رادیویی که با جنگ شروع و تمام شد

شروع فعالیت‌تان در رادیو به چه صورت بود که به رادیو جبهه رسید؟
من قبل از آن‌که انقلاب شود به عنوان فعال سیاسی حضور داشتم و مدتی زندانی سیاسی بودم و وقتی درهای زندان را پس از انقلاب در بهمن 57 باز کردند، من هم همراه سایر زندانی‌ها آزاد شدم. در آن زمان 27 ساله بودم و برای شروع کار اسفند 57 جذب صدا و سیما و رادیو شدم. آن زمان به عنوان تهیه‌کننده و برنامه‌ساز در رادیو فعالیت می‌کردم تا این‌که جنگ تحمیلی آغاز شد و نیاز به داشتن رادیو جبهه را احساس کردیم. به همین دلیل تصمیم گرفته شد چنین موجی راه‌اندازی شود. اسفند 63 شروع به تحقیق و برنامه‌ریزی کردیم و در نهایت از بین گزینه‌هایی که در آن زمان موجود بود، من را به عنوان مدیر این بخش از رادیو انتخاب کردند.
و از سال 64 کلید رادیو جبهه خورده شد.
بله، ابتدا تصور بر این بود که جنگ چندان طول نخواهد کشید. آن زمان رادیو هم دو موج بیشتر نداشت. یکی رادیو سراسری بود که 24 ساعته پخش می‌شد و دیگری رادیو 2 بود که هرازگاهی برنامه در آن گنجانده می‌شد. در آن زمان نبود رادیو جبهه را احساس کردیم که اختصاص به اخبار و برنامه‌های این موضوع داشته باشد. چون هم برای مردم و هم برای رزمنده‌ها داشتن اطلاعاتی درباره جنگ و عملیات مهم بود. اما منطقی هم نبود تمام رادیو را به بخش جبهه و جنگ اختصاص دهیم. به همین دلیل آبان 64 رادیو جبهه راه‌اندازی شد و تا اعلام قطعنامه ادامه پیدا کرد. در این مدت هر روز از ساعت 8 و 30 دقیقه تا 11 و 30 دقیقه اجرای برنامه بود. زمانی که معمولا رزمنده‌ها در عملیات نبودند و اوقات فراغت‌شان به حساب می‌آمد. علاوه بر این زمان عملیات طول موج رادیو سراسری و رادیو جبهه یکی می‌شد تا همه مردم در جریان عملیات‌ قرار بگیرند. برنامه‌هایی که آن زمان از رادیو جبهه پخش می‌شد گزارش، مصاحبه با رزمندگان و مسؤولان، نمایش‌های کوتاه و موسیقی‌های حماسی بود که تا سال 67 از این موج رادیو پخش می‌شد.
چرا رادیو جبهه پس از اعلام قطعنامه به شکل و شمایلی تازه ادامه پیدا نکرد؟
مردم دیگر از جنگ و اخبار آن خسته شده بودند. این رادیو مقطعی بود. دیگر پس از پایان جنگ موضوعیت نداشت. مثل این‌که رادیو بهار دیگر در پاییز موضوعیت ندارد. رادیو جبهه برای این ایجاد شده بود تا جو روانی فضای جبهه و جنگ را تلطیف کند و از سوی دیگر رزمنده‌ها در آن زمان که دسترسی به اطلاعات به‌سادگی این دوران نبود، بتوانند از اخبار و اطلاعات آنچه در اطراف‌شان رخ می‌دهد، مطلع شوند.
اما در هر صورت جبهه و اتفاقاتی که در آن رخ داد و حضور گسترده رزمندگان و شهدا و... توانمندی آن را داشت که بتوان به شکل‌های دیگری به آن پرداخته شود و تنها به عملیات‌ و برنامه‌های این‌چنینی مربوط نشود.
درست است. به همین دلیل هم ما در رادیو گروهی داشتیم با عنوان گروه دفاع مقدس. برنامه‌های مختلفی را این گروه در دست داشت که مثلا درباره سپاه پاسداران، ارتش، جهاد و... بود و به صورت هفتگی و روزانه برنامه‌های مختلفی اجرا می‌کردیم. به عنوان مثال برنامه‌ای بود با عنوان «تا انتهای حضور» یک کار نمایشی بود که زندگی‌نامه فرمانده‌هانی جنگ که به نوعی شهید یا اسیر شده بودند را به صورت نمایشنامه به اجرا درمی‌آوردیم که اتفاقا استقبال خوبی هم از آن می‌شد.
به هرحال در این دوران نویسنده‌ها، گوینده‌ها و افراد فعال و موفقی حضور داشتند که می‌شد همچنان از آنها استفاده کرد.
دقیقا همین‌طور است. هنر رسانه در دوران دفاع مقدس به خوبی توانست خود را نشان دهد و مدیریت به خوبی صورت گرفت. اکبر اوریی، مجید جیرانپور، محمدرضا نظام اسلامی، اسماعیل براری، احمد طبعی، مهدی فوادیان، عباس سنجری، شهید اکبر سعیدی، اردشیر تفقد راد و محمد امام‌جمعه همه گزارشگران فعالی بودند که باید قدر تلاش و فعالیت‌های آنها را بدانیم و بابت زحماتی که در این هشت سال کشیدند، قدردان‌شان باشیم. مهران دوستی، محمدحسنی نورشاهی، محمود کریمی، علیرضا کریمی، علیرضا معینی و نصرت‌ا... اکبری گویندگان این شبکه بودند که فعالیت‌های آنها را هم نباید فراموش کرد. آنها با صدای حماسی و قدرت بیانی که داشتند، توانستند موجی از غرور و احساس قدرت را در میان رزمندگان و حتی مردمی که از جبهه‌ها به دور بودند، ایجاد کنند. انرژی مثبتی که در آن زمان برای رزمندگان مانند نوشدارو عمل می‌کرد و قدرتی به آنها می‌داد که باعث می‌شد همچنان استوار در جبهه‌های جنگ به مقاومت و ایثار بپردازند.
آیا از آن دوران خاطره‌ای در یادتان مانده است که بعد از گذشت این همه سال نتوانسته باشید آن را فراموش کنید؟
همان‌طور که می‌دانید آغاز جنگ مصادف با آخرین روز تابستان و آغاز مهرماه و شروع سال جدید تحصیلی بود. دقیقا در اولین روزهای مهر و در آستانه بازگشایی مدارس که همه به دنبال فعالیت‌هایی بودند تا فرزندان خود را راهی مدارس کنند. ساعت 2 و 15 دقیقه آن روز فرودگاه‌های کشور در چند استان و تهران مورد حمله دشمن قرار گرفت که خود اتفاق بزرگی بود. آن زمان اصلا آمادگی تبلیغات رسانه‌ای وجود نداشت و همین ماجرا برای نخستین بار و از طریق خود مردم به اطلاع ما رسید و متوجه شدیم جنگ شروع شده است. کاملا به یاد دارم در آن زمان برنامه‌ای در حال پخش بود به نام «برگی از تاریخ» که مرحوم حسین ابوترابیان آن برنامه را اجرا می‌کرد. ما مجبور شدیم این برنامه را قطع کنیم. اتفاقی که تا آن زمان سابقه نداشت. خبر ابتدا مردمی بود و هنوز به صورت رسمی اعلام نشده بود. بعد از آن اولین خبری که تایید شد 4 ساعت بعد از بمباران‌ها بود. اولین خبر حدود 5 بعدازظهر توسط آیت‌ا... خامنه‌ای اعلام شد. حدود 70 ثانیه بود. در آن خبر گفته شد حمله از طرف عراق رخ داده و درصدد پاسخ دادن به این حمله و از هوا، زمین و دریا در حال مراقبت از کشور هستیم.

آزاده باقری
روزنامه‌نگار