نـــذری نمــدی

شاهرخ پوری متولد 1355 است. در دانشگاه، مکانیک خوانده، اما دست سرنوشت او را به دنیای رنگارنگ صنایع دستی و هنری رسانده تا امروز از این راه کسب درآمد کند، روزگار بگذراند و با ذهن خلاق و توانمند و دستان هنرمندش، صنایع دستی ایرانی را متنوع تر، زیباتر و کامل تر کند و ایرانیان را پرآوازه تر.
مکانیک خوانده، اما از همان کودکی ذوق و قریحه هنری داشته و سرش برای کارها و آفریده‌های هنری درد می‌کرده،​برای همین وقتی وارد دانشگاه می‌شود؛ دانشگاه فنی همدان؛ سر از بازار سفال فروش‌های لالجین در می‌آورد و تا به خود می‌آ​ید می‌بیند که دستش روی سفال‌های خریداری شده از بازار لالجین و طراحی و رنگ آمیزی و عرضه آنها به بازار فروش است؛ همه کارهایی که البته به کمک چند نفر از دوستان و همکلاسی‌هایش انجام می‌دهد.
بعدها به چند حوزه دیگر از مصنوعات دستی هم ورود می‌کند، اما آنچه سراغش می‌رود و در آن ماندگار می‌شود؛ تهیه کالاهای نمدی است؛ آن‌هم تولیداتی که امروزی باشند و کاربردی؛ یعنی لباس و کیف و کفش و زیراندازهای نمدی که به کار و زندگی مردمِ امروز بیاید؛​هرچند او به ما می‌گوید که بیشترین و پرفروش‌ترین محصولی که امروز تولید می‌کند، کفی‌های نمدی کفش است، چون اکثر کفش‌های تولیدی در ایران استاندارد نیستند و خارپاشنه ایجاد می‌کنند و کفی نمدی بهترین درمان برای این خارپاشنه‌هاست.
پوری تا همین پنج‌شش سال پیش خودش هم نمی‌دانسته کفی نمدی برای کفش، چه معجزه گری است و چه بازار فروشی می‌تواند داشته باشد،​اما وقتی هر روز یکی دو نفر به کارگاهش مراجعه می‌کنند و از او یک تکه نمد می‌خواهند تا طبق توصیه طبیب سنتی بگذارند توی کفش شان تا خارپاشنه هایشان را درمان کند، به ارزش درمانی نمد پی می‌برد: من ابتدا از کنار نمدهایم تکه ای برش می‌زدم و می‌دادم دست مشتریان، اما بعد فکر کردم که چرا خودم کفی کفش درست نکنم و کفی آماده را دست مردم ندهم. این کار را کردم و بعد از آن هرکسی به کارگاه می‌آمد و تکه ای نمد برای کفشش می‌خواست، یک جفت کفی به او می‌دادم؛​ کفی‌های نمدی که خاصیت بسیاری دارند و براساس طب سنتی، خارپاشنه درمان می‌کنند، ضد بوی پا هستند، جذب کننده رطوبت پا بوده و برای افراد دارای رماتیسم مفید و در زمستان گرم کننده و ترمیم کننده ترک‌پا هستند، ضمن این‌که جریان خون را هم تنظیم می‌کنند.
از زیارت تا خدمت به زوار
سال 1393 است. عشق به زیارت مدتی است که در دل شاهرخ پوری نشسته، از همان زمان که برای ارائه محصولاتش به استان‌های ایلام و کرمانشاه و نقاط مرزی و مناطق جنگی می‌رفته و هوایی شده. بعد هم که پیاده روی اربعین شکوه بیشتری می‌گیرد و تصمیم می‌گیرد به دریای این جمعیت بپیوندد. سال اول نداشتن گذرنامه مانع رفتنش می‌شود و سال بعد یعنی سال 94 هم سختگیری و دل​نگرانی پدر و مادر نمی‌گذارد همپا و همدل اربعینی‌ها شود. اما سال 95 دیگر یکی از اربعینی هاست و البته که دست خالی هم نمی‌رود، می‌رود تا هم زیارت کند و هم نامش جزو خدمت کنندگان به زوار باشد، برای همین 30 جفت کفی نمدی با خودش می‌برد تا تقدیم زواری کند که پاهایشان طی پیاده روی تاول زده و ترک خورده است: اولین بار که رفتم زیارت اربعین، 30 جفت کفی با خودم بردم که خیلی زود تمام شد و با خودم عهد کردم سال بعد 300 جفت کفی رایگان برای زوار ببرم، اما چون سال بعد سفر اربعینم هوایی بود، موفق نشدم و سال بعدتر، یعنی سال گذشته 300 جفت کفی بردم و بین زوار در مسیر اربعین توزیع کردم؛ بین آنهایی که پاهایشان ترک خورده بود و تاول زده بود. امسال هم با وجود آنکه دوست داشتم 3000 جفت کفی ببرم، به دلیل هزینه تولید و کمبود وقت بیشتر از هزار و ده جفت نتوانستم تولید کنم و همان‌ها را در همان ابتدای مسیر یعنی عمودهای 200 تا 250 بین زوار توزیع کردم.
پوری می‌گوید چند نفر از تولیدکنندگان صنایع دستی از سمنان در این کار خیر او شریک شدند و بخش کوچکی از نمدهای مورد نیاز را برایش فراهم کردند، گرچه کار برش و طراحی کلا با خودش بوده، ​اما او دلش به این راضی نمی‌شود و دوست دارد گروه بیشتری از تولیدکنندگان صنایع دستی در این کار خیر سهیم باشند تا هم بتوانند برای اربعین سال بعد کفی‌های بسیار بیشتری تولید کنند و هم برکت خدمت به زوار امام حسین در زندگی آنها هم جاری شود.
این تولیدکننده کفی‌های نمدی به ما می‌گوید: وقتی برای دستگاه امام حسین کاری می‌کنی، لطف و عنایت آقا از هر نظر شامل حالت می‌شود و در زندگی به کمکت می‌آید. مثل همین حالا که به برکت خدمت به زائرین اربعین،​ فروش کفی‌های کارگاهمان هم حسابی رونق گرفته و در سفر امسال هم که با خانواده عازم کربلا شدیم، با وجود سختی‌های بسیار، یکی یکی موانع از پیش رویمان کنار رفت و سفر زیارتی راحتی با خانواده تجربه کردیم.
کفی‌های نمدی تولیدی شاهرخ پوری، هر جفت 10 هزار تومان قیمت دارد که البته او آنها را به زوار کربلا هدیه می‌دهد و تصمیم دارد هزار جفت امسال را سال بعد سه برابر کند، البته اگر تولیدکنندگان خیر بیشتری پای کار بیایند، شاید بتوانند تولیدشان را به 10هزار جفت هم برسانند؛ ده هزار جفت کفی نمدی برای ده هزار جفت پای تاول زده و ترک خورده پینه بسته؛ ​ده هزار جفت پای ده هزار زائر خسته عاشق دلداده. پوری به جام جم می‌گوید عاشق اربعین و زوارش شده است؛​عاشق حال و هوایش که پر از شور و شوق است؛ پر از خلوص و پاکی و امنیت؛ خالی از دوز و کلک؛ پر از عشق؛ پر از جذبه؛ جذبه ای که باعث می‌شود از همین حالا به فکر اربعین سال بعد و تهیه کفی‌های نمدی برای زوار باشد.
او این کفی‌ها را هم در کارگاه خانگی‌اش تولید می‌کند؛ همان کارگاهی که با همسرش اداره اش می‌کند و همکاری 5 بانویی که در خانه برایشان اشتغالزایی کرده است؛ کارگاهی که علاوه بر کفی‌های نمدی انواع لباس و کیف و جلیقه و شال و کلاه و زیراندازهای نمدی تلفیق شده با نمد و چرم و جاجیم را در آن تولید می‌کنند.
نمدهای جهانی
شاهرخ پوری کیفیت، هویت و هنر را در کارهایش تلفیق می‌کند و موفق می‌شود برای یکی از محصولاتش مهر اصالت یونسکو دریافت کند. او می‌گوید: این محصول که یک زیرانداز 90× 135 سانتی‌متری بود، در سال ۲۰۱۲ از نگاه هشت داور بین‌المللی تائید شد و توانست جایگاهی جهانی پیدا کند. مهر اصالت یونسکو به آثاری تعلق می‌گیرد که دارای چند ویژگی هستند. از جمله نوآوری، سازگاری با محیط‌زیست، ارزان بودن، بسته‌بندی مناسب داشتن، کاربردی بودن و نمایش دادن هویت فرهنگی کشور و... . آن روز به اندازه روزی که فهمیدم در کنکور قبول شده‌ام، خوشحال بودم.
علاوه بر این نشان بین‌المللی،
شاهرخ پوری تا به حال هفت بار توانسته برای آثارش، نشان ملی دریافت کند: همه این آثاری که نشان ملی دریافت کردند، زیرانداز هستند. یکی از آنها را بیش از همه دوست دارم؛ زیراندازی نمدین که هم طرح خلاقانه‌ای دارد و هم در بافت آن از انواع رنگ‌ها استفاده شده است؛ رنگ‌هایی که از نگاه من شبیه زندگی درخشان و زنده هستند.
هنر کاربردی نیاز جامعه امروز
شاهرخ پوری اگرچه از راه طراحی نمد و تولید صنایع‌دستی روزگار می‌گذراند، اما برای او صنایع‌دستی فراتر از یک شغل است. او دانشش را با هنری که آموخته تلفیق کرده تا تکنیک‌های جدید و منحصر به فردی در ساخت صنایع‌دستی خلق کند؛ چه در زمینه نمد باشد، چه تلفیق چوب و فلز یا چرم و جاجیم. او می‌گوید کار اصلی‌اش طراحی و تعریف تکنیک‌های مختلف برای ساخت صنایع‌دستی است و در این راه سعی می‌کند هنرهای ایرانی را با نوآوری و طراحی زیبا، کاربردی‌تر کند: ما از نمد روی چرم و جاجیم هم استفاده کرده‌ایم؛ در واقع تکنیک‌های تلفیقی به کار بسته‌ایم و طرح‌های جدید خلق کرده‌ایم که مورد استقبال مشتریانمان هم قرار گرفته است. من سعی می‌کنم طرح‌هایی که می‌زنم هم جدید و امروزی بوده و هم از نمادهای سنتی ایرانی در آنها استفاده شده باشد.
نوآوری نداشتن، از نگاه شاهرخ پوری بزرگ‌ترین چالش این حوزه است و اگر بخواهیم در صنایع‌دستی موفق باشیم باید نوآور باشیم.

کفی نمدی در فهرست عتبات

هر شخصی بخواهد در ایام اربعین موکب بزند، باید نامه و مجوز از عتبات و عالیات داشته باشد، آن هم برای اقلامی که نامشان در فهرست بلندبالای عتبات و عالیات آمده باشد. اما اسم کفی نمدی تا چند سال پیش در فهرست اقلام عتبات و عالیات نبود
و از سالی که شاهرخ پوری، کفی‌های تولیدی اش را برای زوار اربعین به عراق برده، نام این کالا هم به فهرست کالاهای عتبات و عالیات در ایام اربعین وارد شده است.

فاطمه مرادزاده

ایران