رفتارشناسی کاربران مسلمان در ماه رمضان

رمضان در همه شؤون سبک زندگی مسلمانان تاثیر می‌گذارد. و جالب است بدانیم کاربران بیش از ایام دیگر سال وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند. (37درصد بیش از روزهای عادی سال). تنها در رمضان 2016 بحث و گفت‌وگو و محتویات به اشتراک گذاشته شده در شبکه‌های اجتماعی 88 درصد نسبت به سال قبل آن رشد داشت. همچنین بنابر آمار 42درصد محتوا توسط کاربران جوان بین 25 تا 34 سال به اشتراک گذاشته می‌شد. با اعلام یوتیوب؛ لایک‌دهی کاربران 5/4 برابر، اشتراک‌گذاری محتوا 2/2 برابر و نظردهی برای پست‌ها چهار برابر شد.
فیسبوک گزارش داد در سال 2018، حدود 280 میلیون کاربر مسلمان سه میلیارد پست مرتبط را با هشتگ‌هایی مانند #رمضان #رمضان_کریم#RAMADAN #RAMADAN_KAREEM و#Eid به اشتراک گذاشتند. جالب توجه است که استفاده از فیسبوک در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در ساعت 3 بامداد با 152 میلیون پست به اوج خود می‌رسد. پس از آن دو ساعت منتهی به افطار بالاترین آمار ثبت شده اشتراک‌گذاری محتوا را دارد. در توییتر نیز هشتگ‌های مرتبط با ماه رمضان بالاترین ترند این شبکه اجتماعی را به خود اختصاص می‌دهند.
تحقیقات نشان می‌دهد هزینه‌های تبلیغات متنوع در قالب‌های دینی، تجاری و حتی سیاسی در کشورهای اسلامی در ماه رمضان نسبت به ایام دیگر سال به‌طور متوسط 20درصد افزایش پیدا می‌کند. در هفته پایانی رمضان نیز بیشترین محتوای تولیدی کاربران درمورد آمادگی برای عید فطر و خرید هدایا ست.
در سال‌های اخیر کشورهایی از قبیل مالزی، ترکیه و امارات تلاش کرده‌اند با استفاده از فرصت ماه رمضان برای خود ضمن درآمدزایی تجاری در قالب فروش محصولات و خدمات و جذب توریست، در حوزه‌های مختلف فرهنگی و سیاسی اعتبار کسب کنند. جالب اینجاست برندهای تجاری مختلف به خصوص کمپانی‌های غربی برنامه‌های ویژه‌ای را در قالب کمپین‌های مرتبط با این ماه تدارک می‌بینند و با توجه به رونق بازار مواد غذایی، پوشاک... از نمادهای اسلامی از قبیل هلال ماه، خرما و چراغ فانوس برای جذب مشتری استفاده می‌کنند.
برای مثال کوکاکولا با درک تاثیر پیام‌های فرهنگی و اخلاقی با حذف لوگوی خود روی قوطی‌های نوشابه، هدف از این اقدام را در شبکه‌های اجتماعی این‌گونه اعلام کرده است: مهم کیفیت نوشابه ماست. قوطی یک ظاهر است! انسان‌ها را از روی ظاهر قضاوت نکنیم! اقدام فرهنگی‌ای که واضح است تنها افزایش سودآوری را در پس شعار زیبای خود دنبال می‌کند.
شرکت مخابراتی «زین» که در حوزه کشورهای عربی خلیج فارس فعالیت می‌کند، سال گذشته نماآهنگ زیبای «آقای رئیس‌جمهور! در قدس، پایتخت فلسطین، افطار خواهیم کرد» را در آستانه روز قدس تولید کرد که در ساعت اول بیش از
یک میلیون بازدید داشت. در این نماآهنگ کودکی فلسطینی شخصیت‌های مختلف سیاسی جهان را مورد خطاب قرار می‌دهد و از ظلم‌های وارد شده به مسلمانان از میانمار تا مهاجران کشورهای جنگ زده اسلامی شکایت می‌کند. همه چیز در این نماآهنگ که رتبه اول مرتبط با این ماه شد، خوب پیش می‌رفت که در صحنه پایانی شیوخ عربستانی و اماراتی- که همزمان با ماه رمضان به کشتار مردم یمن دست می‌زدند -به‌عنوان منجی دست این کودک را در آستانه ورود به بیت‌المقدس گرفته بودند !
سوال اینجاست ما در استفاده از فرصت استثنایی ماه رمضان با نگاه جریان‌سازی دینی، فرهنگی، سیاسی و البته اهداف تجاری... با تعاریف خودمان کجا هستیم؟

محمد ولوی

بین‌الملل