کم‌خونی؛ از ابتلا تا درمان

عامل کاهش گلبول قرمز، فقر تغذیه‌ای عوامل سازنده خون است. کمبود آهن، ویتامین B12، B9 یا اسید فولیک در کم‌خونی دیده می‌شود. اینها عناصر اصلی ساخت گلبول قرمز هستند. یک سری کمبودهای ارثی داریم مثل تالاسمی مینور که درکشور ما شایع‌ترین فرم کم‌خونی ارثی است. شایع‌ترین کم‌خونی، کم‌خونی فقر آهن است و به تغذیه ارتباط دارد.

کم‌خونی در نوزاد چگونه اتفاق می‌افتد؟

جنینی که در شکم مادر است، درماه هشتم بارداری به صورت فعال آهن از خون مادر می‌گیرد. اگر مادر ذخیره آهن خوبی داشته باشد، جنین هم ذخیره آهن خوبی دارد. به این ترتیب تا آخر ماه پنجم شیرخوارگی، آهن شیر مادر می‌تواند کافی باشد. اما کودکی که هشت‌ماهه به دنیا می‌آید ذخیره آهنش کم می‌شود. اگر به کودک در شیرخوارگی آهن ندهند، مستعد فقر آهن می‌شود.

در یکی دو سال اول بعد از تولد و در دوران بلوغ و دوران‌های جهش رشدی نیاز به آهن افزایش می‌یابد. اگر در دورانی که نیاز به آهن است اگر تغذیه مناسب نباشد فقر آهن ایجاد می‌کند. در خانم‌ها در دوران بارداری و شیردهی نیاز به آهن وجود دارد. حتی در بارداری از شیردهی نیاز بیشتر است.

آقایان در چه شرایطی دچار فقر آهن می‌شوند؟

در آقایان در دوران بلوغ، استخوان‌سازی و عضله‌سازی دردوران جهش رشدی ایجاد می‌شود و اگر آهن آنها کافی نباشد فقر آهن ایجاد می‌شود. در آقایان زخم معده، مشکلات گوارشی، سندروم روده تحریک‌پذیر و همورویید می‌تواند منشا کمبود آهن در آنها باشد و همراه خونریزی آهن ازدست می‌دهد که به چشم نمی‌آید.

بررسی سطح آهن خون چگونه باید صورت بگیرد؟

اگر کسی سالانه تست‌ها را انجام بدهد، در بررسی دوره‌ای اغلب مشکلات دیده می‌شود بخصوص اگر آزمایشات، شرح حال و معاینه کامل انجام شود. بنابراین بهتر است سالی یکبار آزمایشات مربوطه و در افراد در معرض خطر و دارای مشکل هر شش ماه انجام شود.

نشانه‌های فقر آهن چیست؟

علائم کم‌خونی بسته به شدت آن است. اگر آهسته به وجود بیاید، مریض ممکن است علائم زیادی نداشته باشد. اما به طورکلی علائم شامل رنگ‌پریدگی، سرد شدن اندام‌ها، گزگزاندام‌ها، عدم توانایی انجام کار، افزایش ضربان قلب، ضعف عمومی بدن برای انجام کارها، تغییر در خلق و خو، تحریک‌پذیری، افت تحصیلی، زود عصبانی شدن و پرخاشگری است. در رنگ‌پریدگی سفیدی چشم بی‌رنگ می‌شود.