«هیچ»؛ سهم زنان از موزه‌های ایران

دایه مهربان‌تر از مادر

این گزاره‌های خبری در چند چیز با هم اشتراکات عجیب و غریبی دارند، نخست آن که همه آنها موضوع و جامعه هدف‌شان زنان ایران است، دوم آن که هیچ‌کدام در ایران نیستند و دست آخر آن‌که این خبرها توسط رسانه‌هایی اعلام و تبلیغ می‌شوند که زاویه‌گیری آنها با مردم ایران بارها و بارها آشکار و ثابت شده است. می‌گویید نه بگذارید منابع این خبرها را مرور کنیم: «رادیو زمانه، صدای آمریکا، دویچه وله و ...»

داستان این موزه‌ها وقتی جالب‌تر می‌شود که ببینیم در کجا هستند و چه می‌کنند، موزه جنبش زنان ایران، یک پروژه تحقیقاتی است که از سوی منصوره شجاعی فعال جنبش زنان ایران طراحی شده و در حال حاضر از سوی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آمستردام حمایت می‌شود.

«موزه زنان» هم به‌عنوان یک «مدرسه فمینیستی» در فضای سایبری فعالیت می‌کند و بزودی قرار است در آمریکا خانه دار شود.

«موزه زن ایرانی» در قالب یک نمایشگاه در شهر بن آلمان قرار دارد و به آثار هنرمندانی با گرایش‌های خاص و معمولا اپوزیسیون اختصاص دارد.

«از اوین با عشق» هم که دیگر نیازی به توضیح ندارد و مشخص است چه فضایی را با چه مفاهیمی درباره زنان ایرانی می‌خواهد به دنیا القا کند.

«هیچ»ِ ناامیدکننده

اما آیا در ایران موزه‌ای برای زنان وجود دارد؟ از حدود 800 موزه که در کشورمان فعال است سهم زنان چه عددی است؟ محمدرضا کارگر، مدیرکل امور موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی،تاریخی سازمان میراث فرهنگی کشور در گفت‌وگو با «چاردیواری» آب پاکی را روی دست مان می‌ریزد و عدد «هیچ» را اعلام می‌کند، او می‌گوید: ما در ایران «موزه زنان» نداریم، یادم است شهرداری تهران یک طرحی را شروع کرد، سناریوی آن را هم کار کرد ولی هیچ‌وقت اجرایی نشد.

از کارگر می‌پرسیم اصلا ضرورتی برای داشتن موزه زنان وجود دارد، او پاسخ می‌دهد: به نظر من جای این موزه بسیار خالی است.

به اینجای صحبت که می‌رسیم می‌گویم خب اگر جایش خالی است و شما هم که متولی این داستان هستید چرا تا به حال آستین همت بالا نزده اید؟ کارگر توضیح می‌دهد: متولی آن باید مشخص باشد، شاید مثلا اگر موزه مشاهیر کار کنیم اعم زن و مرد می‌توانیم بخشی برای زنان داشته باشیم ولی به نظر من کار فراتر از این حرف هاست ما تاریخچه حضور زنان در فعالیت‌های اجتماعی را بخصوص پس از انقلاب باید بیان کنیم که با این رویکرد صددرصد جای چنین موزه‌ای خالی است و متاسفانه هیچ سازمانی و نهادی کار درخوری انجام نداده است.

به کارگر می‌گویم ما در همین تهران زنانی داریم که تاثیرگذار بوده‌اند، مثل روانشاد طاهره صفارزاده، سیمین دانشور یا مرحوم فروغ فرخزاد و پروین اعتصامی اما خانه‌هایشان و حتی مزارشان هیچ‌وقت تبدیل به محلی برای جمع شدن آثارشان نشد چه برسد به این که همه آنها زیر یک سقف در قالب موزه زنان جمع شوند، ما زنانی داشته‌ایم که در پیروزی انقلاب و دوران جنگ نقش‌آفرینی جدی داشتند.دخترانی داریم که پس از انقلاب متولد شده‌‌اند و در حوزه علمی، فرهنگی و ورزشی افتخارات جهانی دارند اما هیچ جا نمی‌توان ردی، موزه‌ای، خانه‌ای از آنها پیدا کرد تا مردم و حتی گردشگرها ببینند و متوجه شوند زنان ایرانی چه جایگاهی در کشورمان دارند.

کارگر همه اینها را می‌شنود و می‌گوید من هم موافقم اما این یک کار ملی و مشارکتی است، موزه زنان می‌تواند مرکز فعالیت زنان باشد و برخی معتقدند روایتگر تحولات آینده اجتماعی ایران بیشتر از مردان، زنان خواهند بود و این موزه قطعا راه‌اندازی‌اش مهم است.

مکث

ما زنانی داشته‌ایم که در پیروزی انقلاب و دوران جنگ نقش‌آفرینی جدی داشتند،‌ دخترانی داریم که پس از انقلاب متولد شده‌‌اند و در حوزه علمی، فرهنگی و ورزشی افتخارات جهانی دارند اما هیچ جا نمی‌توان ردی، موزه‌ای، خانه‌ای از آنها پیدا کرد تا مردم و حتی توریست‌ها ببینند و متوجه شوند زنان ایرانی چه جایگاهی در کشورمان دارند

سینا علی‌محمدی

روزنامه نگار