تماس‌های دردِتن ساز!

برخی از این بیماری‌های واگیردار مانند وبا، طاعون، آنفلوآنزا و... خسارت زیادی به جوامع مختلف زده‌اند. بیماری‌های عفونی می‌توانند به حالت اپیدمی (همه‌گیر) تبدیل شوند که در چنین شرایطی، یک مشکل بهداشتی برای همه جهان به حساب می‌آیند. برای مدیریت صحیح و کنترل بیماری‌های واگیر، باید اطلاعات به روز در رابطه با این بیماری‌ها وجود داشته باشد تا بتوان در صورت ابتلا، آنها را درمان کرد و مانع گسترش‌شان شد.

وزارت بهداشت در نظام مراقبت از بیماری‌ها، آنها را به دو دسته تقسیم کرده که یک دسته مشمول گزارش فوری و دیگری گزارش غیرفوری است که برخی از این بیماری‌ها واگیر و برخی دیگر غیرواگیر هستند. دکتر پیمان لسان پزشکی‌، کارشناس پیشگیری از بیماری‌ها و سرپرست کلینیک مشاوره بیماری‌های رفتاری مرکز بهداشت غرب تهران به بررسی این بیماری‌ها می‌پردازد.

حصبه و دردسرهایش

حصبه در واقع یک مشکل عمده بهداشتی است که سالانه حدود 15 میلیون ابتلا به آن، در سراسر جهان گزارش می‌شود که از این میزان ابتلا، در حدود 600 هزار نفر می‌میرند. عامل ابتلا به حصبه، باکتری است و از عوارض مهم ابتلا به این بیماری، درگیری بافت عضلانی قلب، خونریزی گوارشی و بروز اثرات سم در خون محسوب می‌شود. با درمان مناسب و بموقع این بیماری، می‌توان احتمال مرگ و میر را تا حدود زیادی کاهش داد. علائم ابتلا به حصبه گسترده هستند، ولی به طور کلی، این بیماری با یک اسهال و استفراغ شروع می‌شود و با گردش میکروب در سراسر بدن، فرد را دچار عفونت موضعی می‌کند. دوره پنهان این بیماری یک‌تا‌سه هفته است و می‌تواند علائمی چون تب، لرز، تهوع، استفراغ، دل‌درد، سردرد، گیجی، درد عضلانی، ضعف، بی‌اشتهایی، ضایعات پوستی و... را به همراه داشته باشد. حصبه از طریق مدفوع و مواد غذایی آلوده می‌تواند منتقل شود. به همین دلیل برای پیشگیری از آن، رعایت کامل بهداشت و شست‌وشوی سبزیجات، مصرف آب و غذای سالم ضروری است. این بیماری با آزمایش تشخیص داده می‌شود. درمان حصبه دارویی است و حدود دو هفته طول می‌کشد.

رابطه لبنیات و تب مالت

تب مالت در واقع یک بیماری مرتبط با شغل است و افرادی که با حیوانات و لاشه آنها به نوعی در ارتباط هستند، به این بیماری مبتلا می‌شوند؛ برای مثال، دامپزشک‌ها، کارکنان کشتارگاه‌ها و کشاورزانی که با دام سر و کار دارند، بیش از سایر افراد مستعد ابتلا به تب مالت هستند. به همین دلیل این دسته از افراد باید موارد بهداشتی را رعایت و از ماسک، دستکش و عینک محافظ استفاده کنند. همچنین آن دسته از افرادی که شیر و لبنیات غیرپاستوریزه استفاده می‌کنند، می‌توانند به تب مالت دچار شوند. به طور کلی تماس با بافت، خون، ادرار و ترشحات بدن حیوان آلوده یا فرآورده‌های لبنی آلوده بویژه پنیر تازه (پنیر باید حدود شش ماه در آب نمک بماند) در ابتلا به این بیماری نقش دارند.

تب مالت علائمی چون تب، سردرد، زخم، تعریق، کاهش وزن، درد مفاصل و درد عمومی بدن را در پی دارد. باکتری بوروسلا که عامل ابتلا به تب‌مالت است می‌تواند در کبد، طحال و حتی استخوان‌ها عفونت چرکی موضعی ایجاد کند. این بیماری یک بیماری مزمن با دوره پنهان طولانی محسوب می‌شود که فرد می‌تواند به آن مبتلا، ولی از ابتلای خود آگاهی نداشته باشد.

برای تشخیص این بیماری باید آزمایش خون داد. درمان تب مالت، طولانی است و حداقل حدود دو ماه طول می‌کشد. همچنین بعد از درمان، امکان عود نیز وجود دارد. به همین دلیل افراد باید هنگام مواجه شدن با علائم، مجدد مراجعه کنند. بدن‌درد، بی‌حالی و افسردگی می‌توانند نشان‌دهنده عود مجدد تب مالت باشند.

مننژیت یک بیماری خطرناک

مننژیت شیوع بالایی ندارد ولی به‌دلیل خطرناک‌بودن، مورد توجه و تحت نظارت مسؤولان بهداشتی قرار دارد.

مننژیت از طریق تنفس منتقل می‌شود و فرد مبتلا به آن، علائمی چون تب، سردرد شدید، تهوع، استفراغ و سفتی گردن می‌تواند داشته باشد. ضمن این‌که در برخی موارد، ضایعات پوستی نیز در مبتلایان دیده می‌شود.

هر فردی در هر سنی که باشد، با شروع ناگهانی تب بیشتر از 38/5 درجه سانتی‌گراد، سفتی گردن، کاهش سطح هوشیاری، سردرد و استفراغ، مظنون به ابتلا به این بیماری است و باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. برای تشخیص دقیق ابتلا به مننژیت، باید میکروب را از خون و مایع مغزی ـ نخاعی پیدا و جدا کرد.

درمان این بیماری علاوه بر این‌که دارویی است به بستری هم نیاز دارد و حدود دو هفته زمان می‌برد که فرد کاملا خوب شود.

برای پیشگیری از این بیماری، داروهایی نیز وجود دارند که آن دسته از افرادی که بنا بر هر دلیل با مبتلایان به مننژیت در ارتباط هستند، باید بلافاصله آنها را مصرف کنند.

برای پیشگیری از مننژیت، واکسن نیز وجود دارد ولی واکسیناسیون سراسری، در برنامه کشوری ما نیست و تنها آن دسته از افرادی که مشرف به عتبات هستند، باید واکسن مننژیت بزنند و همه افراد لازم نیست این واکسیناسیون را برای پیشگیری انجام بدهند.

بیماری‌های عفونی واگیردار از گذشته تا امروز، به‌عنوان قدیمی‌ترین دشمنان بشر محسوب می‌شوند. برخی از این بیماری‌های واگیردار مانند وبا، طاعون، آنفلوآنزا و... خسارت زیادی به جوامع مختلف زده‌اند. بیماری‌های عفونی می‌توانند به حالت اپیدمی (همه‌گیر) تبدیل شوند که در چنین شرایطی، یک مشکل بهداشتی برای همه جهان به حساب می‌آیند. برای مدیریت صحیح و کنترل بیماری‌های واگیر، باید اطلاعات به روز در رابطه با این بیماری‌ها وجود داشته باشد تا بتوان در صورت ابتلا، آنها را درمان کرد و مانع گسترش‌شان شد.

وزارت بهداشت در نظام مراقبت از بیماری‌ها، آنها را به دو دسته تقسیم کرده که یک دسته مشمول گزارش فوری و دیگری گزارش غیرفوری است که برخی از این بیماری‌ها واگیر و برخی دیگر غیرواگیر هستند. دکتر پیمان لسان پزشکی‌، کارشناس پیشگیری از بیماری‌ها و سرپرست کلینیک مشاوره بیماری‌های رفتاری مرکز بهداشت غرب تهران به بررسی این بیماری‌ها می‌پردازد.

حصبه و دردسرهایش

حصبه در واقع یک مشکل عمده بهداشتی است که سالانه حدود 15 میلیون ابتلا به آن، در سراسر جهان گزارش می‌شود که از این میزان ابتلا، در حدود 600 هزار نفر می‌میرند. عامل ابتلا به حصبه، باکتری است و از عوارض مهم ابتلا به این بیماری، درگیری بافت عضلانی قلب، خونریزی گوارشی و بروز اثرات سم در خون محسوب می‌شود. با درمان مناسب و بموقع این بیماری، می‌توان احتمال مرگ و میر را تا حدود زیادی کاهش داد. علائم ابتلا به حصبه گسترده هستند، ولی به طور کلی، این بیماری با یک اسهال و استفراغ شروع می‌شود و با گردش میکروب در سراسر بدن، فرد را دچار عفونت موضعی می‌کند. دوره پنهان این بیماری یک‌تا‌سه هفته است و می‌تواند علائمی چون تب، لرز، تهوع، استفراغ، دل‌درد، سردرد، گیجی، درد عضلانی، ضعف، بی‌اشتهایی، ضایعات پوستی و... را به همراه داشته باشد. حصبه از طریق مدفوع و مواد غذایی آلوده می‌تواند منتقل شود. به همین دلیل برای پیشگیری از آن، رعایت کامل بهداشت و شست‌وشوی سبزیجات، مصرف آب و غذای سالم ضروری است. این بیماری با آزمایش تشخیص داده می‌شود. درمان حصبه دارویی است و حدود دو هفته طول می‌کشد.

رابطه لبنیات و تب مالت

تب مالت در واقع یک بیماری مرتبط با شغل است و افرادی که با حیوانات و لاشه آنها به نوعی در ارتباط هستند، به این بیماری مبتلا می‌شوند؛ برای مثال، دامپزشک‌ها، کارکنان کشتارگاه‌ها و کشاورزانی که با دام سر و کار دارند، بیش از سایر افراد مستعد ابتلا به تب مالت هستند. به همین دلیل این دسته از افراد باید موارد بهداشتی را رعایت و از ماسک، دستکش و عینک محافظ استفاده کنند. همچنین آن دسته از افرادی که شیر و لبنیات غیرپاستوریزه استفاده می‌کنند، می‌توانند به تب مالت دچار شوند. به طور کلی تماس با بافت، خون، ادرار و ترشحات بدن حیوان آلوده یا فرآورده‌های لبنی آلوده بویژه پنیر تازه (پنیر باید حدود شش ماه در آب نمک بماند) در ابتلا به این بیماری نقش دارند.

تب مالت علائمی چون تب، سردرد، زخم، تعریق، کاهش وزن، درد مفاصل و درد عمومی بدن را در پی دارد. باکتری بوروسلا که عامل ابتلا به تب‌مالت است می‌تواند در کبد، طحال و حتی استخوان‌ها عفونت چرکی موضعی ایجاد کند. این بیماری یک بیماری مزمن با دوره پنهان طولانی محسوب می‌شود که فرد می‌تواند به آن مبتلا، ولی از ابتلای خود آگاهی نداشته باشد.

برای تشخیص این بیماری باید آزمایش خون داد. درمان تب مالت، طولانی است و حداقل حدود دو ماه طول می‌کشد. همچنین بعد از درمان، امکان عود نیز وجود دارد. به همین دلیل افراد باید هنگام مواجه شدن با علائم، مجدد مراجعه کنند. بدن‌درد، بی‌حالی و افسردگی می‌توانند نشان‌دهنده عود مجدد تب مالت باشند.

مننژیت یک بیماری خطرناک

مننژیت شیوع بالایی ندارد ولی به‌دلیل خطرناک‌بودن، مورد توجه و تحت نظارت مسؤولان بهداشتی قرار دارد.

مننژیت از طریق تنفس منتقل می‌شود و فرد مبتلا به آن، علائمی چون تب، سردرد شدید، تهوع، استفراغ و سفتی گردن می‌تواند داشته باشد. ضمن این‌که در برخی موارد، ضایعات پوستی نیز در مبتلایان دیده می‌شود.

هر فردی در هر سنی که باشد، با شروع ناگهانی تب بیشتر از 38/5 درجه سانتی‌گراد، سفتی گردن، کاهش سطح هوشیاری، سردرد و استفراغ، مظنون به ابتلا به این بیماری است و باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. برای تشخیص دقیق ابتلا به مننژیت، باید میکروب را از خون و مایع مغزی ـ نخاعی پیدا و جدا کرد.

درمان این بیماری علاوه بر این‌که دارویی است به بستری هم نیاز دارد و حدود دو هفته زمان می‌برد که فرد کاملا خوب شود.

برای پیشگیری از این بیماری، داروهایی نیز وجود دارند که آن دسته از افرادی که بنا بر هر دلیل با مبتلایان به مننژیت در ارتباط هستند، باید بلافاصله آنها را مصرف
کنند.

برای پیشگیری از مننژیت، واکسن نیز وجود دارد ولی واکسیناسیون سراسری، در برنامه کشوری ما نیست و تنها آن دسته از افرادی که مشرف به عتبات هستند، باید واکسن مننژیت بزنند و همه افراد لازم نیست این واکسیناسیون را برای پیشگیری انجام بدهند.

شیگلوز چیست؟

یک میکروب روده‌ای، در ابتلا به شیگلوز نقش دارد که در واقع این میکروب عامل اصلی اسهال خونی به حساب می‌آید و ابتلا به آن با مرگ و میر بالایی همراه است. شیگلوز در کشورهای جهان سوم بیشتر شیوع دارد و هر ساله حدود 600 هزار مرگ ناشی از آن در جهان گزارش می‌شود که اکثر موارد مرگ، به کودکان کمتر از ده سال مرتبط است. هر نوع اسهال خونی می‌تواند توسط میکروب شیگلا ایجاد شود. در نتیجه فرد مبتلا به اسهال خونی باید سریعا مورد بررسی قرار بگیرد. این بیماری از طریق انسان به وسیله بزاق یا تماس با مدفوع، مگس، مصرف مواد غذایی و آب آلوده، قابل انتقال است. این بیماری یک تا سه روز دوره پنهان دارد و به طور کلی یک بیماری حاد به حساب می‌آید. علائم ابتلا به شیگلوز، تب، تهوع، استفراغ، دل‌درد، دل‌پیچه و در کودکان تشنج است. برای تشخیص بیماری باید آزمایش انجام داد. درمان این بیماری ساده است و باید آب و املاح از دست رفته بیمار را بازگرداند و در کنار آن برایش آنتی‌بیوتیک تجویز کرد.

آزاده جلالوند