در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
جام آسمان
ملاقات شاعرانه با زهره و مشتری و عطارد
در شب‌هایی که با تلسکوپ عازم روستاها و مناطق کویری و کوهستانی می‌شوم، بسیاری از علاقه‌مندان از من می‌پرسند: آن ستاره پرنوری که خیلی وقت‌ها قبل از طلوع آفتاب در آسمان دیده می‌شود، اسمش چیست؟ پاسخ این سوال خیلی سخت نیست؛ بیشتر مواقع منظور آنها سیاره زهره است. ونوس و ناهید، اسامی دیگر همین سیاره‌اند. زهره به‌قدری درخشان است که کمتر کسی ممکن است متوجه حضورش در آسمان بشود، اما چند ثانیه خیره و محو تماشایش نشود. فروغ سحرانگیزش همیشه الهام‌بخش شعرا و نویسندگان بوده است؛ چنان‌که حضرت حافظ در وصف شیوایی سخن خود از زهره وام می‌گیرد و در غزلی می‌فرماید:
ز چنگ زهره شنیدم که صبحدم می‌گفت
غلام حافظ خوش‌لهجه خوش‌آوازم
و در جایی دیگر چنان مدهوش درخشش زهره می‌شود که می‌فرماید:
در آسمان نه عجب گر به گفته حافظ
سرود زهره به رقص آورد مسیحا را
سیاره زهره پس از ماه و خورشید درخشان‌ترین جرمی است که می‌توان در آسمان شب دید. ما همواره زهره را یکی دو ساعت پیش از طلوع خورشید یا قبل از غروب خورشید می‌توانیم بر فراز افق در همان جهتی که خورشید تازه غروب کرده یا قرار است طلوع کند با چشم غیرمسلح پیدایش کنیم. اما گاهی ممکن است آن جرم درخشانی که در شامگاه یا سحرگاه دیده می‌شود، سیاره مشتری باشد. این سیاره پس از خورشید و ماه و زهره، درخشان‌ترین جرمی است که در آسمان شب دیده می‌شود. آن قدر که فردوسی در توصیف زیبایی بصری کاخی در نگاه فریدون، چنین می‌سراید:
فروزنده چون مشتری بر سپهر
همه جای شادی و آرام و مهر
این هفته اگر سحرخیز باشید، می‌توان دو سیاره زهره و مشتری را پس از اذان صبح، حوالی ساعات 6 تا 6 و 30 دقیقه در افق مشرق همچون دو نگین درخشان در بین ستاره‌های کم‌نورتر زمینه آسمان با چشم غیرمسلح تشخیص دهید تا زیبایی توصیفی را که حافظ و فردوسی در مورد آنها داشته‌اند بهتر دریابید.
اما فردا صبح یکشنبه دوم دی 97 یک موقعیت کم‌نظیر هم وجود دارد و آن فرصت دیدار با عطارد به کمک موقعیت سیاره مشتری است. سیاره عطارد کوچک‌ترین سیاره و نزدیک‌ترین سیاره منظومه شمسی به خورشید است. نه‌تنها درخشندگی برجسته و متمایزی نسبت به ستاره‌ها ندارد، همیشه با اختلاف زمانی کوتاه قبل از برآمدن خورشید طلوع می‌کند و معمولا بلافاصله پس از خورشید در افق مغرب غروب می‌کند و از این رو تشخیص آن در آسمان برای منجمان نیز گاهی دشوار می‌شود. عطارد بسیار سریع در بین ستاره‌ها جابه‌جا می‌شود و در اساطیر یونان باستان پیک بادپای خدایان و دبیر افلاک بوده است. حافظ در توصیف شاه شجاع صفتی از عطارد را برای او برمی‌شمارد و می‌فرماید:
ای که انشاء عطارد صفت شوکت توست
عقل کل چاکر طغراکش دیوان تو باد
فردا صبح می‌توانید منظره بالا را برفراز افق مشرق از زهره و مشتری و عطارد ببینید. این سه حتی در آسمان دودگرفته شهرهایی چون تهران و کرج و اصفهان نیز دیده می‌شود. عطارد در فاصله‌ای بسیار کم در سمت چپ مشتری همچون ستاره‌ای کم‌فروغ دیده می‌شود. اگر این هفته هر روز صبح موقعیت این سه سیاره را نسبت به هم و نسبت به ستاره‌های دیگر در زمینه آسمان زیر نظر بگیرید، خواهید دید که چطور در زمینه آسمان جابه‌جا می‌شود.
کاظم کوکرم
دانش
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
اسرائیل در ورطه تصمیمات اشتباه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
کوه موش زایید!
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
اسرائیل به سرزمین سوخته بدل می‌شود؟
گفت و گو
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
۳۵ درصد از قانون جوانی جمعیت اجرا شده
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
نقنقنویسی داستان اجتماعی نیست
یک نماینده مجلس:
پیامعملیات وعده صادق، قدرت و استقلال ایران بود
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: