سیف‌ا... ، بهروز آیدین و دیگران

ماجرای «فرزند صبح» سر درازی دارد که به سال‌ها پیش برمی گردد. اوایل سال 83 بود که خبر ساخت فیلمی درباره امام خمینی(ره) واکنش‌های گسترده‌ای بین مردم و مجامع سینمایی داشت و از همان ابتدا هم حواشی مختلفی را ایجاد کرد، به طوریکه این پروژه تا به امروز یکی از پرحاشیه‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود. ماجرا از این قرار بود که موسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره) تصمیم گرفت فیلمی را براساس زندگی بنیانگذار انقلاب اسلامی بسازد. البته در ابتدا قرار بود که این فیلم روایتگر دوران رهبری امام باشد، اما بهروز افخمی که به‌عنوان کارگردان انتخاب شد، مسیر داستان هم تغییر کرد و افخمی رفت سراغ دوران کودکی امام و فرازهایی از زندگی ایشان در دهه ۴۰ .
نگارش فیلمنامه بی‌سرو صدا آغاز شد و همه چیز در آرامش پیش رفت تا زمان انتخاب بازیگران. اول قرار بود جمشید هاشم‌پور برای ایفای نقش امام در سال ۱۳۴۲ انتخاب شود و اتفاقا گریم هم خوب روی صورتش نشسته بود، اما او خیلی زود از این پروژه کنار رفت تا عبدالرضا اکبری نقش امام را بازی کند.
پس از آن محمدرضا شریفی‌نیا به‌عنوان بازیگر نقش حاج احمدآقا و هدیه تهرانی به‌عنوان بازیگر نقش دایه امام(ره) انتخاب شدند که این انتخاب‌ها خیلی زود با واکنش‌های مختلفی مواجه شدند.
فیلمبرداری که تمام شد، سیف‌ا... داد خودش دست به کار شد و تدوین را آغاز کرد و تقریبا زمانی که همه خودشان را برای شنیدن خبر پایان پروژه آماده می‌کردند، داد جان به جان‌آفرین تسلیم کرد و پس از آن بود که آرام آرام اختلاف بین تهیه‌کننده فیلم (محمدرضا شرف‌الدین) و کارگردان آغاز شد. این حواشی ادامه داشت تا این‌که پس از کش و قوس‌های فراوان فیلم به جشنواره بیست و نهم فجر رسید و برای اصحاب رسانه و منتقدین به نمایش درآمد که البته پر بود از انتقاد و حاشیه! و افخمی مصرانه مانند زمان نمایش «فرزند صبح» در جشن خانه سینما، تاکید داشت که فیلم فعلی را او کارگردانی نکرده است، چرا که حاصل تدوین‌های فیلم به کلی با آنچه او در ابتدا مدنظر داشته متفاوت بوده است.
به هر حال اختلاف‌هایی که بر سر تدوین و دیگر بخش‌های فنی این فیلم همچون دوبله و موسیقی و صداگذاری وجود داشت، باعث شده فیلم بعد از گذشت چند سال وضعیت معلقی پیدا کند و دود آتش اختلافات درونی به چشم همه طرفین ماجرا برود. سال‌ها گذشت تا چندی پیش در خبرها آمد که بعد از مدت‌ها که از اکران فیلم سینمایی «فرزند صبح» در جشنواره فیلم فجر می‌گذرد، قرار است با انجام یکسری ملاحظات فنی توسط خود کارگردان این فیلم دوباره به اکران برسد. چنانچه حتی در گفت‌وگویی که جام‌جم آبان ماه گذشته با حجت‌الاسلام علی کمساری معاون فرهنگی، هنری و ارتباطات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) درباره آخرین وضعیت این فیلم داشت، ایشان بر این نکته تاکید داشتند که; «کارگردان محترم به دلیل اعتراضاتی که بر (صداگذاری، نوع تدوین و،،،) فیلم داشتند در اکران جشنواره‌ای آن در سال 89 اعلام کردند که این نسخه مورد تایید من نیست و این پروژه پس از آن توسط کارگردان و تهیه‌کننده به‌طور کل رها شد. البته این فیلم وقتی سال 89 در جشنواره فجر به نمایش درآمد کار ناموفقی نبود، اما چون انتظار و حساسیت از چنین موضوعی بالاست مورد انتقاد برخی‌ها قرار گرفت. امیدوارم باتوجه به سابقه و موفقیت‌های خوب آقای افخمی تدوین نهایی آن مورد قبول مردم و منتقدان قرار بگیرد و این دوره طولانی انتظار بالاخره به بهترین شکل به اتمام برساند.»

آیدین افخمی پشت میز تدوین «فرزند صبح»

به هر حال این فیلم به این دوره از جشنواره فجر هم نرسید و باعث شگفتی بسیاری از سینماگران شد. به گزارش خبرنگار جام‌جم و بر حسب پیگیری از منابع مطلع، این فیلم دقیقا روز ماقبل آخر جشنواره برای اکران در سینمای اهالی رسانه آماده شده بود. با این احتساب می‌شد اکران فرزند صبح را دقیقا برای آخرین سئانس سینما پردیس ملت فراهم کرد. با این حال این امر میسر نشد و این اتفاق نیفتاد. مسؤولان موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) این نگرانی را داشتند که در صورت اکران این شبهه بوجود بیاید که این کار (اضافه شدن فیلم در دقیقه اضافه به جشنواره فیلم فجر) با رانت این دفتر صورت گرفته است.
طبق گفت‌وگویی که چند ماه قبل با معاون فرهنگی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) داشتیم قرار بود این فیلم تا جشنواره فیلم فجر مورد تدوین مجدد قرار گرفته و برای نمایش در جشنواره آماده شود.
تدوین بیش از زمان پیش‌بینی به طول انجامید و تا یک روز قبل از اتمام جشنواره به پایان می‌رسد. با این حال با ملاحظه مسؤولان دفتر تنظیم و نشر از اکران آن در جشنواره جلوگیری به عمل می‌آید. نکته جالب این‌که بهروز افخمی کارگردان در جشنواره بیست‌و‌نهم مدعی بود آنچه به نمایش در آمده فیلم او نیست چرا که توسط مرحوم سیف‌ا... داد تدوین شده است. حالا اما نسخه جدید این فیلم باز هم توسط خود افخمی انجام نگرفته و کسی که پیش میز تدوین نشسته و آن را مجددا تدوین کرده، آیدین افخمی فرزند بهروز افخمی است. با این اوصاف باز هم جالب خواهد بود که آیا افخمی نسخه جدید «فرزند صبح» را فیلم خودش می‌داند یا نه!

ساناز قنبری

سینما