روزهای ناخوش آنتونیوس چوپان

متاسفانه شنیده‌ایم محمد عبادی یکی از دوبلورهای پیشکسوت که آثاری به یاد ماندنی چون دوبله صدای تسوکه در انیمیشن «سفرهای میتی کومان»، اوکلند در «ناوارو»، تام در «از سرزمین‌های شمالی» و... را انجام داده است این روزها به دلیل بیماری در بیمارستان به‌سر می‌برد و حال او وخیم است. چنان که به تعبیر همسرشان لیلا صفاریان، استاد عبادی به دور از توجه مسئولان و دوستدارانشان در بستر بیماری به‌سر می‌برند به گونه‌ای که حتی برای انجام بسیاری از کار‌های شخصی خود نیازمند کمک هستند.

نگاهی به تاریخچه دوبله

اگر بخواهیم به تاریخچه دوبله در ایران نگاه دقیقی بیندازیم به این نتیجه می‌رسیم که صنعت دوبله ایران با ورود فیلم‌های خارجی و فعالیت‌های هنرمندان ایرانی قوت گرفت و اواخر دهه 40 بود که به اوج موفقیت رسید. سال1342 سندیکای گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم تاسیس و سال 53 به انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم تغییر نام یافت. پس از آن با تاسیس واحد دوبلاژ صدا و سیما در سال‌های 43 و 44 که یکی از قدیمی‌ترین واحدهای سیماست، کار دوبله فیلم‌ها به صورت مستمر در تلویزیون ادامه یافت و از سویی دیگر دوبله در استودیوهای خصوصی نیز انجام می‌شد.

با پیروزی انقلاب اسلامی و کاهش نمایش فیلم‌های خارجی، دوبلورها نیز با کاهش حجم کار روبه‌رو شدند که البته با اهتمام کارگردانانی مثل مرحوم علی حاتمی، ناصر تقوایی و مسعود کیمیایی این هنر سرپا ایستاد. در پایان دهه 60 و ورود امکانات فنی مربوط به صدابرداری سرصحنه و همچنین علاقه کارگردانان به صدابرداری همزمان، دوبله از اوج فاصله گرفت و به آثار غیرایرانی توسط واحد دوبلاژ صدا و سیما معطوف شد. زیرا تلویزیون سریال و فیلم‌های خارجی مناسبی را می‌خرید و پخش می‌کرد و مدیران دوبلاژ معتبر و گوینده‌های درجه یک این عرصه با از بین رفتن استودیوهای بزرگ به تلویزیون کوچ کردند. پس از آن گسترش شبکه‌های تلویزیونی در دهه 70 و تاسیس شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان آن سوی مرزها که از اواخر دهه 80 شروع به پخش سریال‌های فارسی کردند نیاز به دوبله را بیشتر کرد. همچنین افزایش ارتباطات سینمای ایران با سینمای جهان باعث شد مردم ایران از فیلم‌های روز دنیا مطلع شوند و علاقه‌مندی برای دیدن این فیلم‌ها هم بیشتر شود. پیرو آن انواع نرم‌افزارها، اینترنت‌های تند و کند و نصب چند سیستم در یک اتاق کوچک، به کمک آمد تا فیلم‌های روز دنیا بسرعت دانلود و با زیرنویس یا دوبله راهی بازار شود. در این وانفسا استودیوهای زیرزمینی برای دوبله فیلم‌ها و سریال‌های خارجی به سفارش شبکه‌های ماهواره‌ای یا برای پخش در بازار داخلی به صورت قاچاق شروع به کار کردند، اما از آنجا که این دوبله‌ها بسرعت و عموما با کمک جوانان علاقه‌مند صورت می‌گرفت از کیفیت لازم برخوردار نبود که لطمه‌ای بزرگ شد برای صنعت دوبله ایران.

فقدان امنیت شغلی

امروزه دوبلورها مشکلات بسیاری دارند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به مشکلات مالی اشاره کرد. دستمزد صداپیشه‌گان بسیار پایین و کارشان فشرده است و آنها تنها بیمه تامین‌اجتماعی هستند. از سویی دیگر دوبله زیرزمینی کار دوبلورها را خراب کرده و متأسفانه کسی هم به این مشکل رسیدگی نمی‌کند. در حقیقت می‌توان گفت دوبلورها در شرایط کنونی امنیت شغلی ندارند.

صورتمان را با سیلی سرخ
نگه می‌داریم

در پی وخاومت حال محمد عابدی و بستری شدن ایشان در بیمارستان مدیران سازمان صدا و سیما از جمله مجید شعبان‌پور رئیس مرکز تولید و فنی سیما، مجتبی نقی‌‌ای مدیر امور دوبلاژ سیما، حمید خواجه‌نژاد مدیر روابط‌عمومی معاونت سیما و همچنین جمع زیادی از دوستان و همکاران ایشان از او عیادت کردند و جویای احوالش شدند. برای پیگیری حال استاد عابدی با منوچهر والی‌زاده، دوبلور قدیمی که هنوز فعالیتش در این عرصه را همراه با کار در رادیو و تئاتر و البته حوزه تصویر ادامه می‌دهد گفت‌وگو کردیم و ایشان ضمن ابراز تاسف از وضعیتی که برای همکارش رخ داده، توضیح داد: محمد عبادی این روز‌ها حال مساعدی ندارد و در بیمارستان بستری است. نمی‌دانم چرا یکباره این حال و احوال را پیدا کرد! او مردی پرنشاط و فعال بود که از سال گذشته دچار آلزایمر و فراموشی شده و حال جسمانی‌اش به امروز رسید ه آن‌طور که می‌گویند درگیر یکی از انواع ام‌اس شده.

او درباره کارنامه کاری محمد عبادی گفت: وقتی محمد عبادی وارد دنیای دوبله شد صدایش خیلی به استاد خسروشاهی شبیه بود، اما رفته‌رفته صدایش قوام خاص خودش را گرفت و سال‌ها آثار مختلفی را با همان صدای مخصوص خودش دوبله کرد. از نقش آنتونیوس چوپان در «مردان آنجلس» و وکیل متکدی «شرلوک هلمز» گرفته تا بوشوگ در «لوک خوش‌شانس». والی‌زاده درباره وضعیت پیشکسوت‌ها و توجه مسئولان به آنها اظهار کرد: الان دوبلورهای ما صرفا بیمه تامین اجتماعی هستند که همه می‌دانند بیمه تامین اجتماعی چگونه است و چه شرایطی دارد. وضعیت رسیدگی به دوبلورها و معیشت شان خوب نیست و این البته شرایطی است که بر تعداد بیشماری از مردم حاکم است. الان با این تورم و گرانی همه مردم گرفتار هستند و ما هم مثل بقیه مردم صورتمان را با سیلی سرخ نگه می‌داریم. او ادامه داد: الان فیلم‌ها، هم خارج از کشور دوبله می‌شوند و هم داخل. پدیده‌ای داریم به نام دوبله زیرزمینی و با تمام این تفاسیر هنوز بسیاری از جوانان به حضور در این حوزه علاقه‌مند هستند.

ساناز قنبری

سینما