اسرائیل نمی‌تواند بر موج اعتراضات لبنان سوار شود

در روزهای اخیر شاهد اعتراضاتی در لبنان هستیم. ریشه این اعتراضات، سیاست‌های مالیاتی دولت عنوان شده است. آیا ریشه واقعی را همین مساله می‌دانید؟
جرقه اعتراضات اخیر در لبنان، توسط دولت زده شد و گران کردن تعرفه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی از سوی دولت، نارضایتی شدید مردم را به دنبال داشت. این یک مساله عمومی است و در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی و اینترنت از شکل یک کالای لوکس به یک کالای مورد نیاز عموم مردم تبدیل شده است. بنابراین گران‌ کردن خدمات در این بخش، لطمه بزرگی به همه شهروندان و مخصوصا اقشار کم‌درآمد در جامعه لبنان می‌زد و این در حالی بود که دولت سعد حریری در طول دو سالی که در دوره جدید در لبنان بر سر کار است عملا هیچ‌ گره‌ای از زندگی مردم باز نکرده است و فساد در سطوح اداری در جامعه لبنانی باعث نارضایتی شدید مردم شده است. اما در عین حال بعضی از گروه‌های سیاسی تلاش کرده‌اند از طریق این مسائل، نظام لبنان را نشانه بگیرند و هدف قرار دهند. مثلا شاهدیم که در روزهای اخیر عده‌ای خواستار استعفای دولت و برگزاری انتخابات زودهنگام شده‌اند که این در واقع به معنای به هم خوردن نظم کنونی در لبنان است و بر همین اساس، شخصیت‌های لبنانی با این مساله مخالفت کرده‌اند زیرا انحلال دولت و پارلمان، در یک جامعه عادی به معنای این است که آن کشور حداقل یک سال در وضعیت تعلیق به سر می‌برد. این در حالی است که تعلیق در جامعه لبنان از آنجا که این جامعه به شدت موزاییکی است طولانی‌تر از این حرف‌ها خواهد بود. در گذشته شاهد بوده‌ایم که گاهی در جامعه لبنان، انتخاب رئیس‌جمهور با تاخیری دو تا سه ساله انجام شده است و گاهی وقتی یک دولت استعفا می‌دهد یا برکنار می‌شود یک سال زمان می‌برد تا دولت جدید تشکیل شود و در این مدت کابینه نیمه جانی تحت عنوان تصریف‌الاعمال تشکیل می‌شود که وظیفه آن اداره امور جاری است و عملا خود این مساله یک معضل در جامعه لبنان است.
بنابراین در حوادث اخیر، ماهیت اجتماعی اعتراضات لبنان بر هر گمانه دیگری می‌چربد و به نظر می‌آید مردم لبنان تا زمانی که افقی برای حل مسائلشان نبینند در خیابان‌ها باقی می‌مانند.
آیا می‌توان برخی دولت‌های منطقه‌ و فرامنطقه را در این اعتراضات، دارای نقش دانست؟
در این خصوص واقعا هیچ نشانه روشنی وجود ندارد و آنهایی که صحبت از مداخله خارجی می‌کنند در واقع هیچ نشانه‌ای را ابراز نکرده‌اند بلکه بر اساس کارنامه سیاه برخی کشورها، از تاثیر کشورهای خارجی صحبت کرده‌اند ولی نشانه‌ای مبنی بر این مساله عملا دیده نشده است.
یعنی به اعتقاد شما پشت‌پرده‌ای در این اعتراضات وجود ندارد و هرچه هست همان معضلات اجتماعی است؟
حرف من این است که در حال حاضر نشانه‌ای وجود ندارد اما ممکن است در آینده نشانه‌ای از نقش داشتن برخی دولت‌های خارجی در این اعتراضات پیدا شود. آنچه در حال حاضر است اعتراضات اجتماعی است و طیف‌های متنوعی در صحنه‌ آمده‌اند که مربوط به یک گروه خاص نبوده‌اند. در این اعتراضات هم هشت مارسی ها حضور داشته‌اند هم‌ 14‌مارسی‌ها، هم موافقان دولت بوده‌اند و هم مخالفان دولت، هم موافقان مقاومت حضور داشته‌اند و هم مخالفان مقاومت. طیف‌های مختلفی در این صحنه حضور داشته‌اند و خواسته‌ آنها نیز خواسته‌های اجتماعی است و تا کنون شعار ساختارشکنانه‌ای از آنها مشاهده نشده است.
با وجود اینکه می‌گویید نشانه‌ای از دخالت دولت‌های خارجی در اعتراضات لبنان مشاهده نشده است دلیل خوشحالی برخی دولت‌ها از جمله رژیم صهیونیستی از این اتفاقات چیست؟
اینکه لبنان به جای ثبات، گرفتار وضعیت آشوب باشد به طور طبیعی برای اسرائیلی‌ها یک وضع مطلوب است. اما اینکه آیا اسرائیلی‌ها پشت صحنه این تظاهرات هستند و آیا لبنانی‌ها از خط اسرائیل تبعیت می‌کنند موضوعی است که واقعا نشانه‌ای برای آن وجود ندارد. جمعیت اجتماع کرده در میدان ریاض الصلح که مهم‌ترین میدان بیروت است جمعیت بسیار زیادی است و این درست نیست که اینها را به اسرائیل ربط دهیم و بگوییم صهیونیست‌ها می‌توانند در لبنان اینهمه آدم را به خیابان بکشانند.
از چه لحاظ آشفتگی در لبنان مطلوب اسرائیل است؟
به هر حال اسرائیل از آشوب در همسایگانش بهره‌مند می‌شود یعنی هرجا در کشورهای همسایه سرزمین‌های اشغالی، آشوب باشد این سبب می‌شود اسرائیلی‌ها بتوانند کارهای خودشان را در محیط ناامن انجام دهند. بر همین اساس آنها از ناآرامی و اغتشاش در جامعه لبنان سود می‌برند و این طبیعی است.
قطعا هیچ کشوری از این اعتراضات نفعی نمی‌برد، فقط می‌توان برای اسرائیل مختصر منفعتی قائل شد. البته اسرائیل هم در جامعه لبنان آنقدر قدرتمند نیست که بتواند شکل‌دهنده وضعیتی باشد. در ضمن اگر مردم لبنان متوجه خوشحالی اسرائیل از این اعتراضات شوند واکنش منفی به آن خواهند داشت و بسیاری به همین دلیل میدان را ترک می‌کنند. بنابراین اسرائیل نمی‌تواند بر موج این اعتراضات سوار شود.
اعتراضات فعلی در لبنان به فاصله نزدیکی از اعتراضاتی است که چند هفته اخیر در عراق شاهد بودیم. آیا اینکه به فاصله چند هفته شاهد اعتراضاتی در کشورهای منطقه با محور اقتصادی هستیم طبیعی است؟
واقعیت ماجرا این است که ما درباره اعتراضات لبنان صحبت می‌کنیم نه کشوری دیگر. اعتراضات لبنان ناشی از مشکلات انباشته شده اقتصادی است. این موضوعی است که هم آقای سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان در اظهارات خود به آن اشاره کرد و در اظهارات آقای سید حسن نصرا... آمده بود و هم در اظهارات میشل عون، رئیس‌جمهور و جبران باسیل، وزیر خارجه به آن اشاره شده بود و سایر شخصیت‌ها از جمله چهار نخست‌وزیر سابق لبنان هم در این زمینه صحبت کرده بودند.
این نشان می‌دهد که لبنان گرفتار یک مشکل مزمن اقتصادی شده و دولت‌هایی که طی دو دهه گذشته در لبنان بر سر کار آمده‌اند بیشتر درگیر رقابت‌های سیاسی بوده‌اند تا خدمت به مردم و در واقع به نوعی می‌توان گفت که موضوع به ناکارآمدی سیستم انتخاب نخست‌وزیر هم بر می‌گردد ولی در وضعیت کنونی اساسا جای این نیست که صحبت از تغییر دولت شود زیرا تغییر دولت در شرایطی امکانپذیر است که از قبل توافقی بین گروه‌های موثر در جامعه لبنان صورت گرفته باشد. الان که چنین توافقی وجود ندارد کنار رفتن دولت بر مشکلات می‌افزاید و وضعیت اقتصادی را از این که هست نیز بدتر می‌کند.
پس از نظر شما وقوع این اعتراضات به فاصله چند هفته پس از اعتراضات در عراق، ارتباطی با یکدیگر ندارد؟
فکر نمی‌کنم. برای اینکه یک ادعایی را مطرح کنیم نیاز به این داریم که سندی وجود داشته باشد و یا اینکه استدلال ما پایه قوی داشته باشد. در جامعه لبنان نشانه‌ای نمی‌بینیم که اعتراضات تحت تاثیر اعتراضات عراق و یا سیاست‌های پشت پرده باشد. لبنانی‌ها از عراقی‌ها تاثیر نمی‌پذیرند و برعکس.
براساس برخی خبرها اعتراضات در لبنان در حال منحرف شدن است و عده‌ای تلاش دارند نگاه معترضان را از دولت به سوی حزب ا... ببرند. آیا در این کار موفق خواهند شد؟
این موضوع را می‌توان به‌عنوان یک احتمال مطرح کرد، اما واقعیت این است که نشانه روشنی در این باره نیست، کما اینکه برخی تحلیل‌های سیاسی در داخل جامعه لبنان، حزب‌ا... را متهم به دست داشتن در این اعتراضات می‌کند و این در حالی است که اعتراضات نفعی برای حزب‌ا... ندارد و آنها مواضع‌شان را با صراحت اعلام می‌کنند. سید‌حسن نصرا... موضعش را در ارتباط با تظاهرات اعلام کرده است، بنابراین گمان نمی‌کنم که این اعتراضات حزب‌ا... را نشانه گرفته باشد. چرا که مشکلات کل جامعه لبنان را در برخواهد گرفت که حزب ا... نیز جزئی از آن است.
چرا برخی در تلاش هستند تا حزب‌ا... را پشت پرده اعتراضات معرفی کنند؟
این عده به‌دنبال ایجاد دو دستگی در لبنان هستند. سمیر جعجع و جمیل تلاش کردند تا در تظاهرات دو دستگی و دو قطبی پدید آور‌ند. دو قطبی که در آن عده‌ای خواستار اصلاح وضع موجود و عده‌ای خواهان سرنگونی دولت و مجلس بودند که البته صدای گروه دوم بالا نیامد و کسی از درخواست آنها استقبال نکرد.
همین عده تلاش می‌کردند که به‌گونه‌ای حزب‌ا... را هم متهم کنند که البته تلاششان به جایی نرسید و موضع سید حسن نصرا... و سعد حریری نشان داد که خبری از این دو قطبی بودن نیست و آنچه از اعتراضات شاهدیم صرفا اعتراض به افزایش قیمت‌ها مخصوصا در حوزه اینترنت و فضای مجازی است.

راهکار خروج از بحران

راه حل مشکلات فعلی لبنان چیست؟
جامعه لبنان از نظر اقتصادی ضعیف است و وارد کردن شوک اقتصادی به جامعه ضعیف آن را به حالت انفعال وادار می‌کند. اقدام سعد حریری در جهت افزایش نرخ اینترنت وارد کردن شوک به بدن مریض لبنان بود، بنابراین می‌بایست مصوبه لغو و قیمت به گذشته برگردد و رونق اقتصادی شکل گرفته و تکانه اقتصادی در زمینه تولید به‌وجود بیاید و بعد از آن سراغ افزایش مالیات رفت.
بدون ایجاد گشایش در وضع اقتصادی لبنان، مردم این کشور نمی‌توانند این تکانه‌ها را تحمل کنند، بنابراین در ابتدا باید فکری برای افزایش درآمدهای مردم شود و سپس در صورت لزوم تغییراتی در تعرفه‌ها ایجاد شود.
آیا با تغییر دولت و استعفای وزیران می‌توان به حل مشکلات امیدوار بود؟
در شرایطی که اعتراضات اجتماعی شکل می‌گیرد یکی از بدترین اتفاقات انحلال دولت است زیرا جامعه را در وضعیتی قرار می‌دهد که به‌رغم وجود اعتراض، پاسخگویی برای آن وجود ندارد. در صورتی که اعتراضی باشد اما دولتی برای پاسخگویی وجود نداشته باشد آن اعتراضات به داخل کشیده شده و گروهی از مردم علیه گروه دیگری وارد میدان شده و درگیری‌های داخلی شکل می‌گیرد.
بنابراین مصلحت این است که دولت موجود تقویت شده و در ضمن رویکردهایش را اصلاح کند. سید حسن نصرا... نیز اعلام کرد که همه تلاش‌هایش را برای کمک به حریری انجام می‌دهد و باید همین دولت بار مشکلات را به‌دوش بکشد.
طرح 24 ماده‌ای نخست‌وزیر لبنان چقدر می‌تواند در زمینه کاهش اعتراضات تاثیرگذار‌باشد؟
قطعا این قبیل موارد کارساز است، زیرا یکی از جنبه‌های مهم اعتراضات این است که فساد، ساختارهای اداری را در برگرفته و بالا بودن حقوق مسؤولان در بخش دولتی مردم را دچار مشکل کرده است. قطعا این طرح با استقبال مردم مواجه شده و حتما یکی از راهکارهای برون‌رفت از مشکلات موجود؛ تغییر در وضعیت حقوق‌های مدیران و مسؤولان ارشد است.
این موضوع به دولت کمک می‌کند تا درباره افزایش درآمد بقیه اقشار فکری کند.

مریم شریف‌زاده

سیاسی