رسم ویروس‌کشی

کمیاب ولی واقعی
ویروس‌های اندرویدی علاوه بر کند کردن گوشی، علائم دیگری هم دارند که رایج‌ترین آنها نمایش دائمی تبلیغات یا هدایت به صفحات نمایش ویدئوهای مستهجن است. در این موارد، بهترین کار پاک کردن کش مرورگر گوشی از داخل خود مرورگر یا از طریق رفتن به قسمت
Apps & Notifications و انتخاب Clear Cache در بخش Storage است.
انجام این کار از دیگر گزینه موجود یعنی بازگشت به تنظیمات کارخانه ـ که راه قطعی خلاصی از شر ویروس‌های اندرویدی محسوب می‌شود ـ ساده‌تر است. اما اگر از خالی کردن حافظه کش مرورگر نتیجه‌ای نگرفتید و زمان کافی برای گرفتن نسخه پشتیبان از اطلاعات شخصی‌تان را دارید، به‌عنوان یک راه‌حل انتحاری می‌توانید با رفتن به بخش
System در منوی تنظیمات، انتخاب Reset Options و لمس گزینه
Erase All Data سیستم را کاملا پاک کنید و به تنظیمات کارخانه‌ای بازگردانید. ولی اگر این علائم وجود نداشت چطور؟ واقعیت این است که این ویروس‌ها بسیار نادر هستند و معمولا دلیل کند شدن گوشی پر شدن حافظه اصلی یا سنگین شدن حجم Cache نرم‌افزار‌های پرکاربرد و پرمصرف مثل پیام‌رسان‌ها یا اینستاگرام است. با این وجود آلودگی به ویروس، به‌خصوص برای کسانی که مثل کاربران ایرانی خارج از محیط Play Store اقدام به دانلود و نصب نرم‌افزار می‌کنند، غیرممکن نیست. حتی در خود Play Store هم امکان آلودگی وجود دارد و مثلا همین چند هفته پیش تائید شد که بدافزار Joker از طریق
Play Store روی نیم میلیون گوشی نصب شده است. این ویروس در 24 نرم‌افزار که اکنون همگی از این فروشگاه حذف شده‌اند، مشاهده شد و بدون اطلاع کاربران آنها را عضو سرویس‌های ممتاز پولی می‌کرد. اگرچه ویروس‌های اندرویدی واقعی هستند، اما استفاده از نرم‌افزار‌های تخصصی آنتی‌ویروس مثل
Bitdefender Mobile Security الزامی نیست و حداقل باید از پرداخت پول برای نصب آنها خودداری کنید! این دسته نرم‌افزار‌ها با توانایی پایش دائمی فعالیت نرم‌افزار‌ها می‌توانند کمی خیال شما را راحت کنند، ولی انتظار معجزه نداشته باشید. نرم‌افزار‌های آنتی‌ویروس می‌توانند آلودگی‌ها را شناسایی و آنها را به‌صورت خودکار پاک کنند، اما اگر بدانید مشکل از کجا شروع شده خودتان هم می‌توانید این کار را انجام دهید.

خودتان دست به کار شوید
برای این کار باید ابتدا وارد حالت Safe Mode شوید که اجرای تمام نرم‌افزار‌های طرف سوم را محدود می‌کند. اگر این گزینه در تنظیمات Power Options گوشی شما وجود ندارد، می‌توانید با نگه داشتن دکمه کاهش حجم صدا و ریست کردن گوشی (با نگه‌داشتن دکمه خاموش/روشن) آن را فعال کنید. درصورتی که وارد حالت ایمن شده باشید، عبارت Safe Mode را در گوشه سمت چپ پایین صفحه خواهید دید. حالا کافی است وارد بخش Apps & Notifications شوید و با بررسی نرم‌افزار‌ها دنبال موارد مشکوک یعنی چیزهایی که یادتان نمی‌آید نصب کرده باشید و نرم‌افزار‌هایی که جزو خدمات واقعی اندروید نیستند باشید. با دیدن چنین مواردی، روی اسم نرم‌افزار کلیک کنید تا وارد صفحه اطلاعات اختصاصی آن شوید. درصورتی که این برنامه جزو برنامه‌های پیش‌نصب‌شده روی گوشی شما نباشد، باید بتوانید در بالای صفحه دکمه Uninstall را مشاهده کنید. اگر این دکمه خاکستری باشد، احتمالا بدافزار به خودش دسترسی Administrator داده که می‌توانید با رفتن به تنظیمات Security & Location و رفتن به Device Admin Apps این دسترسی را ملغی کنید. پس از پاکسازی سیستم، کافی است سیستم را ری‌استارت کنید تا از وضعیت Safe Mode خارج شود و بتوانید از گوشی یا تبلت‌تان استفاده کنید.

پیشگیری بهتر از درمان

تمام روش‌های اشاره شده برای بعد از وقوع مشکل است، اما راه‌هایی هم برای کاهش احتمال آلودگی سیستم‌های اندرویدی به ویروس وجود دارد. برای این‌کار رعایت چند نکته ساده امنیتی کافی است که در ادامه آنها را با هم مرور می‌کنیم.
از نصب اپلیکیشن خارج از محیط Play Store خودداری کنید: این امکان به‌صورت پیش‌فرض غیرفعال است و درصورتی که بخواهید از فروشگاه‌های اپلیکیشن طرف سوم، اپلیکیشن دریافت کنید باید به‌صورت دستی آن را فعال کنید. البته در نسخه‌های جدیدتر اندروید قابلیت نصب از فروشگاه‌های ناشناخته از یک دسترسی سیستمی به یک دسترسی مختص اپلیکیشن تغییر یافته است و اکنون می‌توانید آن را در Apps & Notifications> Advanced> Special App Access> Install Unknown Apps پیدا کنید. تنها در صورتی اقدام به نصب یک‌برنامه یا فایل APK در گوشی‌تان بکنید که به سازنده اپلیکیشن و سلامت آن اطمینان داشته باشید و هرگز APKهای ناشناخته‌ای را که برایتان ارسال می‌شوند، نصب نکنید.
از اپلیکیشن‌های کپی حذر کنید: با دانلود اپلیکیشن از Play Store تا 99درصد امنیت شما تضمین خواهد شد، اما در این فروشگاه هم موارد نادری از بدافزار مشاهده شده است. از دانلود اپلیکیشن‌های کپی اپلیکیشن‌های مشهور و پرکاربر از طرف توسعه‌دهندگان ناشناس و آن دسته اپلیکیشن‌هایی که کارایی ادعا شده در تبلیغات خود را ندارند جداً دوری کنید.
از آخرین نسخه موجود اندروید استفاده کنید: آخرین نسخه اندروید الزاما برای گوشی یا تبلت شما عرضه نمی‌شود و این تنها وابسته به نظر و رویکرد سازنده گوشی شماست. اما به‌هر حال باید از داشتن آخرین نسخه ممکن اطمینان حاصل کنید. همچنین بار بعدی که قصد خرید گوشی را دارید، سعی کنید از برندی خرید کنید که سابقه خوبی در عرضه به‌موقع به‌روزرسانی‌های سیستم‌عامل اندروید برای گوشی‌های خود داشته باشد. استفاده از ROMهای متفرقه و شخصی‌سازی‌شده آماتوری نسخه‌های بالاتر اندروید و Root کردن گوشی هم به‌هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، چون با وجود ارتقا به یک نسخه جدید اندروید احتمالا با انواع باگ‌های غیرمنتظره و مشکلات عجیب و غریب ناشی از مشکلات ناسازگاری رنج خواهید برد.
محتاط باشید: در نهایت شما را به رعایت بیشتر احتیاط در فضای مجازی و اعتماد‌نکردن به کاربرهای ناشناس، کلیک‌نکردن روی لینک‌های مشکوک، نادیده‌گرفتن پیام‌های نامتعارف و دانلود نکردن فایل‌های APK بدون آشنایی کامل با سازنده و جزئیات دسترسی برنامه به منابع سیستم دعوت می‌کنیم. به‌خاطر داشته باشید، همیشه پیشگیری بهتر از درمان است!

خشایار مریدپور