‌ها وجود دارد. وی همچنین با تشریح روش‌های درمانی با استفاده از این‌سلول‌ها در دنیا گفت: ابتدا مطالعات لازم روی نمونه‌های حیوانی انجام می‌گیرد و پس از آزمون اثربخشی و ایمنی، این سلول‌ها برای درمان بیماران به کار گرفته می‌شود. دکتر ضرابی افزود: فلج مغزی، اوتیسم، ناهنجاری قلبی در نوزادان، دیابت، آلزایمر، پارکینسون، آرتروز و ضایعات نخاعی از جمله بیماری‌هایی هستند که روی آنها کارآزمایی‌های بالینی انجام شده و پیش‌بینی می‌شود در سه تا پنج سال آینده سلول‌درمانی در این بیماری‌ها به خدمات درمانی افزوده شود.
استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف برای ۱۵۰ کودک بیمار
دکتر ضرابی یکی از بزرگ‌ترین کارآزمایی‌های تاریخ پزشکی کشورمان را استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف و بافت بند ناف دانست که با همکاری مرکز طبی کودکان دانشگاه تهران و ستاد سلول‌های بنیادی برای ۱۵۰ کودک بیمار چهار تا ۱۴ ساله مبتلا به فلج مغزی مورد استفاده قرار گرفته است. بافت بند ناف خود دارای سلول‌های بنیادی خاصی است، که به عنوان یک محصول به سبد خدمات اضافه شده است. همچنین از دیگر ضمائم زایمانی، پرده آمنیوتیک است که دور جنین در رحم را احاطه می‌کند که به‌زودی وارد بازار می‌شود و می‌توان از آن به عنوان یک بستر زیستی برای پانسمان زخم‌های دیابت، سوختگی‌ها و در جراحی قرنیه استفاده کرد. مایع جنینی نیز به‌نوبه خود دارای فاکتورهای رشد بسیار اثربخش است که در جبران صدمات غضروفی به‌خصوص در ورزشکارانی که دچار آسیب مفصلی شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
امکان استفاده از تسهیلات بانکی برای ذخیره‌سازی خون بند ناف
دکتر ضرابی خاطرنشان کرد، برای استفاده از بانک خصوصی خون بند ناف، امکان تقسیط هزینه‌ها و استفاده از تسهیلات وام بانکی فراهم است و تا به امروز هیچ‌کس به علت مشکل مالی از امکان نگهداری خون بند ناف محروم نشده است. همچنین به خانواده‌هایی که در آستانه تولد فرزند هستند و کودک مبتلا به سرطان یا بیماری خاص دارند که امید می‌رود با استفاده از سلول‌های بنیادی درمان شود، توصیه می‌شود حتما این کار را انجام دهند.
با وجود این مدیرعامل شرکت فناوری‌های بن‌یاخته‌های رویان اشاره کرد که در ذخیره‌سازی خون بند ناف عمومی محدودیت وجود دارد. وی در مورد استفاده از سلول‌های بنیادی نیز گفت هنوز به دنبال گرفتن مجوزهای لازم از سوی وزارت بهداشت برای انجام کارآزمایی‌های بالینی هستیم تا با استفاده از روش‌های درمانی موفق دنیا بیماران خود را درمان کنیم. هر چند متأسفانه تعداد مراکز پیوند در کشور ما بسیار کم است. طبق آمار وزارت بهداشت سالانه حدود ۱۵۰۰پیوند در حال انجام است، در حالی که ما در سال به 4000 پیوند با استفاده از سلول‌های بنیادی خون‌ساز نیاز داریم.
چشم‌انداز توسعه بهره‌گیری از خون بند ناف
دکتر ضرابی درباره اهداف و چشم‌اندازهای شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان گفت: در تلاش هستیم بنا به درخواست کشورهای همسایه بانک خون بند ناف را در آن ‌کشورها راه‌اندازی کنیم تا عمل ذخیره‌سازی این‌نمونه‌ها در خود این کشورها انجام شود. علاوه‌بر آن توسعه محصول و خدمات جزو اهداف پیش روی ماست. به‌زودی خدمات فناوری پرده امنیوتیک و ذخیره‌سازی پالپ دندان را ارائه خواهیم داد. دندان‌های شیری به عنوان یک منشأ از سلول‌های بنیادی مورد توجه هستند که دانش آن در رویان پیاده‌سازی شده و به‌زودی خدمات آن ارائه می‌شود. از اهداف پیش روی ما همچنین عرضه محصولات سلولی و صادرات آن است.
مدیرعامل شرکت فناوری‌های بن‌یاخته‌های رویان ادامه داد: با توجه به قدرت ارزآوری این محصولات، امروزه در دنیا بخش قابل توجهی از درآمد حوزه پزشکی بر محصولات سلولی متمرکز شده است. برای مثال پرده جنینی که تولید می‌کنیم یا نمونه‌های خون بند ناف قابلیت صادر شدن به کشورهای دیگر را دارند. اهمیت این موضوع در آن است که اگر خون بند ناف مورد نیاز قرار بود از کشورهای دیگر وارد شود حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار دلار برای ما هزینه داشت. لذا ما به دنبال جلب حمایت‌های دولتی و خیرین هستیم تا روزی برسد که هیچ خون ارزشمند بند نافی را دور نریزیم و علاوه بر استفاده در کشور، مازاد نیاز را صادر کنیم.
دکتر ضرابی در پایان خواستار آن شد که با افزایش اطلاع‌رسانی، فراهم‌ کردن زیرساخت‌های لازم و در نظر گرفتن خانواده‌های ناتوان مالی، درصد ذخیره‌سازی خون بند ناف به عنوان یک عنصر نجات‌بخش بیشتر شود تا در صورت نیاز با انجام سلول‌درمانی، امید برای درمان بیماری‌های لاعلاج پررنگ‌تر شود.

تهران، اصفهان و خراسان‌رضوی پیشتاز ذخیره‌سازی خون بند ناف

مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یافته‌های رویان در این نشست خبری گفت: «ما سالانه حدود ۲۰ هزار نمونه سلول‌های بنیادی خون بند ناف را ذخیره می‌کنیم که این عدد 5/1 تا ۲ درصد از زایمان‌هایی است که در کشور اتفاق می‌افتد. وی بیشترین نمونه‌های جمع‌آوری شده را مربوط به سه استان تهران، اصفهان و خراسان‌رضوی دانست و افزود: دانش ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف در کشور کاملا بومی‌سازی شده و اکنون امکان انتقال فناوری برای ذخیره‌سازی خون بند ناف را به سایر کشورها در اختیار داریم. به‌گفته دکتر ضرابی: «عمدتا شرکت‌های آمریکایی و اروپایی در کشورهای همسایه ایران با راه‌اندازی دفتر بانک خون بند ناف نمونه‌ها را جمع‌آوری و سپس با انتقال به کشور خود در آنجا ذخیره می‌کنند. لذا این امتیاز بزرگی است که ما در مقابل آن‌ شرکت‌ها داریم.»

مهناز موسوی

دانش