انفجار اعتراضات خیابانی در لبنان

درحالی که روز گذشته خبرگزاری رسمی لبنان از برقراری آرامش در پایتخت این کشور خبر می‌داد برخی رسانه‌های دیگر از ادامه اعتراضات برای سومین روز متوالی در بیروت خبر دادند. روز جمعه تمامی نقاط لبنان شاهد برگزاری اعتراضات خیابانی به وضعیت معیشتی و سیاست‌های ریاضتی دولت بود. دستگاه‌های امنیتی لبنان از زخمی شدن 52 نفر از نیروهای پلیس و بازداشت 70 نفر در بیروت به اتهام خرابکاری، آتش‌سوزی و سرقت خبر دادند. شبکه خبری العالم روز گذشته نیز خبر داد اعتراضات در ساعت‌های اولیه شروع شد و نیروهای پلیس اقدام به بازداشت بیش از 200 معترض کردند. العالم گزارش کرد در محله‌های مختلف صیدا، معترضان از طریق بلندگوها در سطح شهر ترانه‌ها و سرودهای حماسی پخش می‌کنند و همچنان در خیابان‌ها حضور دارند. شبکه المیادین نیز در گزارشی از وضعیت میدانی لبنان گفت اکثر خیابان‌های بیروت تا بامداد روز شنبه بسته و ارتش در حال متفرق کردن معترضان بود. این درحالی بود که از سوی دیگر برخی از خیابان‌ها در بیروت، صیدا و طرابلس توسط معترضان بسته شده و راه‌های ارتباطی در برخی نقاط قطع شده بود. شرایط اضطراری لبنان موجب شد تا برخی کشورهای غربی و عربی از اتباع خود بخواهند بلافاصله این کشور را ترک کنند.
بازتاب‌های رسانه‌ای
اعتراضات این چند روز مردم لبنان در مناطق مختلف این کشور بازتاب‌های گسترده‌ای را در رسانه‌های خارجی و داخلی داشت. کانون اعتراضات در میدان ریاض الصلح، مقر نخست‌وزیری لبنان در مرکز بیروت بود و هدف معترضان نیز ابراز نارضایتی از وضعیت معیشتی و طرح مالیات‌های جدید بود. مطبوعات دیروز لبنان بر تصمیم حکومت برای سرکوب اعتراضات متمرکز بودند. در همین حال روزنامه الجمهوریه لبنان خبر داد، تماس‌های فشرده‌ای بین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر و همچنین رئیس پارلمان و نخست‌وزیر و همچنین نخست‌وزیر با وزیر دارایی لبنان جریان دارد. سعد حریری همچنین با حزب‌ا... هم تماس گرفته است. در همین حال روزنامه البنا نوشت: سیاست‌های مالی 30 ساله 14 مارس (جریان وابسته به سعد حریری) بحران‌ساز شده است. رسانه‌های وابسته به عربستان سعودی نیز تلاش کردند علت اصلی مشکلات معیشتی مردم لبنان را مانند همیشه به حزب‌ا... ارتباط دهند.
تهدید به استعفا
سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان پس از گذشت دو روز از تظاهرات مردمی به اعضای هیات دولت این کشور ۷۲ ساعت فرصت داد تا پیشنهاداتشان را برای برون‌رفت از بحران اقتصادی ارائه دهند. وی ضمن ابراز آمادگی برای کناره‌گیری از قدرت، افزود: من شخصا مهلت کوتاهی به خودم دادم.
یا شرکای ما در حل و فصل مسائل و دولت پاسخی واضح، قاطع و نهایی به ما می‌دهند که من، لبنان و جامعه جهانی را متقاعد می‌کند که یک تصمیم برای اصلاح وجود دارد یا حرف دیگری خواهم داشت. به دنبال این ضرب‌الاجل برخی منابع لبنانی گفتند با وجود این رایزنی‌ها برای بازداشتن وی از این تصمیم درجریان است.
دراین میان، برخی ناظران می‌گویند ولید جنبلاط، رئیس حزب سوسیال ترقی خواه و سمیر جعجع، رئیس حزب القوات اللبنانیه (نیروهای لبنانی) خواستار استعفای سعد حریری شده و او را به این کار تشویق کرده‌اند. به نوشته روزنامه البناء «این دو به دنبال آن هستند که اعتراضات مردمی را به سکویی برای حمله به حزب‌ا... تبدیل کنند و سپس حزب‌ا... را مسؤول اوضاع مالی و اقتصادی موجود و تعامل با آن معرفی کنند آن هم در شرایطی که حزب‌ا... با فشارها و حملات بین‌المللی روبه‌روست».
اظهارات مهم نصرا...
اما بلافاصله بعد از اعلام ضرب‌الاجل سعد حریری، سید‌حسن نصرا... طی سخنان کوتاهی که به ستایش از مراسم اربعین اختصاص داشت، گفت: ما از دولت حریری در شرایط کنونی حمایت می‌کنیم. وی افزود: همه در لبنان باید در برابر وضعیت خطرناکی که کشور با آن مواجه است، مسؤولیت‌پذیر باشند. نصرا... تصریح کرد: خطر انفجار اعتراضات مردمی وجود دارد، در واقع زمانی که مالیات‌ها برای گروه‌های فقیر جامعه افزایش یافت، کشور در معرض خطر انفجار قرار گرفت. ما می‌توانیم بدون این‌که انفجار مردمی در کشور رخ دهد، مانع فروپاشی مالی و اقتصادی شویم و این امر به اراده، تصمیم، فداکاری و اخلاص نیاز دارد. دبیرکل حزب‌ا... لبنان تصریح کرد: کشور با دو خطر واقعی روبه‌روست. خطر اول فروپاشی مالی و اقتصادی و خطر دوم وقوع انفجار مردمی در نتیجه راهکارهای اشتباه است. ما استعفای دولت کنونی را تایید نمی‌کنیم اگر دولت استعفا کند، این بدان معنا خواهند بود که دولتی درکار نخواهد بود و تشکیل آن ممکن است دو سال زمان ببرد.‌ وی ایده برگزاری انتخابات زود هنگام را نیز رد کرد و گفت این کار چیزی را تغییر نمی‌دهد جز این‌که بودجه زیادی می‌طلبد.
سید‌حسن نصرا... خطاب به معترضان با بیان این‌که حزب‌ا... به فریادها و اعتراضات شما احترام می‌گذارد، تأکید کرد: « ما در حزب‌ا... از کشور و حمایت از ملت خودمان دست بر نخواهیم داشت و اجازه نخواهیم داد که کشور غرق شود.»
دلایل اصلی اعتراضات
ناظران علت تظاهرات و اعتراضات اخیر در لبنان را با افزایش مالیات و اعتراض به اوضاع معیشتی فلاکت بار مرتبط می‌دانند و می‌گویند این مساله در شعارهای معترضان نیز کاملا مشهود بود. گرچه این اعتراضات به دنبال طرح اخذ مالیات از مکالمات واتس‌اپ و دیگر پیام رسان‌های اجتماعی شعله‌ور شد، اما این تمام ماجرا نبود.
آتش‌سوزی‌ای که جنگل‌های لبنان را چند روز قبل طعمه خود کرد و باعث آواره شدن خانواده‌های بسیاری از منازل خود شد و ناتوانی دولت حریری در مهار آن را برملا کرد به اندازه کافی خشم مردم را بر انگیخته بود. اعمال بعضی تحریم‌های ظالمانه از سوی آمریکا و بی توجهی سعودی‌ها نیز مزید بر علت شد و سرانجام فشارهای اقتصادی مردم را به خیابان‌ها ریخت. در این میان برخی احزاب و گروه‌های سیاسی نیز کوشیدند بر این آتش نفت ریخته و آن را بیشتر شعله‌ور سازند. کشور لبنان وضعیت به‌شدت حساس و تعیین کننده‌ای دارد و دولت سعد حریری باید هرچه زودتر بتواند اوضاع را آرام کند و بخشی از نارضایتی‌های مردم را پاسخگو باشد. یکی از عوامل مهم اعتراضات اخیر لبنان تعویق مطالباتی است که سال‌هاست مطرح بوده، اما دولت‌ها قادر به انجام تعهدات شان نبوده‌اند.
به گفته جبران باسیل، وزیر خارجه لبنان « آنچه رخ داد به‌دلیل روی هم جمع شدن اشتباهات گذشته» بود.
به گزارش شبکه المیادین وی با اشاره به این‌که به دلیل روی هم انباشته شدن اشتباهات اکنون شاهد چنین وقایعی هستیم، گفت: «آنچه رخ داده قابل پیش‌بینی بود و آنچه در انتظار ماست اگر خوب درک نشود، بزرگ‌تر خواهد بود.»

رحیم محمدی
بین‌الملل