چند اصل مهم تربیتی که والدین باید بیاموزند

سرکشی به کودکان سرکش

بسیاری از والدین از نافرمانی، لجبازی، سماجت، اصرار و پافشاری‌های بی‌امان کودکان خود برای قبول خواسته‌هایشان به ستوه آمده‌اند و در مراجعات خود به کلینیک‌های روان‌شناختی به دنبال شناخت و آشنایی با روش‌هایی هستند که بتوانند در عین کنترل فرزندان‌شان، آنها را مطیع و گوش به فرمان تربیت کنند.
کد خبر: ۱۱۷۵۴۳۶

گرچه باید با توجه به شرایط و سبک زندگی و بررسی تاریخچه زندگی کودک، برای هر کودک راهکاری منحصر بهفرد پیشنهاد کرد اما استفاده از اصول زیر میتواند رهگشای بسیاری از مسائل رفتاری و برخورداری کودک با والدینش باشد.

به نام کوچکم صدا بزن!

هنگام ارائه دستور، بهتر است کودک را با اسم صدا کنید و پس از آن که او توجهش به شما جلب شد دقیق و صریح خواستههایتان را بیان کنید. برای مثال زمان حضور در یک مهمانی، باید اینگونه عمل کنید: «سامیار، عزیزم، بدو بدو نکن و هر وقت نیاز به چیزی داشتی به من بگو در غیر این صورت من از دست تو بسیار دلگیر و ناراحت میشوم.» یادتان باشد کلی حرف نزنید چون ممکن است کودک دقیقا منظور شما و کاری را که نباید انجام دهد متوجه نشود. بهتر است در حین ارائه دستورات، پیامد عدم اطاعت را نیز به کودک متذکر شوید. همچنین بهتر است از پیامدی سخن بگویید که آن را اجرا خواهید کرد. مثلا کودک را تهدید به تنبیه میکنید اما هرگز او را تنبیه نمیکنید و... سعی کنید همیشه نسبت به کلام و رفتار خود ثبات عمل داشته باشید.

از سوی دیگر هنگام ارائه دستورات، اطمینان حاصل کنید کودک فرمان شما را بدرستی درک کرده و متوجه میشود؛ صرف بیان این که این کار را انجام بده و آن کار را انجام نده، کفایت نمیکند. دستورات را با جملاتی روشن و واضح بیان کنید و برای اطمینان از درک کودک، آنها را یکبار با هم مرور کنید.

بدرفتاریهای کودک را نادیده بگیرید

در مقابل بدرفتاری کودک مانند نقنق کردن، جیغ زدن، گریه و بیقراریکردن، پا به زمین کوبیدن و... صبور باشید و خونسردی خود را حفظ کنید. هرگز اجازه ندهید کودک با لجبازی و سماجتهای بیامان خود شما را مستاصل کرده و تحت کنترل خویش درآورد. به جای تنبیه، سرزنش یا انتقاد از او، رفتار لحظهای کودک را نادیده بگیرید، مثلا محل را ترک کنید، مشغول فعالیتی شوید، به کودک نگاه نکنید، با او سخن نگویید، یا با تکرار جملهای که خطاب به اتمام رفتار ناپسند اوست مانند «هر وقت گریهات تمام شد، میتوانم به حرفهایت گوش دهم، هروقت داد نزدی، بغلت میکنم و...» کودک را به آرامش دعوت کنید. با بیتوجهیکردن به طور غیرمستقیم به کودک میآموزید نافرمانی و لجبازی کردن روش نامناسبی برای ابراز وجود، جلب توجه و رسیدن به خواستههاست و رفتارهای ناپسند او برای شما بههیچ عنوان ارزش و اهمیتی ندارد. در اجرای این روش لازم است پدر و مادر هماهنگ با یکدیگر باشند، از دلسوزیهای بیجا بشدت پرهیز کنند و با قاطعیت در کلام و رفتار، در برابر رفتارهای ناشایست کودک مقاومت کنند.

تقویت رفتارهای مثبت

تعیین حد و مرز و قوانین رفتاری زمانی قابل اجراست که به ویژگیهای مثبت کودک و رفتارهای رضایت بخش و مورد پسند او توجه کنید. شکل دادن رفتار یا تحسین یکی از موثرترین روشهای تربیتی و انضباطی آموزش رفتارهای مطلوب است که به منظور تثبیت و تکرار آن باید رفتار مطلوب مورد نظر را مرتبا به صورت کلامی (آفرین، یا با کلمات مهرآمیزی چون عزیزم، مایه افتخارم و...)، غیرکلامی (اسباببازی، آبنبات و ...) یا فیزیکی (در آغوش گرفتن، بوسیدن و دستزدن) مورد تحسین و تشویق قرار دهید. البته بهتر است از لذتبخش بودن پاداش برای کودک مطمئن شوید و برای اجتناب از کسالت و خستگی کودک، از تشویقها و جملات متنوع برای تحسین او استفاده کنید.

ابتدا باید به کودک خود بگویید کدام رفتار و صفت او را میپسندید و از همه مهمتر رفتارهای مطلوب را برای او بهطور واضح و روشن توضیح دهید. یادتان باشد بازخوردهای فوری بسیار حائز اهمیت هستند. رفتارهای مثبت کودک حتی برای موفقیتهای جزئی را نباید نادیده گرفت؛ حداقل روزی چند بار به طور مناسب و مقتضی مثلا در شروع و حین انجام رفتار مثبت، کودک را تحسین کنید؛ البته حواستان باشد پیش از انجام کار مثبت، تنها به خیال انگیزه دادن یا تشویق کودک به انجام کار، هرگز او را تحسین نکنید چه بسا این عمل عین باج دادن یا رشوهدادن به کودک است.

به منظور پاداش و تحسین درست کودک میتوانید از سیستم اقتصاد ژتونی استفاده کنید، به این معنی که شیشه و استیکرهای تشویقی را تهیه کنید، سپس هنگام اطاعت و فرمانبرداری یک استیکر داخل شیشه بیندازید و به وقت نافرمانی و سرپیچی دو استیکر به عنوان تنبیه از شیشه خارج کنید و در پایان روز، براساس تعداد استیکرهای داخل شیشه، پاداشی را برای او در نظر بگیرید.

تکنیک منزوی سازی یا محرومیت

اگر روش «بیتوجهی و نادیده گرفتن» تاثیری در اصلاح و حذف رفتار کودک نداشت یا اگر کودک بارها مرتکب رفتارهایی چون کتک کاری، درگیریهای فیزیکی، بیان کلمات و عبارات زشت و رکیک، شکستن یا پرتاب کردن اشیا و... شد بهتر است او را از منبع توجه دیگران دور کنید. محروم بودن از این موضوع، حتی به مدتی کوتاه، برای کودک بسیار دردناک و ناخوشایند است. اتاق تنبیه کودک باید امن بوده و بیش از حد تاریک، تنگ و وحشتناک نباشد. پیش از حضور کودک در اتاق تنبیه، علت محرومیت را برای او توضیح دهید و در عبارتی کوتاه از رفتار جایگزین که مورد انتظار و دلخواه شماست، اندکی سخن بگویید. مدت زمان این محرومیت را برای کودک مشخص کنید (مدت زمان این محرومیت متناسب با سن کودک است و به ازای هر سال سن، یک دقیقه محرومیت الزامی است مثلا کودک چهارساله، چهار دقیقه، ششساله، شش دقیقه و... ) پس از اتمام دوره محرومیت، کودک را از اتاق بیرون بیاورید و درباره این موضوع صحبتی نکنید، اگر کودک معترض و عصبی بود، آرام باشید و فقط رفتار مناسب و جایگزین را به او گوشزد کنید. سعی کنید کودک را با عواقب رفتار ناپسندش و این که این محرومیت حاصل انتخاب خود اوست، آگاه کنید.

نسرین صفری - روانشناس بالینی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها