واقعیت «کانال اروپایی»

لحاظ نشدن فروش نفت
محمدعلی وکیلی/ عضو هیات‌رئیسه مجلس
اروپا با این سازوکار می‌خواهد ژست مستقل بودن از آمریکا را بگیرد. این در حالی است که به لحاظ کارکردی، زمانی که این ابزار حمایتی اروپا شامل نفت نشود در عمل، گرهی از مشکلات باز نمی‌کند و صرفا برای حفظ آبروی اروپا در مقابل آمریکا خوب است.
انتظار جمهوری اسلامی ایران این است که حداقل فروش یک میلیون بشکه نفت از رهگذر این ساز و کار اروپا تضمین شود و همان‌طور که انتظار داریم امکان نقل و انتقال پول در مکان‌های دیگر براساس این اقدام اروپا تضمین شود.

امتیازگیری از ایران
حامد ترابی/ اقتصاددان
در اقدام اروپا به صورت مشخص هیچ کاری انجام نشده و نمی‌توان گفت ساز و کار است، بلکه همان قانون تحریم است و آنها همان قانون تحریم آمریکا را اجرا کرده‌اند؛ چرا که در آن قانون نیز مانند همین ابزار حمایت از مبادلات تجاری، موضوعی به نام تحریم غذا و دارو نداریم.
در این ابزار حمایتی اروپا، موضوع فروش نفت تغییری نکرده، در حالی که فروش نفت برای ایران اهمیت بسیاری دارد. نکته بعد این که طبق گفته آمریکا در قوانین تحریم صرفا کشورهایی که معاف می‌شوند می‌توانند به ایران و به صورت دوجانبه کالا بدهند اما در این ابزار اروپا حتی چنین روندی نیز وجود ندارد و صرفا می‌توان غذا و دارو وارد کرد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ابزار حمایت از مبادلات تجاری اروپا منطبق با تحریم‌های آمریکاست و نه تنها امتیازی به کشورمان داده نشده بلکه حتی از ایران خواسته شده هر چه سریع‌تر اف‌.ای.‌تی.‌اف را تصویب کند.

گامی به جلو، اما ناکافی
محمدجواد جمالی نوبندگانی/ عضو کمیسیون امنیت ملی
اروپا در حالی که حدود هشت ماه از وعده‌اش برای اجرایی کردن ساز و کار مالی می‌گذرد مقداری قدم به جلو برداشته است که البته کافی نیست و امیدواریم هدف آنها صرفا غذا و دارو نباشد، بلکه تمام آن‌چیزی باشد که اقتصاد آزاد در آن تعریف می‌شود، از جمله نفت.
نکته دیگر این است که این روزها اروپاییان مقداری فرار به جلو دارند که نمونه آن در سخنان وزیر خارجه فرانسه علیه ایران مشاهده می‌شود، بنابراین امیدواریم اروپاییان در ساز و کار مالی صادقانه رفتار کرده و رو به جلو باشند.

برآورده شدن یک درصد از تعهدات اروپا
حسن قدیری‌ابیانه / کارشناس مسائل بین‌الملل
آنچه اروپا به عنوان ابزار حمایت از مبادلات تجاری ثبت کرده محدود به فروش اقلام دارویی و غذایی است. بنابراین یکصدم تعهدات آنها در قبال برجام را هم شامل نمی‌شود.
به این ترتیب گشایش این ابزار که با تاخیر بسیاری همراه بود پاسخگوی تعهدات آنها نسبت به برجام نبوده و برای همین ثبت این ساز و کار دلیلی برای ادامه پایبند بودن ایران به برجام نیست.
البته آنها اعلام کرده‌اند می‌توانند این ابزار حمایتی را در زمینه‌های دیگر گسترش دهند، اما در عین حال روشن کرده‌اند حاضر نیستند به خاطر ایران به صورت محکم در مقابل آمریکا بایستند. البته این رویکرد طبیعی است، چرا که حجم روابط تجاری اروپا و ایران کمتر از 20 میلیارد دلار و حجم مبادلات تجاری اروپا و آمریکا نزدیک به هزار میلیارد دلار است. بنابراین نباید دل خود را به این ابزار به اصطلاح گشایش خوش کنیم.

غذا و دارو ربطی به منافع ایران در برجام ندارد
حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده شاهین شهر
متاسفانه اروپاییان در یک حالت توهین‌آمیز سطح اقدامات خود را در مقابل ملت ایران به مبادله نفت در برابر غذا پایین آورده‌اند و این اقدام نشان‌دهنده عمق تفکری است که اروپا نسبت به ایران دارد. کانال مالی اروپا بسیار محدود است، چرا که اگر بنا بود در رابطه با اقلام دارویی و غذایی حساس بحث کنیم که این منافع ما از برجام نیست، زیرا این موضوعات در قطعنامه‌های سازمان ملل استثنا شده است. بنابراین به نظر می‌رسد این اقدام اروپا نیز در راستای نوع رفتاری است که وزیر خارجه انگلیس در سفر به ایران داشت و با عدم پاسخ وزیر خارجه کشورمان مواجه شد. هر موضعگیری اروپا که بی پاسخ می‌ماند و با واکنشی از سوی ایران مواجه نمی‌شود آنها طلبکار می‌شوند. نکته دیگر این است که نه‌تنها اروپاییان در ابزار حمایت از مبادلات تجاری خود به جمهوری اسلامی ایران امتیازی نداده‌اند، بلکه به دنبال امتیازگیری از ایران بوده و این همکاری خود را به تصویب سریع لوایح مربوط به اف‌.ای.‌تی.‌اف منوط کرده‌اند.

میزان صادرات اندک ایران به اروپا
حمیدرضا ترقی/ فعال سیاسی
چند اشکال عمده را می‌توان به کانال مالی اروپا وارد دانست؛ اول این‌که این ساز و کار بسیار با تاخیر صورت گرفته که البته هنوز هم در عمل اجرایی نشده و صرفا به ثبت رسیده است. اشکال بعدی، محدود بودن تبادلات به دارو و غذاست.
البته بنا به گفته اروپاییان، ممکن است در آینده به کالاهای دیگر نیز تعمیم داده شود، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که هیچ تضمینی در این ارتباط وجود ندارد. همچنین در ارتباط با فشارهای آمریکا و راهکارهای اروپاییان برای جلوگیری از آن تضمینی وجود نداشته و اطمینانی نداریم که اروپاییان بتوانند برای اجرای اقدامات خود مقابل آمریکا ایستادگی کنند.
اشکال بعدی این است که سطح مراودات و تبادل اقتصادی ما با کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان بسیار محدود است و به این ترتیب این ساز و کار تاثیر چندانی در گشایش مشکلات اقتصادی کشورمان نخواهد داشت. عمده تعاملات جمهوری اسلامی با شرق آسیاست، اما در حال حاضر اروپاییان سازوکاری برای این موضوع در نظر نگرفته‌اند.

دستاورد بزرگ تبلیغاتی برای ایران
مرتضی مکی / کارشناس مسائل اروپا
سازوکار اروپا را می‌توان نقطه عطفی در روابط ایران و اروپا و تداوم برجام دانست. ثبت این سازوکار در شرایطی انجام شده که آمریکا نشست ورشو را تدارک دیده و می‌خواهد جو سیاسی تبلیغاتی جدیدی علیه ایران راه بیندازد. از این جهت راه‌اندازی سازوکار اروپا این پیام را برای شرکت‌کنندگان نشست ورشو و دیگر متحدان آمریکا دارد که اروپا همچنان بر اجرای برجام تاکید دارد. بر این اساس هرچند نمی‌توان از سازوکار اروپا در کوتاه مدت انتظار چندانی داشت اما از نظر سیاسی و تبلیغاتی دستاورد بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران است. ضمن این‌که اروپایی‌ها در مرحله اول فقط به حوزه دارو، غذا و تجهیزات پزشکی ورود کرده‌اند که از سوی آمریکا منع نشده و نشان می‌دهد اروپا در این مرحله نمی‌خواهد وارد تنش جدی با آمریکا شود.

واکنش ایران به سازوکار مالی اروپا
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه: ایران از سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران، گام بسیار پر تأخیر اول در اجرای تعهدات می ‌۲۰۱۸ اعضای اروپایی برجام استقبال می‌کند.
ما برای تعامل سازنده با اروپا با شرایط برابر و احترام متقابل آماده هستیم.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه: اقدام اتحادیه اروپا در تأسیس سازوکار ویژه مالی بسیار دیر صورت گرفت و لازم است سه کشور و اتحادیه اروپای اطمینان حاصل کنند این اقدام بخشی از تحریم‌های غیرقانونی آمریکا را جبران می‌کند.
سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه: این‌که برخی گفته‌اند این سازوکار برای کالاهای غیرتحریمی مانند مواد غذایی و از این قبیل طراحی شده، ممکن است شروع کار با این کالاها باشد تا یک مکانیسمی برای پرداخت‌ها شکل بگیرد، اما این سازوکار برای کالاهای تحریمی خواهد بود.

مریم شریف زاده

گروه سیاسی