بررسی ریشه‌های قتل و خودکشی در فضای مجازی

کانال مرگ

از شیرمرغ تا جان آدمیزاد؛ شاید بهترین وکامل‌ترین توضیح برای گستردگی و میزان دسترسی در فضای مجازی باشد. هرچه بخواهید در این فضای بی‌سروته موجود است. از خرید و فروش کیف وکفش و لباس و طرز تهیه مرغ ترش و بستن شال و روسری و به رخ کشیدن جهیزیه و موتور و ماشین‌های آنچنانی بگیرید تا مالخری و خرید ادوات جنگی و حتی آدمکشی و خودکشی آنلاین که خبرهای این دو مورد آخر تا مدت‌ها تِرند فضای مجازی در ایران بود. بعضی مجرمان در این فضا تبلیغ خودکشی می‌کنند و حتی برای افرادی که قصد خودکشی دارند، وسایل مرگ خودخواسته را می‌فرستند. از سوی دیگر کل‌کل‌های اوباش در فضای مجازی انگیزه برخی قتل‌ها شده و گروهی برای دیده شدن بعد از قتل از قربانی فیلم می‌گیرند و در فضای بی‌در و پیکر مجازی منتشر می‌کنند. آخرین قربانیان شبکه‌های اجتماعی، نوجوانانی هستند که تحت تاثیر بازی‌های اینترنتی یا کانال‌های منحرف مرتکب قتل می‌شوند.
کد خبر: ۱۲۳۵۱۱۲

اعلام خبر آدمکشی در اینستاگرام

7 اردیبهشت 98، ساعت 12 ظهر، درست موقعی که همه در حال انجام کارهای روزانه خود بودند، بهروز حاجیلو در حالی‌که پشت فرمان خودروی 206 خود بود، لایو اینستاگرامش را فعال‌کرد. با لبخندی رنگ پریده و تن صدایی ترسان و لرزان؛ سلاحش را به دنبال‌کنندگان صفحه‌اش نشان داد وگفت: «امروز، یک روحانی را با همین سلاح کشتم.» بعد همین جمله را با خطی درشت و قرمز‌رنگ، استوری‌ کرد.
دقایقی از استوری‌ کردن قتل شهید مصطفی قاسمی، روحانی 46 ساله همدانی و امام جماعت مسجد حاج کربعلی در نزدیکی در ورودی حوزه علمیه همدان نگذشته بود که خبر این آدمکشی آنلاین، مثل بمب در کشور ترکید. در چند دقیقه، تعداد دنبال‌کنندگان حاجیلو، به چند میلیون نفر رسید که خبرهای مربوط به این قتل را لحظه به لحظه دنبال می‌کردند. برخی شرورها و هواداران حاجیلو نیز با گذاشتن کامنت و خط و نشان کشیدن برای پلیس، از جرم او حمایت کردند.
با انتشار خبر قتل، حاجیلو متواری شد و پلیس تمام پاتوق‌های او را زیر نظر گرفت و در نهایت او را ساعت 4 صبح روز بعد از قتل، در مخفیگاهش به دام انداخت. حاجیلو با سلاحی که داشت به سمت ماموران تیراندازی‌ کرد که در نتیجه آن، دو مامور زخمی شدند، اما قاتل پس از مدتی درگیری از پای درآمد.

قتل آنلاین در مهمانی شبانه

وحید مرادی، شرور و گنده‌لات دیگری بود که فضای مجازی را عرصه تاخت و تازش قرار داده بود. می‌گفت گوشی تلفن هوشمند ندارد که با مردم در ارتباط باشد، اما تقریبا روزی نبود که خبر گردنکشی‌ها و قلدری‌هایش در فضای مجازی به گوش دیگر شرورها و مخالفانش نرسد. هنوز مزه آزادی از زندان را خوب نچشیده بود که این بار با کشتن پسری به‌نام حسین دوباره به زندان رفت و آنجا پرونده زندگی‌اش برای همیشه بسته شد.
ماجرای قتل حسین توسط وحید به روزی برمی‌گردد که وحید تازه از زندان آزاد شده بود و حسین به افتخار آزادی او، بزم شبانه‌ای را ترتیب داد.
دقایقی بعد، در حالی‌که مردان شرور، مشروب نوشیده و سیاه‌مست بودند، حسین لایو اینستاگرامش را روشن‌کرد و تمام مخاطبانش، به‌طور زنده، شاهد کری‌خوانی او و وحید به یکدیگر بودند. حسین ناگهان به وحید فحاشی کرد. وحید که به غیرتش برخورده بود، چاقو کشید و چند ضربه به حسین زد. خواهرزاده‌های حسین که در مهمانی بودند به سمت وحید هجوم بردند تا جلویش را بگیرند، اما وحید هر دوی آنها را هم با چاقو زخمی کرد. دوستان حسین، او را در حالی‌که به‌شدت در حال خونریزی بود، با ماشین به بیمارستان منتقل‌ کردند اما بر اثر خونریزی جان باخت.

کانال‌ها و صفحات شیطان‌پرستی

با جست‌وجوی هشتگ‌هادر اینستاگرام، تعداد زیادی صفحه بالا می‌آید که گردانندگان‌شان، بی‌محابا نحوه خودکشی و ادوات و آیین شیطان‌پرستی را تبلیغ می‌کنند تحت تاثیر همین تبلیغات، دو دختر نوجوان 13 و 14 ساله تهرانی، خود را از طبقه پنجم یک ساختمان به پایین پرتاب و خودکشی کردند. اما ماجرا چه بود؟
هر دو دختر وارد کانال تلگرامی شده بودند که محتوایش آموزش خودکشی بود. مادر یکی از دخترها که متوجه حضور او در آن کانال شده بود، از او خواست از کانال خارج شود، اما تاثیر کانال روی دختر و دوستش آن‌قدر زیاد بود که نه تنها خارج نشدند، بلکه طبق قراری که با هم گذاشته بودند، ابتدا رگ خود را زدند سپس از طبقه پنجم به پایین پریدند و به زندگی خود خاتمه دادند.
حمید هم پسر جوانی است که کاسبی عجیبی در تلگرام راه انداخته بود. او با راه اندازی کانالی تبلیغ خودکشی می‌کرد و اگر اعضای کانال وسایل خودکشی می‌خواستند برایشان ارسال می‌کرد.بعد از خودکشی یکی از اعضای کانالش با سم، پلیس او را شناسایی و دستگیر کرد. پسر جوان درباره
انگیزه اش از راه اندازی این کانال می‌گوید:« مدتی قبل تحت تاثیر یک کانال تلگرامی، خودکشی‌کردم که شش روز به کما رفتم، اما زنده ماندم. پس از آن کانال تلگرامی برای خودکشی راه‌اندازی کردم و به دنبال‌کنندگان گفتم هر بسته پودر سیانور را یک میلیون تومان می‌فروشم. بعد از آن، افراد زیادی از مناطق مختلف تهران برایم پول واریز کردند و من هم بسته‌های سیانور را برایشان ارسال کردم. در جریان این ارسال‌ها متوجه شدم برخی افراد دست به خودکشی زده‌اند، اما این درآمدزایی خیلی ادامه نداشت و توسط پلیس دستگیر شدم.»

تاثیر بازی آنلاین نهنگ آبی

یکی دیگر از مواردی‌که در فضای مجازی حسابی غوغا کرد، بازی آنلاین نهنگ آبی بود که جان جوانان و نوجوانان متعددی را در نقاط مختلف دنیا از جمله ایران گرفت. حوالی ساعت 12 بعداز ظهر 30 مهرماه سال 96، خبر خودکشی دو دختر نوجوان اصفهانی به خاطر پریدن از روی پل چمران، فضای خبری کشور را به‌شدت ملتهب‌کرد و نام بازی نهنگ آبی را به عنوان یکی از خطرناک‌ترین بازی‌های آنلاین برسر زبان‌ها انداخت. دو نوجوان دختر در این فیلم در حالی‌که ترس و اضطراب در صورت‌ها و صحبت‌هایشان موج می‌زد، اما سعی می‌کردند آن را پنهان‌کنند، با خانواده‌ها و دوستان‌شان صحبت کردند. پس از خداحافظی به روی پل رفتند و خودشان را به پایین پرت کردند.

فرصت طلایی برای ارتکاب جرم

دکتر امان ا.. قرایی‌مقدم، جامعه شناس

یکی از آثار مخرب فضای مجازی، ایجاد حس تنهایی و بی‌کسی در افراد است. یعنی فضای مجازی فرد را به درون خود می‌برد؛ به‌طوری که از اطراف و حوادثی‌که در محیط پیرامونش رخ می‌دهد، کاملا بی‌خبر است.
فرد به اصطلاح در منجلاب مجازی فرو‌می‌رود. وقتی فرد احساس تنهایی کرد و وارد خلا شد، آن موقع احتمال خودکشی افزایش پیدا می‌کند.
این تئوری دورکیم در سال 1898 است. یعنی در مباحث خودکشی او، اصولا اساس خودکشی، همبستگی است. اگر همبستگی فردی با خانواده، دوستان و محیط قطع شود، فرد به سمت خودکشی سوق پیدا می‌کند. البته عوامل دیگری مانند اعتیاد، طلاق، نابسامانی اقتصادی و مساله آنومی یا فرو ریختگی ارزش‌ها و هنجارها نیز در بحث خودکشی
دخیل است.
در جامعه مدرن همه بی‌نام شده‌اند. یعنی هویت مردم مشخص نیست. در چنین جامعه‌ای، انسان‌ها به‌صورت ربات درآمده‌اند، خود محور و خودگرایی وجود دارد و در واقع فرد بی‌کس و تنها شده است.
در مورد قتل شرور همدانی نیز، چنین افرادی برای بزرگنمایی، مطرح کردن خود و قدرت‌نمایی به جایی نیاز دارند که فضای مجازی این نیازشان را فراهم کرده است.
فضای مجازی اینها را تحریک می‌کند که به ارتکاب انواع جرم‌ها روی آورند. این افراد در فضای مجازی میان نوچه‌های خود و مردمی که لایو آنها را تماشا می‌کردند، شروع به معرکه‌گیری و به اصطلاح نسخ‍گیری می‌کنند. روی بدن‌هایشان پر از خط و ضربه چاقو است که برای‌شان اعتبار همراه می‌آورد. نوچه دارند و به وجودشان هم افتخار می‌کنند.

فضای ولنگار مجازی

دکتر آرش حقیقت‌فرد، جرم‌شناس

آمار مشخصی در مورد ارتکاب جرم در فضای مجازی وجود ندارد، اما بر اساس حدسیات، در سطح دنیا، چیزی در حدود 10 درصد محتوای فضای مجازی، شامل دارک وب یا همان محتوای مجرمانه در فضای سایبر است. بر همین اساس، وقوع نیمی از موارد قتل یا تجاوز به عنف، به نوعی با فضای مجازی مرتبط است.
برای بسیاری از افراد، ارتکاب جرم و انجام فعالیت مجرمانه در فضای مجازی بسیار جذاب است که این مساله سه دلیل عمده دارد. دلیل اول این است که تصور می‌کنند هویت‌شان در فضای مجازی پنهان می‌ماندکه اشتباه است و در چند سال اخیر پلیس به امکانات و تکنولوژی‌هایی دست پیدا کرده که به راحتی می‌تواند هویت افراد را افشا کند.
علت دوم را باید باز هم در تصورات غلط این افراد جست‌وجو کردکه فکر می‌کنند ارتکاب جرم در این فضا موجب بزرگنمایی آنان می‌شود. بسیاری از افرادی که در زندگی خصوصی خود از بسیاری از مزیت‌ها بی‌بهره هستند یا شان اجتماعی بالایی ندارند، دنبال این هویت‌سازی در فضای مجازی می‌گردند و فکر می‌کنند در فضای مجازی راحت می‌توانند به هویت‌های مصنوعی با به رخ کشیدن تجملات، نشان دادن پول، داشتن ارتباطات قوی، قدرتمند بودن و... دست پیدا کنند؛ به‌قول یکی از جرم‌شناسان آمریکایی، فضای سایبر مثل ذهن یک انسان مست است که خود را در سطح بالایی از آن چیزی که واقعا وجود دارد، می‌بیند.
علت سوم، درآمدزا بودن فضای مجازی است. زندگی بعضی افراد از طریق فضای مجازی و جرم‌هایی که در آن به‌وقوع می‌پیوندد، می‌گذرد. بعضی افراد، تصاویر و فیلم‌هایی در صفحات خود قرار می‌دهند که جنبه جنسی، نزاع و زد و خورد و... دارد که در کنار اینها، تبلیغات مختلفی مانند شرط‌بندی نیز انجام می‌دهندکه در فضای عمومی قادر به انجام آن نیستند و از این طریق به درآمدهای هنگفتی دست پیدا می‌کنند.
در مورد تبلیغ کانال و صفحات خودکشی در فضای مجازی، مهم‌ترین علت این است که فضای مجازی در کشور ما به‌درستی کنترل نمی‌شود. به‌طور مثال در مورد بازی نهنگ آبی، در کشور آمریکا، هرگونه فعالیتی که به نشر این بازی یا بازی‌های مشابه دامن زند، ممنوع است و اگر کسی در این زمینه فعالیت‌کند، پلیس، بر اساس قانون مبارزه با جرایم تروریستی سراغ آن فرد می‌رود. یعنی تا این حد سختگیر هستند. حتی جرمی به‌نام «طغیان فسادآمیز» دارند که مجازات آن تا حبس ابد است، اما متاسفانه در کشور ما این سختگیری وجود ندارد.
مورد دوم در خصوص خانواده‌هاست. خانواده‌ها باید مراقب باشند که فرزندان زیر 16 سال‌شان با نظارت و کنترل آنها در فضای مجازی حضور پیدا کنند که متاسفانه والدین این مساله را جدی نمی‌گیرند یا فکر می‌کنند اگر کنترل‌ کنند، فرزندان‌شان ضربه می‌خورند. این مساله تنها خاص کشور ما نیست و یک توصیه عمومی در جرم‌شناسی است.
مورد سوم، نا آگاهی است. به‌طور مثال در مورد بازی نهنگ آبی به افراد توضیح داده نمی‌شود که انجام این بازی یا خرید ادوات شیطان‌پرستی مانند گردنبند و لباس‌های خاص، چه منفعت و سود سرشاری برای گردانندگان آن به همراه دارد. چرا باید نوجوان ما سرباز و فعال بی‌جیره و مواجب اینها باشند یا از جانش مایه بگذارند. اگر آگاهی به آنان داده شود و متوجه شوند در معرض سوء‌استفاده هستند، دست به چنین اقداماتی نمی‌زنند. در کنار کنترل خانواده‌ها، دولت نیز باید کنترل‌های لازم را داشته باشد و افرادی را که مسائل مجرمانه را بازنشر می‌کنند، کنترل ‌کند. در کشور آمریکا، کنترل‌های سختی روی این موضوع وجود دارد. اگر کسی تصاویر دارای محتوای جنسی از کودکان را نشر دهد، در سوابق او باقی می‌ماند. یعنی اگر کاری انجام دهد یا بخواهد شغلی داشته باشد، این سابقه غیراخلاقی در پرونده او وجود دارد که می‌گوید این فرد در مورد این موضوع یا خودکشی یا موارد مشابه فعالیت داشته است.
بنابراین، کنترلی‌که توسط دولت و دستگاه کیفری انجام می‌شود، نباید در حد بستن سایت باشد. این خیلی ناقص است و افرادی که ارتکاب جرم و مانند این را تبلیغ و منتشر می‌کنند، باید تحت تعقیب قرار گیرند. کنترل در سطح سوم در خصوص مدارس و دانشگاه‌هاست. همچنین برای افرادی که بیماری دارای زمینه روانی دارند، محتوای جرم‌آمیز در اختیارشان قرار نگیرد.

ضرورت آموزش به جامعه

عزیزا.. تاجیک الماسی، روان‌شناس

سوال اول این که آیا می‌توان اثبات یا تایید کرد که وقوع این جرم‌ها به‌خاطر تاثیر فضای مجازی بوده است. زمانی می‌توان این ادعا را مطرح کرد که موارد مشابه افرادی با خصوصیات مشابه باشند که
تحت تاثیر فضای مجازی نباشند و مرتکب این رفتارها نشوند، در حالی‌که افراد زیادی از فضای مجازی استفاده می‌کنند، اما مرتکب چنین جرم‌هایی نمی‌شوند.
این فضا چند ویژگی دارد که گاهی اوقات، در نقش عوامل تسهیلگر یا ساده‌ساز عمل می‌کنند. اول این‌که، هویت‌ها در فضای مجازی پنهان می‌ماند و باعث می‌شود اطلاعات بی‌پرده‌تر غیرواقعی، با صورت‌های واقعی داده شود و مردم اینها را واقعی می‌پندارند.
دوم، فضای مجازی، الگوهایی می‌تواند ارائه دهد که افرادی با داشتن زمینه‌های شخصیتی‌کافی می‌توانند یادگیری الگویی داشته باشند؛ مثل همین بازی نهنگ آبی. حتی تلویزیون با فیلم و سریال هم می‌تواند الگوسازی کند، اما در فضای مجازی این سرعت بسیار بالاتر است.
عامل اصلی‌که باعث می‌شود فردی در فضای مجازی اقدام به ارتکاب اعمال مجرمانه کند یا استفاده صحیح از آن داشته باشد، رشد شخصیتی، اخلاقی، بلوغ اجتماعی و فکری است. فضای مجازی دسترسی مکانی و زمانی را بیشتر می‌کند.
در واقع فضای مجازی، یک محیط خنثی است که فرصت‌ها را بیشتر می‌کند و به تعبیری، حوادث با سرعت بیشتری به‌وقوع می‌پیوندند، اما نقشی در شرور یا پرهیزگار شدن افراد ندارد و تنها دسترسی به اطلاعات را بیشتر می‌کند.
ما باید در مورد خطرات و منافع فضای مجازی به مردم آموزش دهیم. همان‌طور که تهدیدهای مختلفی در فضای مجازی وجود دارد به همان میزان نیز می‌توان از فضای مجازی آموخت.

لیلا حسین‌زاده

تپش

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها