آغاز پایان ترامپ

انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا در حالی چند روز پیش برگزار شد که طیف دموکرات در ماه‌های منتهی به روز برگزاری انتخابات، تلاش کرد تا با هجمه سنگین تبلیغاتی از سوی رسانه‌های جریان اصلی ـ مثل شبکه خبری سی ان ان و روزنامه نیویورک تایمز ـ این انتخابات را تبدیل به یک همه‌پرسی برای تعیین عدم مشروعیت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور کند. دموکرات‌ها در اکثر رویکردهای تبلیغاتی خود، به اقدامات غیرعادی و غیرمعمول ترامپ اشاره می‌کردند و از مردم آمریکا می‌خواستند برای جلوگیری از ادامه این روندها به آنان رای بدهند.

در طرف مقابل، جناح جمهوریخواه در برزخی ناخواسته قرار گرفته بود، چرا که از یک سو نمی‌خواست تبعات و هزینه رفتارهای غیرعادی ترامپ را بر دوش خود تحمل کند و بپذیرد و از سوی دیگر، راهی جز گرایش به سمت آقای رئیس‌جمهور و اعلام حمایت از او برای کسب آرای حامیان پرشمارش در میان آمریکایی‌ها نداشت. همین مساله سبب شد تا برای نخستین بار از زمان انتخابات ریاست جمهوری در سال 2016 و حضور ترامپ در اتاق بیضی کاخ سفید، سران این حزب بشدت به ترامپ نزدیک شوند.

همین رویکرد دو حزب اصلی ایالات متحده سبب شد تا این دوره از انتخابات بسیار جدی و با تبلیغات سرسام‌آوری همراه شود. اما وقتی نتایج رسمی اعلام شد، مشخص شد چندان شگفتی خاصی رخ نداده و طبق پیش‌بینی‌ها، جامعه آمریکا همچنان در ابهام و تعلیق به سر می‌برد و رویکرد مشخص و قاطعی نسبت به وقایعی که در سال‌های اخیر رخ داده، ندارد.

پیروزی بزرگ جمهوریخواهان، حفظ اکثریت در مجلس سنا و البته افزایش تعداد نمایندگان خود در این مجلس بود؛ مساله‌ای که حتی دونالد ترامپ هم به آن در سخنرانی خود اشاره کرد و گفت اساس برنامه‌ریزی این حزب، درباره مجلس سنا بوده است. اهمیت این مجلس در این نکته است که مردم به نمایندگان احزاب - و نه افراد مستقل -رای می‌دهند و بالاتر بودن تعداد آرای حزب جمهوریخواه در این انتخابات، نشان‌دهنده گرایش بیشتر مردم به این حزب است. در طرف مقابل، دموکرات‌ها هم توانستند به یک پیروزی خوب دست پیدا کنند و برای اولین بار بعد از سال 2010 تعداد بیشتری از کرسی‌های مجلس نمایندگان را به خود اختصاص دهند. این پیروزی دموکرات‌ها که پس از هشت سال به دست آمده، خبر خوشحال کننده‌ای برای آنهاست؛ چرا که هم نشان‌دهنده مقبولیت تفکر این حزب در میان مردم است و هم می‌تواند شرایط را برای اعمال فشار بیشتر آنان بر دولت ترامپ فراهم کند.

ترامپ یک‌دوره‌ای می‌شود

ساختار قانونگذاری در ایالات متحده به نحوی است که برای تصویب یک قانون، نیاز به رای مثبت هر دو مجلس است؛ یعنی طرحی که توسط مجلس سنا تهیه می‌شود، باید به تصویب مجلس نمایندگان هم برسد و بالعکس. به همین دلیل، متفاوت بودن طیف جمعیتی و ترکیب حزبی دو مجلس سبب می‌شود تا روند تصویب قوانین -بویژه در حوزه اختلافات تاریخی دو حزب - با مشکل اساسی روبه‌رو شود. باید این مساله را هم در نظر داشت که گرایش دموکرات‌ها بیشتر به سمت تصویب قوانین داخلی مانند تامین اجتماعی است و گرایش جمهوریخوا‌هان به سمت تصویب قوانین متاثر از خارج کشور و سیاست خارجی مانند مساله مهاجران.

با نتایج به دست آمده، حزب جمهوریخواه بیشتر از همیشه مجبور به نزدیک شدن به ترامپ و همراهی با سیاست‌های اوست؛
چرا که مشخص شد سبد رای این حزب جدای از سبد رای ترامپ نیست و اگر سران حزب به دلیل اختلافات خود با آقای رئیس‌جمهور تصمیم به جدایی از او بگیرند، با شکست سختی در عرصه سیاسی و انتخابات‌های آینده روبه‌رو خواهند شد. همزمان با انتخابات میاندوره‌ای کنگره، انتخابات فرمانداری‌های ایالات متحده آمریکا هم برگزار شد. این انتخابات برنده مشخصی نداشت و هر دو طیف توانستند بخشی از ایالات مدنظر خود را تحت کنترل بگیرند، اما نکته اساسی در این میان، پیروزی دموکرات‌ها در ایالاتی است که رای الکترال بیشتری دارند و این به منزله یک خبر بد برای دونالد ترامپ و حزب جمهوریخواه است که می‌تواند زنگ خطر اصلی برای انتخابات ریاست جمهوری 2020 باشد.

پیروزی دموکرات‌ها
به سود ایران است؟

در داخل ایران و در میان برخی سیاستمداران وطنی اما این نگاه وجود داشت که ضمن همراهی با دموکرات‌ها، زمینه برای فتح هر دو مجلس توسط این حزب و نهایتا زمینه‌چینی برای استیضاح ترامپ و احیای برجام فراهم شود؛ نگاهی کاملا غیرکارشناسانه که نتیجه انتخابات کنگره هم نادرست بودن آن را مشخص کرد. به نظر می‌رسد دستگاه سیاست خارجی کشورمان قبل از دیدار با برخی اهالی سیاست در آمریکا، باید اطلاعات خود را درباره ساختار سیاسی و توزیع قدرت در این کشور تصحیح کند و افزایش دهد.

اما در نگاه کلی به نتیجه انتخابات، می‌توان این پیروزی خفیف ترامپ را مقدمه‌ای بر شکست او در انتخابات ریاست‌جمهوری آتی دانست. ترامپ در انتخابات سال 2016 توانست بر موج نارضایتی جامعه آمریکا از عملکرد دموکرات‌ها و فساد ساختاری این کشور سوار شود و در نهایت خود را به کاخ سفید برساند، اما پس از گذشت دو سال از ریاست‌جمهوری اش، افرادی که به او برای برهم زدن این ساختار فاسد -یا به تعبیر خود ترامپ، کشیدن سیفون در کاخ سفید- امید بسته بودند، ناامید شده‌اند.

آقای رئیس‌جمهور همچنین قول عدم دخالت در امور خارجی و توجه بیشتر به منافع ملی ایالات متحده را داده بود که اگرچه در ظاهر موفق به تامین آن- مانند افزایش تعداد شغل و... ـ شده است، اما کاهش قدرت نرم آمریکا در جهان بر اثر رفتارهای نامعقول او، از محبوبیت وی در میان آمریکایی‌ها کاسته است.

همین مساله در کنار رای بالایی که ایالت‌های با رای الکترال زیاد به فرمانداران دموکرات داده‌اند، ناقوس سقوط ترامپ را به صدا درآورده است. اگر آقای رئیس‌جمهور بخواهد در باد این پیروزی خفیف در انتخابات کنگره بخوابد، قطعا توفان انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 او را از کاخ سفید در واشنگتن به برج شخصی‌اش در نیویورک خواهد برد.

در این انتخابات، دو زن مسلمان (رشیده طالب از میشیگان و الهان عمر از مینه‌سوتا) وارد مجلس نمایندگان شدند. آلکساندریا اوکاسیو کورتز از نیویورک، جوان‌ترین نماینده کنگره خواهد بود.

دبرا هالند از نیومکزیکو و شاریس دیویدز از کانزاس هم اولین زنان سرخپوستی هستند که به پیروزی می‌رسند.

این مساله می‌تواند یک کمک بسیار بزرگ برای حزب دموکرات باشد که معمولا طبقه متوسط این کشور حامی آن است.

مهدی خانعلی‌زاده

پژوهشگر روابط بین‌الملل