خشک شدن لبخند روی لب‌های گیشه

نگاهی اجمالی به گیشه سینما در همین نوبت‌های اخیر اکران نشان می‌دهد مخاطبان اقبال بهتری به فیلم‌های جدی و خوش‌ساخت نشان داده‌اند و تماشای این آثار، عموما با رضایت تماشاگران همراه بود. در میان فیلم‌هایی که از چهار هفته پیش تاکنون به نمایش درآمده‌اند، بیشترین میزان فروش از آن فیلم شبی که ماه کامل شد بود که یک اثر کاملا جدی است. فیلم سرخپوست هم جزو پرفروش‌ترین‌های گیشه است. اما فیلم‌های کمدی با این‌که به دلیل استفاده از چهره‌های شناخته شده و فضای ظاهرا شاد و مفرح، مخاطبان را برای تماشای خود کنجکاو می‌کنند و به سینما می‌کشانند و همین هم مهم‌ترین عامل فروش آنهاست، اما در نهایت به دلیل ساخت و کیفیت بد و روایتی با قصه‌های غیرجذاب نمی‌توانند رضایت تماشاگران را تامین کنند و بیشتر مخاطبان از تماشای آنها سرخورده می‌شوند.
این وضع، تنها منحصر به این دو سه نوبت اخیر اکران نیست و می‌توانیم آن را به اکران‌های قبلی هم تعمیم دهیم. پرفروش‌ترین فیلم امسال سینمای ایران تا اینجا، متری شیش و نیم است؛ یک فیلم خوش‌ساخت و جذاب که قصه‌اش را در فضایی اجتماعی روایت می‌کند و موفق می‌شود به‌خوبی مخاطب را با خود همراه کند و رضایت او را به دست آورد. این فیلم سعید روستایی که فعلا حدود 27 میلیارد تومان در گیشه فروش داشته است، به عنوان یک فیلم جدی و تاثیرگذار موفق شده کمدی‌های ضعیفی چون رحمان 1400 با فروش حدود 23 میلیارد تومان و تگزاس 2 با فروش تا اینجا حدود 19میلیارد تومانی را کنار بزند و بر صدر جدول فروش سینمای ایران در سال 98 تکیه بزند.
دیگر فیلم‌های کمدی اکران شده مثل ما همه با هم هستیم، ایکس‌لارج، چهار انگشت، زندانی‌ها، سامورایی در برلین و فیلم‌هایی که نیم‌نگاهی هم به کمدی دارند مثل دختر شیطان، ژن خوک و زهرمار، دست‌کم در ساخت، نه واجد ویژگی قابل اشاره‌ای هستند و نه حرفی برای گفتن دارند و بعید است که رضایت تماشاگران هم پس از تماشای این فیلم‌ها برآورده شده و دست‌کم تعداد زیادی از مخاطبان، متفق‌القول این آثار را دوست داشته باشند. اما این رضایتمندی کلی نسبت به فیلم‌های جدی چون متری شیش و نیم، شبی که ماه کامل شد و سرخپوست به مراتب بیشتر است و این آثار در مجموع مورد پسند تماشاگران قرار گرفته‌اند. درواقع اگر بخواهیم نسبت فروش و میزان رضایتمندی و ارزش و اعتبار هنری آثار اکران شده در این چند وقت اخیر سینمای ایران را تحلیل و بررسی کنیم، فیلم‌های جدی و اجتماعی، عملکرد موفق‌تری داشته‌اند.
چرایی برتری فیلم جدی
کاش این‌طور نبود و سازندگان فیلم‌های کمدی سینمای ما ساخت این نوع آثار را مهم و اتفاقا کاملا جدی تلقی می‌کردند، نه این‌که به شکل سرسری، تولید و نمایش این فیلم‌ها را به شکل یک سفره پهن کردن سینمایی در گیشه و فروش به هر قیمتی بدانند. متاسفانه برخی تهیه‌کنندگان و کارگردان‌ها، بدون این‌که فیلمنامه مناسب و جذابی دراختیار داشته باشند، به فکر تولید فیلم کمدی در سریع‌ترین زمان ممکن می‌افتند و صرفا روی حضور چند بازیگر مشهور و محبوب حساب می‌کنند و بعد از ساخت سرسری هم سعی می‌کنند در کمترین زمان ممکن آن را به اکران برسانند. این شیوه البته کار سازندگان آثار را راه می‌اندازد و به دلیل کنجکاوی و استقبال مردم و چون فیلم کمدی خوب و استانداردی هم وجود ندارد، به فروش خوبی هم در گیشه دست پیدا می‌کنند و این چرخه معیوب همین‌طور ادامه می‌یابد. درحالی‌که یک فیلم کمدی خوب به معنای واقعی کلمه به‌اندازه و حتی بیش از یک فیلم جدی، نیاز به تحقیق، پژوهش و نگارش یک فیلمنامه دقیق و جذاب دارد و در تولید و ساخت آن هم باید به استانداردها و مهم‌تر از آن به شعور و ذوق و سلیقه مخاطبان احترام گذاشت.
اما این چند فیلم جدی که خوشبختانه با اقبال مخاطبان هم مواجه شده اند و در گیشه هم پرفروش هستند، هم براساس فیلمنامه‌هایی درست ساخته شدند و هم بسیاری از نکات فنی و ساختاری در آنها رعایت شده است. همین احترامی که سازندگان این آثار به سینما و مخاطبان گذاشته‌اند، نتیجه بخش هم بوده و به جز فروش، رضایتمندی عمومی و غالب تماشاگران را در پی داشته است.
نکته دیگر این‌که کارگردان‌های این سه فیلم جدی و اجتماعی پرفروش، باوجود جوانی، کارنامه موفق و معتبری هم در سینما دارند و این آثار هم در ادامه این روند موفق ساخته شده است و باز نکته دیگر این‌که این سه کارگردان، سعید روستایی، نرگس آبیار و نیما جاویدی، نویسندگی فیلم‌های خود را هم برعهده داشته‌اند.
شبی که ماه کامل شد
تعداد هفته نمایش: 4
میزان فروش: 000/561/406/10 تومان
دلیل فروش: پیشینه موفق سینمایی نرگس آبیار، نویسنده و کارگردان فیلم که فیلم‌های محبوب و تاثیرگذاری چون شیار143 و نفس را در کارنامه دارد. او نه تنها از اعتماد مخاطب که با فیلم‌های قبلی ایجاد شده، سوءاستفاده نمی‌کند، بلکه در شبی که ماه کامل شد برگ برنده دیگری را رو می‌کند و با روایت جذاب یک ماجرای واقعی و ملتهب، رضایت تماشاگران را فراهم می‌کند. حضور الناز شاکردوست و بازی‌های خوب هوتن شکیبا و فرشته صدرعرفایی هم از دلایل موفقیت فیلم است.
سرخپوست
تعداد هفته نمایش: 4
میزان فروش: 000/544/378/8 تومان
دلیل فروش: سرخپوست نخستین بار در جشنواره سال گذشته فیلم فجر رونمایی شد و تماشاگران جشنواره را غافلگیر کرد. نیما جاویدی با تجربه موفق ملبورن ـ که البته مخالفان فیلم هم کم نیستند ـ در سرخپوست موفق شد یک جهان تماشایی و منحصربه‌فرد خلق و با معمایی سینمایی تماشاگر را تا پایان فیلم همراه کند. تعریف و تمجید عجیب و غریب مسعود فراستی، منتقد سختگیر و بدقلق هم که معمولا به کمتر فیلم ایرانی روی خوش نشان می‌دهد، از نکات جالب توجه درباره سرخپوست بود. کنجکاوی‌ها برای تماشای این فیلم هنگام اکران عمومی، شدت گرفته و بخشی از فروش فیلم به این دلیل است. با این حال قصه جذاب سرخپوست و آن فضای منحصربه‌فرد و بازی درست و متفاوت نوید محمدزاده و پیش از آن حضور او به عنوان یک بازیگر محبوب، از مهم‌ترین دلایل اقبال و رضایتمندی مخاطبان و فروش خوب فیلم است.
ما همه با هم هستیم
تعداد هفته نمایش: 4
میزان فروش: 000/523/440/8 تومان
دلیل فروش: طبیعتا حضور پرتعداد چهره‌های محبوب و شناخته شده از محمدرضا گلزار، مهران مدیری، لیلا حاتمی، جواد عزتی، هانیه توسلی، مهران غفوریان و پژمان جمشیدی و دیگران و کارنامه موفق کمال تبریزی در سالیان دور به ویژه به خاطر ساخت فیلم‌های کمدی موفقی چون لیلی با من است و مارمولک. اما دستاورد مخاطبان تقریبا هیچ است و دلیل فروش به همین‌قدر بسنده می‌شود و چیزی از خود فیلم و قصه، نصیب تماشاگران نمی‌شود. ما همه با هم هستیم تا اینجا فقط کمی بیشتر از سرخپوست در گیشه فروخته، اما ممکن است در ادامه جای آنها در جدول فروش جابه‌جا شود. اگر هم این اتفاق نیفتد و ما همه با هم هستیم، این برتری اندک را در گیشه حفظ کند، در بحث موفقیت و رضایتمندی تماشاگران، قطعا این کمدی در مقابل فیلم جدی و خوش‌ساخت سرخپوست، بازنده است.
زهرمار
تعداد هفته نمایش: 2
میزان فروش: 000/745/919/1 تومان
دلیل فروش: اسم خود سیدجواد رضویان و هیاهوی تبلیغاتی پیرامون فیلم و کنجکاوی برای تماشای سیامک انصاری در نقش یک مداح. اگر فیلم تا اینجا فروش بدی نداشته، دلیلش همین‌هاست، اما قطعا بسیاری از تماشاگران از این‌که تصور می‌کنند چون کارگردان فیلم (رضویان)، یک کمدین است، فیلمی کمدی خواهند دید، سرخورده می‌شوند. چون فیلم کمدی نیست و به قول و ادعای فیلمساز، اثری اجتماعی است. اما با این حال، فیلم نشانی غلطی به تماشاگر می‌دهد و حتی گاهی هم می‌خواهد بخنداند، که موفق نمی‌شود. درواقع این‌که رضویان به عنوان یک کمدین، ظاهرا فیلمی جدی و اجتماعی ساخته هم در راستای همین گزارش ما، انگار یک پاس گل یا حتی گل بخودی به کمدی است!
دختر شیطان
تعداد هفته نمایش: 4
میزان فروش: 000/677/781 تومان
دلیل فروش: حاشیه‌هایی که پیرامون دختر شیطان ایجاد شد، فیلم را از تک و تا انداخت و باعث شد فیلم برخلاف پیش بینی‌ها در گیشه شکست بخورد. خیلی‌ها تصور می‌کردند باتوجه به فروش بالای فیلم قبلی قربان محمدپور، این ساخته او هم رونقی به گیشه سینما می‌دهد، اما فیلم از بخت بد در زمانی روی پرده رفت که چند فیلم گردن کلفت، از فیلم‌های خوب جدی تا کمدی‌هایی با ظرفیت بالای فروش همچون تگزاس 2 روی پرده بودند. نتیجه تا اینجا همین میزان فروشی شده که می‌بینید. فیلمنامه و ساختار ضعیف و بازی دور از انتظار حمید فرخ‌نژاد، در کنار حاشیه‌های پیرامون فیلم و از دست دادن سینماها به دلیل رسیدن به کف فروش، باعث شده دختر شیطان به چنین حال و روزی بیفتد.
ایکس لارج
تعداد هفته نمایش: 1
میزان فروش: 000/320/604 تومان
دلیل فروش: این‌که هنوز فروشی نیست که بخواهیم برایش دنبال دلیل بگردیم، اما همین میزان فروش در یک هفته اکران، به خاطر حضور بازیگرانی چون سحر قریشی، علی صادقی و بهاره رهنما، اکبر عبدی و دیگر چهره‌های شناخته شده و البته فضای شاد و مفرح فیلم است.
کارنامه حاجی فرحبخش و دیگر کارهای پویا فیلم سابق و پارسا فیلم فعلی هم البته در کنجکاوی تماشاگران برای تماشای فیلم موثر است. اما وقتی با خود فیلم مواجه می‌شوید، توقعتان به هیچ وجه برآورده نمی‌شود و فیلم حتی به پای دشمن زن، ساخته قبلی فرحبخش به عنوان تهیه کننده هم نمی‌رسد. فروش فیلم حتما در هفته‌های بعدی بیشتر خواهد شد اما این مصادف با رضایتمندی تماشاگران نخواهد بود.

علی رستگار

سینما