فرصت عبور از نفت

همین امروز تصمیم بگیریم
غلامحسین بیات/ مدیرعامل سابق شرکت ملی صنایع پتروشیمی
از 100 سال گذشته که نفت ایران کشف شده تاکنون نحوه فروش نفت خام هیچ تغییری نکرده و لازم است که تغییراتی در زمینه فروش و مصرف این طلای سیاه انجام شود. صادرات نفت خام که در شرایط غیرتحریمی به طور میانگین روزانه حدود 2/2 میلیون بشکه در روز بود به منظور تأمین نیازهای ارزی انجام می‌شود. اگر از 10 سال گذشته به فکر توسعه صنعت پالایشگاهی و پتروشیمی در کشور بودیم اکنون به نتیجه رسیده بود و مانند بنزین که پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ایران را خودکفا کرد آمریکا نمی‌توانست برای صادرات نفت ایران خط و نشان بکشد. این‌که در مورد کارهایی که در گذشته انجام نشده صحبت کنیم درست نیست و باید به فکر آینده بود. به عقیده من از همین امروز باید تصمیم به توسعه صنعت پالایشگاهی و پتروشیمی بگیریم که بین 5 تا 10 سال دیگر از این طریق کل درآمدهای ارزی‌مان را تأمین کنیم.
از سوی دیگر باید کالاهایی که مشابه داخلی دارند را وارد نکنیم تا هزینه‌های ارزی کاهش یابد. اکنون بیش از یک میلیون و 700 هزار بشکه نفت در روز نیاز پالایشگاه‌های داخلی است و اگر ستاره خلیج فارس و پالایشگاه‌های دیگر نبودند سالانه باید 5 میلیارد دلار تنها برای واردات بنزین کنار می‌گذاشتیم که واحد بنزین سازی این پالایشگاه ما را از این هزینه ارزی معاف کرد.

فرصت سوزی نکنیم
جلیل سالاری/ مدیرعامل سابق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی
ایران در همه زمینه‌ها زیرساخت و ظرفیت تولید دارد. در زمان جنگ، ایران تحریم نظامی شد و هیچ کشوری به ایران سلاح نمی‌فروخت اما چند سال بعد این تحریم بی‌اثر شد به این دلیل که ایران در زمینه دفاعی به خودکفایی رسید. در سال 88 که بالاترین میزان مشارکت مردم برای انتخابات رقم خورده بود موضوع تقلب را پیش کشیدند و به همین بهانه ایران را تحریم کردند. در سال 90 که تحریم‌ها تشدید شد هیچ کشوری به ایران بنزین هم نمی‌فروخت و ما مشکل تأمین بنزین داشتیم. این در حالی است که با وجود همه سختی‌هایی که سر راه ما گذاشته بودند باز هم صادرات نفت خام انجام می‌شد. در طول سال‌های گذشته ایران در زمینه تولید بنزین خودکفا شد و این بخش هم اثر تحریمی خود را از دست داد و دیگر در لیست تحریمی آمریکا جای نگرفت.
مقام معظم رهبری سال‌هاست در مورد جلوگیری از خام فروشی و صادرات فرآورده‌های نفتی تاکید دارند اما متاسفانه دولت‌ها که تغییر می‌کند سیاست‌های اقتصادی و سیاسی کشور نیز با تغییر همراه می‌شود که همین موضوع برنامه‌های بلندمدت کشور را به چالش می‌کشد. اکنون بحث جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفتی به جای نفت خام است و به یقین می‌گویم که طی چند سال می‌توانیم به این هدف برسیم.
در حال حاضر تعداد زیادی از پالایشگاه‌های کشور ظرفیت خالی دارند که مواد پایه مصرفی آنها خوراک مایع است و ما می‌توانیم با انتقال نفت به این پالایشگاه‌ها ظرفیت آنها را تکمیل کنیم. خوراک مایع اکنون در جهان شناخته شده و در چند پالایشگاه ایران مورد آزمایش قرار گرفته است.
از فرصت ایجاد شده باید بهره ببریم و نباید مانند گذشته فرصت‌سوزی کنیم. یک زمانی قرار شد ایران دارای 7 پالایشگاه باشد و مطالعات آن هم تا زنجیره نهایی تولید و خطوط و مخازن انجام شد اما تنها پروژه ستاره خلیج فارس به نتیجه رسید که همین یک مورد تأثیر زیادی در بی‌اثر کردن تحریم‌های آمریکا داشت.

بخش خصوصی وارد بازی شود
احمد مهدوی ابهری/ دبیر انجمن کارفرمایی پتروشیمی
مقام معظم رهبری سال‌هاست در مورد کاهش وابستگی به نفت و خام فروشی تذکر می‌دهند که بخشی از توجهات ایشان در توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس به کار گرفته شد و اکنون آمریکا تحریم بنزین ایران را از لیست تحریم خارج کرد و آن را بی‌اثر دانست. اگر نفتی که در داخل تولید می‌شود با ایجاد ظرفیت در صنعت پتروشیمی کشور به کار بگیریم قطعاً تحریم‌ها شکننده خواهد شد و البته به این نتیجه نخواهیم رسید جز با حضور بخش خصوصی در تولید و اقتصاد کشور.
روند مصرف محصولات پتروشیمی در جهان هر روز افزایش می‌یابد و اکنون از این مواد به جای آهن و چوب استفاده می‌کنند. این موضوع بیانگر گسترش و توسعه زنجیره تولید پتروشیمی است. همچنین باید توجه داشت که ایجاد ظرفیت پتروشیمی در ایران مزیت بیشتری نسبت به کشورهای دیگر دارد به این دلیل که ایران دارای نفت خام است اما سایر تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی مانند چین خریدار نفت هستند که این موضوع بر قیمت تمام‌شده آنها اثر می‌گذارد. در سال 90 تحریم علیه ایران در شورای امنیت تصویب شد و همه کشورها علیه ایران برخاستند اما صادرات پتروشیمی ایران هر چند با هزینه‌های بالاتر به دلیل تحریم‌های بانکی انجام شد و نهایتا نتوانستند جلوی آن را بگیرند. برخی کارشناسان معتقدند در پتروشیمی نباید از خوراک مایع استفاده کنیم در حالی که عربستان از این ماده استفاده کرده و در زمینه صادرات محصولات پتروشیمی کشور اول منطقه است در حالی که ظرفیت گازی و نفتی ایران بالاتر از عربستان است. واحدهای پتروشیمی بین چهار سال پنج سال به بهره‌برداری می‌رسد اما بخش خصوصی زودتر از چهار سال در زمان تحریم‌ها کارشان را به اتمام رساندند.

پنج‌ساله می‌توانیم به هدفمان برسیم
عباس کاظمی/ مدیرعامل سابق شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی
برای جایگزین کردن مواد پالایشی و پتروشیمی به جای نفت در سبد صادرات نیاز به زمان و پول داریم و در کوتاه‌مدت انجام نمی‌شود. برای دستیابی به این هدف باید اعداد و ارقامی که در این بخش مورد استفاده قرار می‌گیرد محاسبه شود زیرا به ازای هر بشکه نفتی که بخواهیم در داخل برای صنایع پالایشی و پتروشیمی استفاده کنیم 15 هزار دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. اما با یک برنامه‌ریزی طی پنج سال می‌توانیم به هدفی که در نظر می‌گیریم برسیم. زمانی که بنده مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بودم فرآیند پالایشگاه‌سازی حدود پنج سال زمان می‌برد، به همین دلیل حداقل زمانی که نیاز داریم برای این‌که به کل هدف برسیم همان پنج سال است.
البته باید در نظر گرفت که از امروز باید به فکر آینده باشیم و حتماً باید کلید این کار زده شود.

اجاره پالایشگاه در کشورهای دیگر
محمدعلی خطیبی/ مسؤول فروش نفت در دولت دهم
سال‌هاست بحث جداسازی بودجه از نفت مطرح می‌شود اما با اجرا شدن برجام دوباره شاهد افزایش وابستگی به درآمدهای طلای سیاه بودیم که اکنون آسیب‌پذیری ما را در این بخش افزایش داده است. در کوتاه‌مدت و کمتر از یک سال برنامه اجرایی برای کاهش صادرات نفت خام و افزایش صادرات مواد پتروشیمی وجود ندارد مگر این‌که اکنون با پول زیادی به سراغ کشورهایی که دارای پالایشگاه هستند برویم و پالایشگاه را اجاره کنیم.
البته اجاره پالایشگاه‌ها غالباً مدت‌دار است و کشورها می‌توانند رقم‌های بالایی را پیشنهاد دهند تا بتوانند آن پالایشگاه را در اختیار بگیرند. کشوری مانند ایران که از مزیت نفت برخوردار است می‌تواند با اجاره پالایشگاه، نفت خود را به کشور مقصد منتقل و پس از انجام مراحل پالایشی و پتروشیمی کالا را به کشورهای دیگر صادر کند. البته انجام و اجرای این مراحل، آسان نیست اما نشدنی هم نیست و تنها نیاز به رایزنی با کشورهای توسعه‌یافته دارای پالایشگاه دارد.

تولید بنزین در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به ۴۷ میلیون لیتر می‌رسد
مدیرعامل پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس گفت: با تغییرات ایجاد شده و تولید روزانه ۲۰ هزار بشکه نفتای شیرین، ظرفیت واحد بنزین‌سازی پالایشگاه نیز ارتقا می‌یابد و مقدار بنزین تولیدی تا یک هفته آینده به روزانه ۴۷ میلیون لیتر می‌رسد.
به گزارش فارس، محمدعلی دادور، مدیرعامل پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس گفت: با افزایش ظرفیت پالایشی در فازهای موجود و صرف هزینه‌ای حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون یورو، هم‌اکنون توانسته‌ایم مجموع خوراک پالایشگاه را به روزانه ۴۰۰هزار بشکه برسانیم.
دادور گفت: برای نخستین‌بار در فروردین امسال که از سوی مقام معظم رهبری به نام سال «رونق تولید» مزین شده است، با تغییر مشخصات فنی خوراک، تولید محصول نفتای ترش این پالایشگاه حذف شده است و همه نفتای تولیدی پالایشگاه شیرین خواهد بود.
وی با اشاره به افزایش کیفیت محصولات تولیدی پالایشگاه با تزریق نفتای شیرین تولیدی، افزود: با تغییرات ایجاد شده و تولید حدود روزانه ۲۰ هزار بشکه نفتای شیرین، ظرفیت واحدهای تقطیر و بنزین‌سازی پالایشگاه نیز ارتقا می‌یابد و مقدار بنزین تولیدی در پالایشگاه تا یک هفته آینده به روزانه حدود ۴۷ میلیون لیتر و گازوئیل به روزانه ۱۳ میلیون لیتر می‌رسد. براساس این گزارش، پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس به عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی دنیا که می‌توان آن را به لحاظ استفاده از توانمندی متخصصان داخلی در اجرا و استفاده از تجهیزات تولید داخل، ایرانی‌ترین پالایشگاه کشور نامید، با دریافت روزانه ۴۰۰ هزار بشکه میعانات گازی با ارزش میدان مشترک پارس جنوبی و تبدیل آن به فرآورده‌های سبک و باکیفیت، کشور را در مسیر خودکفایی در تأمین بنزین مورد نیاز قرار داده است.
ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس با ظرفیت دریافت روزانه ۳۶۰ هزار بشکه خوراک از میدان مشترک پارس‌جنوبی در قالب ۳ فاز ۱۲۰ هزار بشکه‌ای از سال ۱۳۸۵، با هدف حفظ و استمرار عملیات برداشت گاز از میدان مشترک پارس‌جنوبی، کاهش آلایندگی‌های محیط‌زیستی و کمک به خودکفایی کشور در تأمین فرآورده‌های راهبردی انرژی آغاز شد.

توصیف زنگنه از خودکفایی بنزین
خودکفایی ایران در تولید بنزین که با توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (سپاه) محقق شد، موجب شد تا گزینه تحریم بنزین ایران برای همیشه از تیررس آمریکا خارج شود. این موضوعی است که بیژن زنگنه وزیر نفت هم بارها به آن اشاره کرده است. زنگنه پیش از این درباره این موضوع گفته بود: آمریکا در این دوره بر خلاف دوره گذشته نتوانست روی محدودیت بنزین ایران تمرکز کند زیرا در این زمینه توانستیم ظرفیت بنزین را افزایش دهیم. وی افزود: هم‌اکنون هیچ کمبودی در تولید بنزین نداریم؛ از مهرماه 97 واردات بنزین نداشته‌ایم و نیازی هم به واردات بنزین نداریم. بلکه ایران هم‌اکنون صادرکننده بنزین است؛ اما بنزین به عمد صادر نمی‌کنیم؛ زیرا می‌خواهیم ذخایر بنزین کشور را بالا ببریم.
وزیر نفت تصریح کرد: در سال 91 بنزین با کیفیت یورو 4 در کشور نداشتیم اما هم‌اکنون بنزین با کیفیت یورو 4 و یورو 5 به میزان 76میلیون لیتر در روز تولید می‌شود که این رقم بسیار نزدیک به مصرف است. ظرفیت تولید نفت گاز یورو 4 با افزایش 7 برابری از 6میلیون لیتر به 44 میلیون لیتر در روز رسیده است.
وزیر نفت در خصوص انتقاداتی که به عدم ساخت پالایشگاه اشاره دارد گفت: ادعا زیاد می‌شود که ما اعتقاد زیادی به ساخت پالایشگاه نداریم؛ که در پاسخ باید گفت اگر این طور است افزایش این میزان تولید بنزین چه معنایی دارد؟ اگر افزایش این میزان پیام مقاومت و ایستادگی و داشتن برنامه نیست، پس چه معنایی دارد؟ وی افزود: ظرفیت پذیرش خوراک در پالایشگاه‌های نفت ایران یک میلیون و 700 هزار بشکه در روز بوده است که با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس حدود 400 هزار بشکه به این میزان افزوده شده و هم‌اکنون ظرفیت پالایشگاه نفت خام و میعانات گازی کشور به 2 میلیون و یکصد هزار بشکه رسیده که این موضوع به معنای افزایش 20 درصدی ظرفیت پالایش فرآورده‌های نفتی در کشور است.

محمد حسین علی اکبری
اقتصاد