پیش‌بینی‌های قمارآلود

رواج پدیده قمار و شرط‌بندی را نمی‌شود به آسانی دسته بندی کرد، دلایل بسیاری برای رونق این جرم وجود دارد، شاید دم‌دست‌ترینش مربوط به مجازی شدنش باشد، این‌که اگر تا پیش از این محل‌هایی برای این کار وجود داشت حالا بی‌مکانی این پدیده خودش یکی از مهم‌ترین دلایل رواج شرط‌بندی است. افراد با سطوح درآمدی و بازه‌های سنی مختلف به راحتی می‌توانند بدون خروج از خانه یا حتی بدون جابه‌جا شدن از روی مبل منزل یا صندلی محل کار و تحصیل خود، با یک گوشی هوشمند وارد این سایت‌ها شوند. همین است که حالا حجت‌الاسلام منتظری، دادستان کل کشور، با صدور بخشنامه‌ای تاکید کرده هرگونه شرط‌بندی و پیش‌بینی آنلاین جرم است و هم کسانی که شرط‌بندی می‌کنند و هم کسانی که وب‌سایت‌های شرط‌بندی را اداره می‌کنند، «مجرم» هستند. پیش از این برخی از این افراد در توجیه کار خود به برخی از استفتائات فقهی استناد می‌کردند که قمار یا شرط‌بندی در فضای مجازی را مشمول قمار ندانسته‌اند. اما حالا دادستان کل در بخشنامه منتشر شده تاکید کرده موضوع شرط‌بندی آنلاین در «مرکز‌تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه» بررسی شده و این مرکز تفاوتی بین این نوع شرط‌بندی و شرط‌بندی معمولی ندیده است.
400 میلیون تومان تبلیغ یک بازی
بدیهی است که گردش مالی مشخصی برای این سایت‌ها نمی‌توان متصور بود، چرا که رصدی برای تعداد کاربران این سایت‌ها وجود ندارد. اما گمانه‌زنی‌ها بر اساس همان داده‌های اندک نشان می‌دهد پشت پرده این سایت‌ها چه پول هنگفتی وجود دارد. بدتر این‌که بدانیم بسیاری از این کاربران از سایت‌های شرط‌بندی خارجی استفاده می‌کنند و اعدادی که برای گردش و درآمد مالی ناشی از این پیش‌بینی‌ها هم مطرح می‌شود، گرچه کمی متفاوت ولی نجومی‌اند و هر روز هم بخشی از سرمایه داخلی به‌واسطه پیش‌بینی در وب‌سایت‌های خارجی از کشور خارج می‌شود. برای دریافت برخی از این ارقام می‌توانیم به یک خبر منتشر‌شده از سوی پلیس فتای آذربایجان‌شرقی استناد کنیم. چند وقت پیش اعلام شد در این استان شش نفر از گردانندگان سایت‌های شرط‌بندی دستگیر شده‌اند که گردش مالی آنها بیش از 160 میلیارد تومان بوده است. وقتی این گردش مالی بالا به حقیقت نزدیک‌تر می‌شود که بدانید بر اساس تحقیقات ما فقط در ۲۴ ساعت قبل از دربی فوتبال ایران تنها یک وب‌سایت قمار بیش از ۴۰۰میلیون تومان هزینه تبلیغات داده است. حتما که باید درآمد بالایی از یک مسابقه فوتبال وجود داشته باشد که تنها یک سایت برای تبلیغات خودش آن‌هم فقط در یک شب 400میلیون تومان خرج کرده است. در یک نمونه دیگر تعداد دنبال‌کننده‌های صفحه اینستاگرام یکی از این سایت‌ها 50 هزار نفر است،‌ حتی اگر خوشبینانه نگاه کنید و هر کدام از این افراد با تنها 50 هزار تومان وارد این سایت شده باشند یعنی دو میلیارد و 500 میلیون تومان وجه در حساب این افراد خوابیده است. این تنها یک نمونه است و اگر خبر از مسدود شدن نزدیک به 3000 سایت شرط‌بندی را ملاک قرار دهیم یعنی با یک گردش بسیار بالایی در این رابطه رو‌به‌روییم.
روش‌های آشکار عضوگیری
روش عضوگیری و شارژ مالی این وبسایت‌ها کاملا روشن است. قاعده تمام آنها انتخاب از بین سه روش معمول برای شارژ مالی است. جالب این‌که این سایت‌ها به راحتی برای این روش‌ها شماره کارت اعلام می‌کنند. شماره کارت فردی حقیقی در یک بانک رسمی کشور. هر چند بسیاری از این سایت‌ها مدام این شماره کارت را (احتمالا به واسطه مسدود شدن آن ) تغییر می‌دهند. این چرخه البته که سودی ندارد درست مثل فیلتر کردن خود وب‌سایت‌های قمار. در یک نمونه تنها طی یک هفته یکی از این سایت‌ها چهار بار فیلتر شده و هر چهار بار آدرس جدیدی اعلام کرده است. در حالی که به نظر می‌رسد باید به جای فیلتر کردن خود سایت برخورد با شرکت‌هایی در دستور کار قرار گیرد که به این سایت‌ها درگاه بانکی اختصاص می‌دهند. هر چه در این وادی جلوتر بروید اطلاعات جالب‌تری کسب می‌کنید. احتمالا برای پیدا کردن این شرکت‌ها کار سختی پیش روی وزارت ارتباطات و پلیس فتا نیست، اما چرا همچنان شرکت‌هایی وجود دارد که به این سایت‌ها (البته سایت‌های فیلترشکن) به راحتی درگاه بانکی اختصاص می‌دهند؟
از فوتبالیست تا ستاره پوشالی
اگر تا چند سال پیش بار منفی کلمه «قمار» همسان با اعتیاد بود، اما حالا انگار افزایش این کار و رواج این سایت‌ها به نوعی قبح قمار را هم کم کرده است، آنقدر که همین چند روز پیش یکی از فوتبالیست‌های جوان به صورت رسمی اعلام کرد که فوتبال را کنار گذاشته و می‌خواهد سایت شرط‌بندی تاسیس کند! آنها که پیگیر فوتبال ایران هم هستند از وجود شرط‌بندی‌های گسترده در فوتبال ایران آگاهند. یکی دیگر از نقاط مبهم در برخورد با این سایت‌ها هم همین عیان بودن ماجراست. اعلام رسمی این فوتبالیست را بگذارید کنار، بازیگر سینمایی که چند وقت پیش هم به واسطه نمایش اسلحه کمری خود در یک ویدئو بازداشت شده بود در استوری اینستاگرام شخصی‌اش که البته تعداد بازدیدکننده چند ده هزار نفری دارد به راحتی تبلیغ یکی از این سایت‌ها را می‌کند و البته تضمین می‌دهد این سایت معتبر است. شعار اصلی همه این سایت‌ها هم اعتبار است! بسیاری دیگر از چهره‌های مشهور در فضای مجازی البته که از گردانندگان سایت‌های قمارند، پویان مختاری و وحید خزایی نمونه‌های علنی این ماجرا هستند. افزایش شکاف طبقاتی، بالا رفتن نرخ بیکاری، بی‌ارزش شدن پول ملی و البته وجود رانت در مناسبات اقتصادی همه و همه شاید از دلایل پایه‌ای رواج این سایت‌ها باشد. کاستی‌های اقتصادی امروز جامعه و رسیدن به پول‌های آسان و رفتن راه صدساله در یک شب همه و همه از دلایل گرایش شدید این سال‌ها به این نوع شرط‌بندی‌هاست. همین است که ورود جامعه‌شناسان به این بحث را مهم‌تر می‌کند. بدیهی است که پلیس و مسؤولان قضا بنا به وظیفه خود با این موارد برخورد می‌کنند، اما در کنار آن نباید از بحث آگاه‌سازی افراد جامعه از این گرداب غافل شد.

بخشنامه‌ای علیه شرط‌بندی

حجت‌الاسلام والمسلمین منتظری، دادستان کل کشور بخشنامه ایجاد وحدت رویه درباره سایت‌های قمار یا شرط‌بندی در فضای مجازی را به دادستان‌های سراسر کشور صادر کرد.
در این بخشنامه آمده با عنایت به این‌که برخی افراد در فضای مجازی اقدام به راه‌اندازی سایت‌های قمار و نیز سایت‌های پیش‌بینی مسابقات ورزشی و اخذ وجه از کاربران برای قماربازی و پیش‌بینی نتیجه مسابقات می‌کنند و پس از آن بخشی از وجوه به برنده در بازی قمار یا افرادی که نتیجه مسابقات را به طور صحیح پیش‌بینی کرده‌اند پرداخت می‌شود؛ اما با رویه متفاوت قضایی در برخورد با این پدیده مواجه‌ایم که بعضا به تبرئه این افراد منجر شده است. برخی از آنها در راستای توجیه کار خود به برخی استفتائات فقهی استناد نموده‌اند که قمار یا شرط‌بندی در فضای مجازی را مشمول قمار ندانسته‌اند و مشاهده شده با استناد به تفسیر مضیق قوانین کیفری از مبالغ کلان درآمد نامشروع این افراد رفع توقیف به‌عمل آمده است؛ لذا این دادستانی در راستای ایجاد وحدت رویه بدوا جنبه شرعی موضوع را از طریق مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه مورد بررسی قرار داد که نظریه آن مرکز به شرح پیوست واصل گردید؛ بنابراین با عنایت به نظریه مذکور و بررسی‌های انجام شده موارد ذیل اعلام می‌گردد:
ارتکاب قمار با هر وسیله و ابزاری ولو در فضای مجازی و سایت‌های قمار حرام و جرم است.
طراحی و راه‌اندازی سایت قمار همچون دایر کردن مکان برای قماربازی محسوب شده و مشمول ماده ۷۰۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است.
شرط‌بندی روی نتایج مسابقات حرام است لذا هر چند مشمول عنوان قمار دانسته نشود مصداق بارز تحصیل مال از طریق نامشروع و مشمول ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبان ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری است.
هرکس کارت بانکی خود را به هر شکل برای وصول هزینه شرکت در قمار و شرط‌بندی نتیجه مسابقات در اختیاری دیگری قرار بدهد و همچنین هر‌شخصی که در طراحی سایت یا اجاره فضای میزبانی همکاری داشته باشد عمل وی به علت تسهیل وقوع جرم مصداق معاونت در جرم محسوب خواهد شد.
دادستان‌های محترم مراکز استان وظیفه نظارت بر اجرای این بخشنامه را به‌عهده دارند و در خصوص مواردی که مراجع قضایی سابق بر این احکام قطعی برائت بر این گونه فعالیت‌ها صادر کرده‌اند ضمن جلوگیری از رفع توقیف وجوه، نقود، آلات و ادوات مورد استفاده جرم، وفق مقررات در راستای اعتراض به احکام صادره در مهلت قانونی یا اعاده دادرسی و در نهایت جهت اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری اقدام نمایند.

میثم اسماعیلی
جامعه