ناخوشایند، اما دقیق و موثر

آندوسکوپی و کولونوسکوپی، کاربرد تشخیصی برای بیماری‌های دیگری مانند زخم معده، زخم دوازدهه (اثنی‌عشر)، ورم معده، میکروب معده و... نیز دارد. روش آندوسکوپی برای بررسی قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش مانند مری، معده و دوازدهه کاربرد دارد و روش کولونوسکوپی برای بررسی روده بزرگ و بیماری‌های مربوط به آن انجام می‌شود. در حال حاضر روشی برای بررسی روده باریک که طول زیاد و پیچ و خم‌هایی دارد نیز ایجاد شده است که اِنتروسکوپی تک‌بالون یا دو بالون نام دارد و با کمک آن‌ طول روده باریک را مانند کرم خاکی بدون آسیب به دیواره می‌پیماید.

تشخیص و فراتر از آن

کمتر کسی از آندوسکوپی و کولونوسکوپی به‌عنوان روش‌های درمانی یاد می‌کند. دکتر فره‌وش در این خصوص توضیح می‌دهد: دستگاه‌های جدید آندوسکوپی و کولونوسکوپی علاوه بر تصویربرداری قادر به برداشتن برخی پولیپ‌ها و توده‌های کوچک یا بخیه زدن برخی زخم‌های دستگاه گوارش یا حتی درمان برخی انواع چاقی نیز هستند. علاوه بر این دستگاه جدیدی به نام ERCP که برای بررسی مجاری صفراوی و پانکراس از آن استفاده می‌شود، قادر است سنگ‌های صفراوی یا توده‌های کوچک را بردارد.

ناخوشایند یا دردناک؟!

بسیاری از افراد برای انجام آندوسکوپی و کولونوسکوپی واهمه دارند. دکتر فره‌وش در‌این باره توضیح می‌دهد: در حال حاضر برخی از مراکز درمانی از بیهوشی‌های سبک برای انجام این روش‌ها استفاده می‌کنند، اما هرچند انجام آن بدون بی‌هوشی نیز دردناک نخواهد بود، اما با توجه به این که در زمان انجام این روش‌ها برای عبور دستگاه از پیچ‌وخم‌های گوارشی هوا وارد دستگاه گوارش می‌شود، ممکن است برخی افراد احساس ناخوشایندی داشته باشند. در مجموع نوع دستگاه، تبحر فرد متخصص و روحیات خود فرد در احساس نهایی از انجام این روش متفاوت خواهد بود. به گفته دکتر فره‌وش، فقط پزشکان فوق‌تخصص گوارش باید آندوسکوپی و کلونوسکوپی را انجام دهند. البته استفاده از دستگاه‌های جدیدتری مانند ERCP و آندوسونوگرافی نیازمند گذراندن دوره‌های تخصصی ویژه شش‌ماهه است. بنابراین پیش از مراجعه به مراکز درمانی از استاندارد بودن مرکز، دستگاه و مهارت پزشکی که این بررسی را انجام می‌دهد، اطمینان حاصل کنید.

پزشکتان را از بیماری‌های غیرمرتبط مطلع کنید

بسیاری از بیماران قبل از انجام آندوسکوپی و کولونوسکوپی در مورد بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهایی که مصرف می‌کنند توضیحی نمی‌دهند. انجام آندوسکوپی یا کولونوسکوپی می‌تواند برای بیماران حاد قلبی یا تنفسی مشکل‌ساز باشد. دکتر فره‌وش خاطرنشان می‌کند: پیش از مراجعه برای انجام این آزمایش‌ها حتما پزشکتان را از بیماری‌هایی که دارید یا داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع کنید تا در صورت نیاز احتیاط‌های لازم را لحاظ کند. مصرف داروهای دیابتی و ضد انعقادی حتما باید پیش از انجام آندوسکوپی تنظیم شود. حتی مصرف مسکن‌ها نیز نباید بدون مشورت پزشک باشد.

گوش به زنگ علائم باشیم

دکتر فره‌وش می‌گوید: کسانی که درد یا علامت گوارشی دارند که پس از مصرف دارو همچنان بهبود پیدا نکرده حتما باید با روش آندوسکوپی یا کولونوسکوپی بررسی شوند. گیر کردن غذا در مسیر بلع، استفراغ‌های مداوم، کاهش وزن ناگهانی و کم‌خونی‌هایی که عامل آن با آزمایش‌های رایج شناسایی نشده، از دیگر علائمی است که نیاز به بررسی تصویری دقیق دارند.

وی با بیان این که بیشتر سرطان‌های دستگاه گوارش زمینه ارثی نیز دارند، تاکید می‌کند: بهتر است تمام افرادی که در اقوام درجه یک خود زمینه سرطان‌های دستگاه گوارش دارند، حتی اگر علامتی ندارند به صورت دوره‌ای با مشورت پزشک، آندوسکوپی یا کولونوسکوپی
شوند.

وی می‌افزاید: به همه افراد بین 50 تا 75 سال که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند توصیه می‌کنیم به صورت دوره‌ای کولونوسکوپی شوند. زیرا سرطان روده بزرگ که شیوع بالایی نیز دارد، معمولا از ایجاد پلیپ‌های کوچک آغاز می‌شود که در ادامه رشد کرده و به تومورهای بزرگ و بدخیم تبدیل می‌شود، از این رو اگر در مراحل اولیه که بدون علامت است بیمار کولونوسکوپی شود، می‌توان پلیپ‌های کوچک تا قطر دو سانتی‌متر را با دستگاه کولونوسکوپی بدون نیاز به جراحی برداشت و از ادامه روند جلوگیری کرد.

به گفته دکتر فره‌وش، گرچه دستگاه‌های جدید به دلیل وضوح تصویر بالایی که دارند بخوبی می‌توانند ضایعات پیش سرطانی را شناسایی کنند، اما برای تشخیص قطعی سرطان و شناسایی مرحله و نوع تومور حتما باید از زائده نمونه‌برداری شود. در صورت بدخیم بودن تومور، روش‌های دیگر مانند سی‌تی‌اسکن، اِم‌آرآی و سونوگرافی برای بررسی عمق و امکان برداشتن آن می‌توانند اطلاعات تکمیلی را فراهم کنند.

عسل اخویان‌طهرانی

جام‌جم