‌‌تجدیدی در عدالت آموزشی

البته کاهش توان رقابت مدارس دولتی‌عادی با مدارس خاص پدیده‌ای تک عاملی نیست‌ ولی با این حال می‌توان چند علت را در راه یابی دانش آموزان مدارس خاص به رتبه‌های برتر کنکور و ناکامی دانش آموزان مدارس دولتی، بیش از بقیه مورد توجه قرار داد. با نگاهی به مدارس دولتی و مقایسه عملکرد آنها با مدارس خاص می توان متوجه شد که مدارس خاص همه توجه خود را معطوف کنکور کرده اند و در نتیجه دانش آموزانی که در این مدارس تحصیل می‌کنند از مهارت تست زنی بهتری برخوردار هستند، در حالی که تمرکز بر تست زنی در مدارس عادی دولتی مورد توجه نیست. این مساله باعث می‌شود تا دانش آموزانی که بر مهارت تست زنی تمرکز کرده اند در کنکوری که توان علمی و فکری دانش آموزان را نمی‌سنجد، بلکه مهارت تست زدن آنها را مورد آزمون قرار می‌دهد‌، موفقتر باشند.
با این حال نباید از ضعف عملکرد مدارس دولتی نیز غافل شد که البته آن هم به نوعی ناشی از تنوع زیاد مدارس است که سبب شده بهترین دانش آموزان و بهترین معلمان در تعداد مشخصی مدرسه با نام‌های استعدادهای درخشان، نمونه دولتی و غیردولتی جمع شوند. این آسیبی جدی برای آموزش و پرورش است به‌ویژه این که بهترین معلمان را با پرداخت حقوق‌های بیشتر جذب مدارس خاص می کنند و آنها را از مدارس دولتی بیرون می کشند. این تنوع بیش از حد مدارس که به جداسازی و تفکیک دانش آموزان منجر شده و موجب پرورش ویژه یک عده و رهاشدگی عده ای دیگر شده شاید بهترین توضیح برای این باشد که چرا امسال میان چهره‌های برتر کنکور، اثری از دانش‌آموزان مدارس دولتی نبود. تاسف آور این که نهادهایی که برای حل این مشکل باید به آموزش و پرورش کمک کنند، جاهایی مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی که باید مصوباتش را مطابق با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تنظیم کند در عمل طوری رفتار می کنند که جداسازی دانش آموزان بیش از پیش تقویت شود، مثل اتفاقی که در مورد حذف آزمون ورودی پایه هفتم سمپاد افتاد و این شورا مانع از حذف این آزمون شد. این موضوع مغایر با عدالت آموزشی است و اگر به صورت جدی مورد توجه قرار نگیرد می تواند تبعات جبران ناپذیری برای جامعه داشته باشد. مدارس خاص با تبلیغات و هزینه ای که می کنند روز‌به روز قدرت بیشتری می گیرند و در نتیجه امکانات بیشتری برای دانش آموزان فراهم می کنند و این دانش آموزان که عمدتا از قشر مرفه جامعه و از خانواده‌های سطح بالای اجتماع هستند برترین نتیجه را از کنکور می گیرند در حالی که در مدارس دولتی رویدادهای دیگری در جریان است که عدالت آموزشی را زیرسوال می برد.

مهدی نوید ادهم

دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش