چلـه‌نشینی با «چهـل‌چـراغ»

تیتراژ شورانگیز
فاطمه عبادی، قهرمان اولین دوره مسابقه «عصر جدید» در تیتراژ ورودی چهل‌چراغ به عنوان تصویرگر حضور دارد. تصویرگری‌هایش با شن توجه بسیاری از مخاطبان برنامه عصر جدید را جلب و زمینه حضور مجدد وی در قالب یک برنامه تلویزیونی را فراهم کرد.
عبادی در این بخش ابتدایی مثل همیشه دیدنی ظاهر می‌شود و با تصویر نام و نشان این برنامه و از آن زیباتر تصویرگری نقاشی عصر عاشورا، اثر ماندگار استاد محمود فرشچیان آغازی حماسی و شورانگیز را برای یک برنامه با فضای ماه محرم آماده نگاه تماشاگران می‌کند. چرا که شن‌های روان با همراهی تصویرسازی‌های مرتبط با واقعه کربلا به خوبی زمین و وقایع آن تاریخ را پیش چشم بینندگان بازسازی می‌کند.
البته عبادی در بخشی از میان برنامه‌های چهل‌چراغ هم با نقاشی با شن سراغ مخاطبان برنامه می‌آید و هر بار با تصویری انتزاعی، برشی از صحنه‌های حماسی قیام اباعبدا...الحسین(ع) و یارانش و نیز ارادتمندان امروز ایشان را تجسم می‌کند. البته نوع تصویربرداری و انتخاب موسیقی متن گوش‌نواز و آشنای «هیچ کجا برای من کرب و بلا نمی‌شود» با صدای استاد کریم خانی، جلوه دوچندانی به این تصاویر هنرمندانه بخشیده است.

کار سخت آقای مجری

مجتبی امینی در قامت تهیه‌کننده این برنامه، به عنوان راوی هم در مقابل مهمانان به گفت‌وگو می‌نشیند. اما بیننده که چند فصل چهل‌چراغ را با اجرای دیدنی و پرچالش محمدرضا شهیدی‌‌فر دیده است به سختی می‌تواند حضور شخصی دیگر در این جایگاه را بپذیرد و همین نقطه آغاز کار سخت امینی به عنوان مجری این فصل چهل‌چراغ است.
امینی که تجربه‌های مختلفی در زمینه بازیگری و تهیه‌کنندگی دارد این بار در قامت مجری حضور یافته و شاید طبیعی باشد که در قسمت‌های نخست برنامه، قدری اجرای او سرد و سخت به نظر برسد.
همین مقایسه امینی به شهیدی‌فر باعث می‌شود برخی بگویند در اجرای او نه تکیه‌کلام خاصی در بین سخنانش پیداست که او را از دیگر مجریان جدا کند و نه ویژگی خاصی در شخصیت فردی و اجرایش می‌بینیم و بیشتر به عنوان گرداننده ظاهر شده تا اجراکننده برنامه‌ای مناسبتی در رسانه ملی و خط‌دهنده به سخن مهمان و ذهن مخاطب.
شاید بهتر باشد مجتبی امینی برای آن که اجرایش قوی‌تر و جان‌دارتر بنظر برسد در برخی زمینه‌ها مانند سوالات بیشتر کار کند. در حال حاضر سوالات مجری نشانی از یک گفت‌وشنود گرم و چالش‌برانگیز ندارد و امینی باید با استفاده از شیوه‌های چالش در گفت‌وگو و مصاحبه اجرایی قوی‌تر و ماندگارتر از خود به یادگار بگذارد.
البته باید خاطرنشان کرد معمولا مخاطبان یک برنامه موفق تلویزیونی بعد از چند فصل دیدن یک مجری توانا در برابر حضور و خودنمایی فرد جدید مقاومت کرد و کمتر از چهره تازه استقبال می‌کنند و اگر امینی بتواند روی اجرایش تسلط بیشتری داشته باشد مقاومت مخاطبان هم شکسته شده و به چهره جدید در قاب چهل‌چراغ عادت خواهند کرد.

جنس مهمانان جور است
از دعوت محمد فیلی در اولین مهمان برنامه چهل‌چراغ تا حضور چهره‌های برجسته دیگری چون انوش معظمی، فاطمه سادات، دختر شهید نواب صفوی، بهروز افخمی و البته مهمانان کمتر شناخته شده ولی مرتبط با نام و حرکت حسینی در قاب چهل‌چراغ دیده شده‌اند. مهمانی که از رشته‌های گوناگون و سطوح مختلف اجتماعی به این برنامه دعوت شده‌اند و هر کدام تحلیل و تفسیر ویژه خود را از قیام امام حسین(ع) به تماشاگران ارائه می‌کنند. از آنجا که نمونه‌ای از همه سن، جنس و موقعیت اجتماعی و اقتصادی، ظرفیت معرفتی و... در میان کربلاییان بود، می‌توان با دست باز از همه صنوف و سلایق مهمان به چهل‌چراغ آورد. بازیگر و کارگردان از نگاه هنری خود می‌گوید، رزمنده دوران دفاع مقدس از دید نظامی و جنگی این واقعه را تحلیل می‌کند، مداح، آزاده دوران جنگ و رئیس مجمع جهانی حضرت علی اصغر(ع) هم از زاویه نگاه خود فلسفه عاشورا را می‌بیند و بازگو می‌کند. از این رو جهان‌بینی و تجربیات هر یک از مهمانان، تعریف و تفسیر همه جانبه‌ای از این ماجرای تاریخی به بیننده ارائه می‌دهد.
مهمانان از بین افراد مطرح و کمتر شناخته شده انتخاب می‌شوند که دیده شدن چهره‎های ناشناس ولی موثر بیشتر به همذات‌پنداری مخاطبان با داستان زندگی و الگوگرفتن از تحول آنها می‌انجامد؛ چون شخصیت و شرایط او را به خود نزدیک‌تر می‌پندارند تا یک چهره معروف مثل محمد فیلی. نکته غافلگیرکننده میهمانان سرشناس چهل‌چراغ هم این است که معمولا از پوسته همیشگی خود بیرون آمده و در قالب دیگری دیده و حرف‌های‌شان شنیده می‌شود. به عنوان مثال افخمی از دیدگاه نظریات فیزیکی به بی‌زمانی و بی‌مکانی واقعه کربلا پرداخت و انوش معظمی از پشت پرده اعتقادی خود در انتخاب و بازی نقش منفور حرمله برای مخاطبان سریال مختارنامه گفت.

چهل‌چراغ کم‌نور
دکور چهل‌چراغ از دو لاله و لوستر سرخ‌رنگ، یک ماکت و دو صندلی برای مجری و مهمان در یک فضای محدود تشکیل شده و فرم دیگری چشم تماشاگر را نمی‌گیرد.
درست است که برنامه‎ای با موضوع مناسبتی در رسانه ملی ملاحظاتی دارد و باید ساده و بی‌آلایش‌تر از دیگر اوقات تهیه ‌شود، ولی دکور و فضای داخلی برنامه با کمی خلاقیت به خرج دادن و کمک گرفتن از یک طراح می‌توانست مثل استفاده از فاطمه عبادی در بخش نخست برنامه که جلوه‌ای تازه به ساخت تیتراژ داده و احساس زنده‌ای از وقایع عاشورا به بیننده منتقل می‌کند، معنادارتر و چشمگیرتر از آب درآید که متأسفانه ساده، تاریک و خسته‌کننده به نظر می‌رسد.
در حالی که فصول پیشین چهل‌چراغ با استودیویی گسترده و یک نمایشگر بزرگ تصاویری مرتبط با ایام عزای حسینی و مهمان برنامه به نمایش می‌گذاشت و همین طور با تصویربرداری از نماهای مختلف دیدنی‌تر از امسال بود.

سارا صالحی
رسانه