# با-خانواده

شاید آن زمان که صدای قیژ قیژ اینترنت دایال‌آپ و لحظات انتظار برای وصل شدن به دنیای مجازی در گوش می‌پیچید، فکرش را هم نمی‌کردیم که روزی بدون فضای مجازی نتوانیم زندگی کنیم. آن زمان حتی یک لحظه هم به تاثیر آن در زندگی شخصی فکر نمی‌کردیم. حالا اما فضای مجازی، تاثیر عمیقی بر زندگی روزمره همه گذاشته است. شاید به خاطر همین است که دفتر امور زنان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، طرحی را پیشنهاد داد که با استفاده از فضای مجازی، کانون خانواده‌ها گرم‌تر شود. طرحی که از اواسط مرداد رونمایی شد و خود وزیر جوان، محمدجواد آذری جهرمی از پیشگامان این طرح بود. این روزها به دنبال همین طرح، جهرمی در کنار لایو گذاشتن‌ها و افشاگری‌ها درباره شرکت‌های خدمات اینترنت، در حال به اشتراک گذاشتن لحظاتی که در کنار خانواده می‌گذارند هم هست. از به پارک بردن فرزندانش تا دست در دست با همسرش در دشت قدم زدن، همه را منتشر می‌کند تا با خانواده بودن را تبلیغ کند.
از پیام اخلاقی تا ساخت برنامه
تنها وزیر ارتباطات نیست که دوست دارد از وقایع خانواده خود رونمایی کند. برخی چهره‌ها هم میل و رغبت زیادی دارند تا عکس‌های خانوادگی‌شان را در فضای مجازی به اشتراک بگذارند. از علی شادمان، بازیگر خردسال دیروز و جوان امروز گرفته تا بهنوش بختیاری، عباس غزالی، شیلا خداداد و شاهرخ استخری. پست‌های بهنوش بختیاری در سه حوزه دسته‌بندی می‌شود. پست‌هایی که درباره مسائل روز است، پست‌هایی که تبلیغاتی هستند و پست‌هایی که مربوط به اعضای خانواده است.
در پست‌هایی که مربوط به اعضای خانواده است، او از طریق فضای مجازی، تولد اقوام و دوستانش را تبریک می‌گوید و هرازچندگاهی هم از دورهمی خانوادگی فیلمی به اشتراک می‌گذارد. بهنوش بختیاری این قدر به خانواده اهمیت می‌دهد که حتی عکس پروفایل تلگرامش هم عکسی از خانواده است. شیلا خداداد هم دوست دارد که از مناسبت‌های خاص خانوادگی عکسی به اشتراک بگذارد. او از دو فرزندش مدام عکس به اشتراک می‌گذارد و در پستی که اتفاقا خیلی هم مورد توجه قرار گرفت، از عینکی شدن پسرش گفته و سعی کرده بود تا نگاه‌ها به عینک زدن را تغییر دهد. در این میان اما شاید بنیامین بهادری خواننده، از سردمداران انتشار عکس‌های خانوادگی باشد. صفحه او حالا ماهیت خواننده بودن بنیامین و تبلیغ موسیقی را از دست داده و به یک پیج خانوادگی تبدیل شده است. شنیده‌ها درباره او این است که این خواننده پاپ، حتی می‌خواسته صفحه‌ای هم مخصوص انتشار عکس‌های خانوادگی راه بیندازد، اتفاقی که البته هنوز محقق نشده است. توجه بهادری به کانون خانواده پنج‌نفره‌اش این قدر زیاد است که اخیرا از نمایشی گفته که همه را به خانه‌اش دعوت می‌کند. برنامه‌ای که با محوریت زندگی و خانواده او ساخته می‌شود.
پست‌هایی که بیشتر دوستش داریم
مهم‌ترین اتفاقی که برای یک چهره قابل ارزش است، دیده شدن است و چهره بودن هم بدون آن معنایی ندارد. در فضای مجازی، المان و سنجش دیده شدن هم تعداد کامنت‌ها و لایک‌هاست. با جست‌وجویی کوچک مشخص می‌شود اتفاقاً زمانی که چهره‌ها از خانواده خود تصویری به اشتراک می‌گذارند، مخاطبان‌شان بیشتر هم نشان قلب را قرمز می‌کنند و زیر پست‌ها بیشتر نظرات مثبت به اشتراک می‌گذارند. اگر پست‌های اجتماعی شیلا خداداد، حدود80 هزار لایک می‌خورد، این پست‌های جشن تولد و بازی کودکانش هستند که رکورد می‌زنند. پست‌هایی که حدود یک میلیون و 500هزار یا حتی 11میلیون بار مورد پسند قرار می‌گیرند. این روند درباره پست‌های جهرمی و لایک‌های او هم وجود دارند.
پست‌هایی با هشتگ خاص وزارتخانه او، حدود ده هزار بار لایک می‌خورند، این در حالی است که پست‌های دولتی او 3000 یا 5000 بار مورد اقبال عمومی قرار می‌گیرند. درباره نظرهای محبت‌آمیز و قربان صدقه‌رفتن اعضای خانواده هم همین رویه تکرار می‌شود. نظرهای مخاطبان زیر پست‌های خانوادگی خداداد حدود 20 هزار نظر است و پست‌های معمولی هم 4000 یا 6000 نظر است. حال سوال اینجاست که با این اقبال و مورد توجه بودن عکس‌های خانوادگی سلبریتی‌ها برای عموم مردم، می‌توان از تاثیر مثبت انتشار عکس‌های خانوادگی برای جمع شدن خانواده ایرانی دور هم، امیدوار بود؟
آسیب را باید احیا کرد
غلامرضا قاسمی کبریا، رفتارشناس معتقد است، فضای مجازی امروز محیطی را ایجاد کرده تا افراد، با اشتراک گذاشتن عکس‌های شخصی مانند یک آلبوم شخصی با آن برخورد کنند. او می‌گوید: «توسعه مدرنیسم به روابط انسانی آسیب می‌زند.» اتفاقی که از نظر او فضای مجازی ایجاد کرده و باعث شده است تا افراد خانواده از هم دور بیفتند. اتفاقی که با وجود فضای مجازی، باعث شکسته شدن حریم خانواده شده و از نظر او اگر خانواده‌ای آسیب دیده باشد، جامعه هم آسیب دیده می‌شود. قاسمی توضیح می‌دهد همین فضای مجازی که به شکسته شدن این حریم کمک کرده، می‌تواند برای دور هم جمع شدن اعضای خانواده کمک کند و با امکانات و شرایطی که فضای مجازی امروز ایجاد کرده، این مهم غیرممکن نیست. اتفاقی که این کارشناس روابط انسانی و مدیریت رفتار معتقد است با برنامه‌ریزی درست نهادهای دولتی مانند دولت، مجلس شورای اسلامی و نیز سازمان‌ها و ارگان‌های ذی‌ربط می‌تواند در تحکیم بنیاد خانواده موثر باشد و خانواده زخم‌خورده ایرانی را که به خاطر وجود مدرنیسم، رو به افول رفته، دوباره احیا کند. اتفاقی که با برنامه‌ریزی دقیق و به کمک نفوذ افراد مشهور در مخاطبان و تغییر در سبک زندگی آنها قابل انجام است.

الگوبرداری مثبت

مهری موسوی، مشاور خانواده انتشار عکس‌های شخصی در فضای مجازی توسط افراد معروف را از دید روان‌شناسی ارزیابی می‌کند. او معتقد است حسی در همه افراد وجود دارد و آن میل به دیده شدن است.
این میل اما در چهره‌های معروف به‌خاطر موقعیت اجتماعی که در آن قرار دارند، بیشتر است و موسوی از آن به‌عنوان «تب دیده شدن» نام می‌برد و معتقد است بحث روز روان‌شناسی هم همین تب است. او به ما می‌گوید:‌ «هر‌کسی در وجود خود بعدی دارد که به آن بعد نمایشی می‌گویند و این بعد هم به خاطر توجه‌طلبی به‌وجود آمده است. اینها اما دلیلی نمی‌شود که انتشار عکس‌های دورهمی‌های خانوادگی نکته مثبتی نداشته باشد.» از نظر مشاور خانواده و خانواده‌درمانگر، همین بعد نمایشی هم می‌تواند در راه درست و برنامه‌ریزی شده‌ای قرار بگیرد.
حال با وجود انواع گوشی‌های هوشمند و دسترسی آسان به فضای مجازی، همه اعضای خانواده، پدر، مادر و فرزندان بیشتر از هر زمان دیگری وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند و همین باعث می‌شود دورهمی خانواده‌ها کمرنگ شود. او می‌گوید: «امروز افراد دوست دارند اوقات فراغت شخصی داشته باشند و فضای مجازی هم یکی از همین اوقات فراغت شخصی است.» از طرف دیگر مخاطبان افراد مشهور، سیر عظیمی از سنین مختلف ازجمله نوجوان و جوان هستند و همین گروه هم به‌راحتی می‌توانند از آنها الگوبرداری کنند و انتشار حس خوب در کنار خانواده‌بودن، یکی از نکات مثبتی است که می‌تواند به مخاطبان هم سرایت کند. او یکی از مراجعانش را مثال می‌زند که نوجوانی بوده که عاشق و شیفته یکی از فوتبالیست‌های خارجی بوده و حتی از رفتار با خانواده تا زمان استراحت و خوابش را هم از او تقلید می‌کرده است. اتفاقی که از نظر والدینش البته مورد تایید بوده، چراکه همین الگوبرداری باعث نظم دادن به زندگی و تغییر رفتار این نوجوان شده است.
از نظر موسوی، افراد معروف ایرانی هم با توجه و احترام به حریم خانواده و با ترویج در کنار خانواده بودن می‌توانند به استحکام روابط خانواده‌ها کمک کنند. به این شکل که آنها می‌توانند سبک زندگی نوجوانان و جوانان را تغییر دهند و نکات مثبت زندگی آنها به نقطه قوتی برای قشر جوان جامعه تبدیل شود.

لیلا شوقی

جامعه