پس از مرگ دایناسورها چه شد؟!

داستان کشف گنجینه با ارزش فسیل‌ها
در سال 1393/ 2014 وقتی دو دیرینه‌شناس به نام‌های لَن میلر و تایلر لایسون برای اولین بار از منطقه کورال بلافز بازدید کردند و چند فسیل مهره‌دار پیدا کردند. با این حال آنها گمان نمی‌کردند کشف مهمی کرده باشند. آنها در سفر بعدی به این منطقه و با کشف ده‌ها جمجمه به این نتیجه رسیدند که به گنجینه باارزشی از فسیل‌های گیاهان و جانوران دست یافته‌اند. علتش این بود که بررسی این فسیل‌ها به همراه جزئیات وقایع‌نگاری لایه‌های سنگی می‌توانست وقایع مختلف در طول این دوران را به تاریخ-های دقیق زمانی (Chronology) آنها مربوط کند. این امر می‌تواند به نوبه خود اطلاعات مهمی را برای ما آشکار سازد. از جمله این‌که بعد از برخورد سیارکی به زمین در حدود 66 میلیون سال پیش که پیامدهایش منجر به نابودی دایناسورها شد، حیات روی زمین دوباره چگونه احیا شد؟!
مطالعات این تیم نشان داد گیاهان و جانوران بسیار سریع‌تر از آنچه که فکر می‌کردیم به چرخه حیات بازگشتند. به دنبال تغییراتی که در زمین رخ داد گیاهان متنوع‌تر شدند که این تغییرات، ایجاد تنوع در جمعیت جانداران دیگر را هم در پی داشت.
در طی مطالعات جدید جزئیات دقیقی از این تغییرات مشخص شد. با برخورد آن سیارک به زمین، مثلا معلوم شد حدود 75 درصد موجودات زنده آن زمان از بین رفت که شامل نیمی از گیاهان و همه انواع جاندارانی بود که جثه‌ای بزرگ‌تر از موش صحرایی داشتند. همچنین با از بین‌رفتن دایناسورهای بزرگ بر تعداد پستاندارانی اضافه شد که خوراک آن‌ها بودند. گردآوری چنین اطلاعاتی کار آسانی نبود اما میلر و همکارانش با گردآوری ذراتی شامل 37 هزار نوع گرده و هاگ، مدارک آشکاری از برخورد آن سیارک به‌دست آورند. این مدارک موجی در رشد سرخس‌ها را نشان داد که این رشد معمولا در محیط‌های آشفته اتفاق می‌افتد. همچنین نشان داد با برخورد این سیارک پستاندارانی که جثه‌ای به اندازه راکون داشتند به این مکان هجوم آوردند. اما طی هزار سال بعد از آن تعداد کمی جاندار خزدار با وزنی در حدود 600 گرم (به اندازه جثه موش صحرایی) در زمین پوشیده از سرخسی زندگی می‌کردند که در آن گیاهان با میوه‌ها و دانه‌های مغذی‌شان کمیاب بودند. چیزی در حدود 100 هزار سال بعد گونه‌های مختلف پستانداران تغییر کردند و به اندازه راکون‌ها بازگشتند. این جانداران جدید در جنگل‌هایی از نخل تغذیه می‌شدند که در آن زمان جایگزین سرخس‌ها شده بودند.
حیات این گونه احیا شد...
در طی 200 هزار سال بعد، که میلر آن را دوره پالم (Palm Period به معنی دوره نخل) می‌نامد، زمینه‌ای فراهم شد تا دوره بعدی حیات شکل گیرد. دوره‌ای که در آن گیاهان گردو رشد کردند و به دنبال آن پستانداران در واکنش با تغییر گیاهان به طور شگفت‌آوری به تغییر در اندازه و تنوع‌شان رسیدند. تنوع پستانداران سه برابر شد و وزن بزرگ‌ترین گونه آنها (سگ آبی) به 25 کیلوگرم رسید.
در ادامه پس از حدود 700 هزار سال حبوبات ظاهر شدند. نخود و لوبیا وعده‌های غذایی سرشار از پروتئینی را فراهم کردند که به نوبه خود به تنوع و بزرگ‌جثه‌شدن پستانداران کمک کرد. وزن حیوانات به چیزی حدود 50 کیلوگرم رسید که این میزان بیش از 100 برابر وزن جاندارانی بود که پس از برخورد سیارک جان سالم به‌در برده بودند! جنگل‌ها نیز به حالت اول درآمدند. این تیم همچنین شش‌هزار برگ را طبقه‌بندی کرد. این طبقه‌بندی به آن‌ها کمک کرد تا بتوانند تعیین کنند در هر بازه‌زمانی برگ‌ها در گونه‌های مختلف، لبه‌های صاف یا دندانه‌دار داشته‌اند.
برگ‌هایی با لبه‌های صاف معمولا در آب و هوای گرم رشد می‌کنند. این تیم با بررسی بیشتر متوجه شد که این منطقه دستخوش سه دوره گرمایی شده است که اولین دوره گرمایی با افزایش دمایی در حدود 5 درجه سانتی گراد، درست پس از برخورد بوده است. این اطلاعات یافته‌های قبلی را تایید می‌کند؛ محققان پیشتر دریافته بودند که این دوره گرمایی همزمان با فوران آتشفشان بزرگ دکان ترپس (Deccan Traps) هند بوده است که زمین را با انتشار گاز دی‌اکسیدکربن گرم کرده بود. لیسون اعتقاد دارد تغییرات دمایی که تغییرات گیاهان و به دنبال آن تغییرات جانوران را به همراه داشت منجر به احیای مرحله به مرحله زمین شده‌است. با این‌حال این فرض نیز مطرح است که نابودی دایناسورها نیز به تنهایی توانسته حیات جاندارانی بزرگ‌تر و متنوع‌تری را فراهم کند که خوراک آنها بوده‌اند.
درسی برای امروز
این اطلاعات به ما کمک کرده است که دریابیم احیای زمین پس از برخورد مرگبار آن سیارک چقدر سریع انجام شده و تا چه حد زندگی گیاهان و جانوران به هم وابسته است. همچنین می‌توان دریافت این اطلاعات چه پیام مهم و هوشمندانه‌ای را در خصوص آینده برای بشر امروز دارد. این پیام که چگونه اکوسیستم‌ها پس از انقراض‌هایی به دست طبیعت یا با اقدام‌های بشر احیا می‌شوند. اما حتی احیایی که زمین‌شناسان آن را سریع می‌خوانند صدها هزار سال به طول انجامیده‌است و حیاتی که پس از آن متولد شده، دیگر مانند قبل نبوده است. بنابراین نمی‌دانیم اکوسیستم زمین در آینده چگونه تغییر خواهد کرد. این موضوع بسیار جذابی برای دانشمندان است.

فائزه بیجارچیان

دانش

منبع: Science Mag