فناوری وی‌ای‌آر در داوری فوتبال چطور به جام‌جهانی 2018 رسید و از نظر علمی چه کارنامه‌ای داشته است؟

این بازی مجهز به دوربین مداربسته است!

محصول جدید پروژه‌ای هلندی که همان پدیده جدید جام‌جهانی روسیه یعنی سیستم کمک داور ویدئویی یا وی‌اِی‌آر (VAR) است، در بین اهالی فوتبال سر وصدای زیادی کرده است. عده‌ای کاملا از آمدن این فناوری جدید به بازی‌های جام‌جهانی خرسندند، در حالی که عده‌ای دیگر کاملا مخالف بکارگیری این فناوری جدید هستند. اما واقعا فناوری کمک‌داور ویدئویی چقدر مثمر ثمر بوده است؟
کد خبر: ۱۱۵۱۴۰۵
این بازی مجهز به دوربین مداربسته است!

ویایآر بخشی از اهداف پروژه بزرگی است که از سوی انجمن فوتبال سلطنتی هلند (KNVB) در حال انجام است و داوری نسخه 2 نام دارد. هدف از این پروژه احیای داوری فوتبال است. لوکاس براد (Lukas Brud) دبیر انجمن بینالمللی فوتبال (IFAB) میگوید: امروزه اینترنت 4G و وایفای در تمام استادیومها در دسترس است. از طرف دیگر داور کسی است که نمیتواند به صورت دقیق ببیند در هر نقطه از زمین چه اتفاقی میافتد. در حالی که او تنها کسی است که باید کاملا همه اتفاقات درون زمین را ببیند. ما باید به مدد فناوری برای داوران بازیها شرایطی فراهم کنیم تا اشتباهی که همه تماشاچیان قادر به تشخیص آن هستند، نداشته باشند.

یکی از اولین موفقیتهای این پروژه، فناوری خط گل بود که پس از دوسال آزمون توسط KNVB در سال 1391 از سوی فیفا معرفی شد. فوتبال معمولا در برابر فناوریهای روز نسبت به ورزشهای دیگر بیشتر مقاومت میکند. براد میگوید: میدانیم که در حال
باز کردن درهای بزرگی هستیم و در صورت آغاز این مسیر دیگر نمیتوانیم به عقب برگردیم.

داستان از کی شروع شد؟

در سال 1393، KNVB به صورت غیر رسمی درخواستی برای IFAB که سازمان مسئول گسترش قوانین بازی فوتبال است، مبنی بر استفاده از کمک داور ویدئویی در مسابقات فوتبال ارائه کرد. با این حال، این درخواست تا زمانی که سِپ بلاتِر رئیس سابق فیفا که کاملا مخالف ورود فناوریهای جدید به فوتبال بود، عوض شد خیلی مورد بررسی قرار نگرفت. در مهر 1394، رئیس جدید سوئیسی - ایتالیایی فیفا، جیانی اینفانتینو در جلسه آمادهسازی در مرکز اصلی فیفا در زوریخ برگزار شد و طرح هلندی ویایآر را بررسی کرد. بهنظر بیشتر افراد حاضر در جلسه، فوتبال به اندازه کافی جنجالهای داغی دارد که بخواهیم به دنبال راهحلی برای جلوگیری از اشتباهات مشابه بعدی در مسابقات باشیم؛ مثل خطای هَند تیری آنری در بازی با ایرلند که موجب صعود فرانسه به جامجهانی 2010 شد یا گل فرانک لمپارد در بازی در مقابل آلمان در جامجهانی 2014 که به اشتباه مردود اعلام شد. به عقیده براد اگر این اشتباهات آنقدر واضح نبودند که اگر امکان بررسی تصویری بود بهسادگی قابل تشخیص باشند شاید باز همچنان کسی دوست نداشت پای فناوریهای جدید به فوتبال باز شود. اما پس از این اشتباهات، فناوری دستیار ویدئویی، یک فرصت برای کمک به داورها در داوری هرچه عادلانهتر مسابقات جهانی خواهد بود.

زمانی که این طرح به IFAB ارائه شد هنوز بخوبی در مسابقات مهم آزمایش نشده بود و هلندیها فقط به صورت بسیار محدودی در مسابقات فصلی تیمهای داخلی خود به مدت دو سال از آن استفاده کرده بودند. به همین دلیل در جلسه عمومی سالانه IFAB که در فروردین 1395 برگزار شد، تصمیم گرفته شد به مدت دو سال فناوری ویایآر به صورت کاملا علمی بررسی و امکانسنجی شود. در اولین آزمون، این فناوری در دو مسابقه بینالمللی دوستانه بین تیمهای ایتالیا -اسپانیا و ایتالیا - آلمان استفاده شد. در این مسابقات حضور ویایآر با مشکلی روبهرو نشد، زیرا اصلا اتفاقی در این دو مسابقه رخ نداد که نیاز به بازبینی ویدئویی داشته باشد.

اتکا به فناوری در داوری تا کجا؟

در ابتدا تصمیم بر این بود که از ویایآر برای تکتک اتفاقات در طول بازی استفاده شود. اما کارشناسان خیلی زود به این نتیجه رسیدند که این کار خیلی واقعبینانه و عملی نخواهد بود. به همین علت قرار شد راهکاری اتخاذ شود که با کمترین میزان مراجعه، بیشترین بهرهوری از دستیار ویدئویی وجود داشته باشد. استفاده از ویایآر تنها به مواردی که برخی اشتباهات بدیهی ممکن است به تغییر نتیجه بازی منجر شود، مثل خطای احتمالی قبل از گل، پنالتیها، کارت قرمز و مواردی که ممکن است داور به اشتباه به جای بازیکن خاطی به بازیکن دیگری که خطا نکرده اخطار بدهد، محدود شود. در سالهای اخیر سرعت بازیها بیشتر شده و رفته رفته برای داورها شرایط حضور در تکتک موقعیتهای بازی و قضاوت دقیق و تصمیمگیری درست سختتر شده است. برخلاف تصور بیشتر مردم، ویایآر قرار نیست تمام اشتباهات داوری را برطرف کند. در حقیقت کاربرد ویایآر پیشگیری از وقوع اشتباهات بسیار فاحش است و قرار نیست به طور پیوسته بازی را متوقف کند.

در فصل گذشته، ویایآر در بسیاری از لیگهای ملی باشگاهی مثل بوندس لیگای آلمان، سری A ایتالیا و لیگ برتر پرتغال و جام حذفی انگلیس استفاده شد. این آزمونها البته همانطور که انتظار میرفت گاهی باعث تیترهای خبری داغ نیز شدند. برای مثال در یکی از بازیهای لیگ A استرالیا، زمانی که میخواستند درستبودن پنالتی منجر به گل پیروزی را بررسی کنند متوجه شدند دوربین از چند ثانیه پیش از گل کار نمیکرده است. در پرتغال نیز زمانی که میخواستند صحت گل را بررسی کنند، دیده بودند که پرچمی جلوی لنز دوربین را گرفته است. در بسیاری از موقعیتهای بررسی شده نیز، نظر داور کاملا صحیح بوده و نیاز به تغییر نداشته، اما چون طرفداران فوتبال با احساس خود فوتبال میبینند، نتیجه دیگری مد نظرشان بوده است.

نتایج تحقیقات چه میگوید؟

در بررسیهایی که محققان ورزشی در پژوهشگاه KU Leuven روی بازیهایی که بهطور امتحانی از ویایآر استفاده کرده بودند داشتند، طی 800 بازی بررسی شده از 20 کشور، مشخص شد مداخله ویایآر در چهار موقعیتی که برای استفاده از آن در نظر گرفته شده است میتواند میزان دقت داور را از 93درصد به 99درصد برساند. 57درصد درخواستها برای ویایآر جهت پنالتی و بررسی گلها بوده، در هر بازی بهطور میانگین کمتر از پنج مرتبه از ویایآر استفاده شده و زمان متوسط هدر رفته در هر بازی به دلیل استفاده ازویایآر کمتر از 90 ثانیه بوده است.

جام جهانی روسیه اولین سری مسابقاتی است که در آن ویایآر در تمام بازیها استفاده میشود. سیستم آن به این صورت است که تیم رسمی داوری متشکل از پنج نفر شامل داور، دو کمک داور، داور چهارم و کمک داور ویدئویی است که با سیستمهای صوتی بیسیم با هم به صورت کامل در ارتباط هستند. در زمان وقوع حادثه هم ویایآر میتواند خودش نظرش را اعلام کند و هم داور میتواند نظر ویایآر را برای تصمیمگیری بهتر جویا شود. در مواقعی هم که داور ممکن است متوجه اتفاقی نشود و بازی متوقف نشود، ویایآر میتواند به داور اطلاع بدهد. در این شرایط داور هم میتواند رأی ویایآر را قبول کند و هم میتواند از صفحه نمایشگری که خارج از زمین تعبیه شده است، صحنه را بازبینی کند.

ریشه انتقادها به این فناوری در چیست؟

در مجموع در بازیهای ابتدایی تعداد بررسیهای درخواستی ویایآر بسیار انگشتشمار بوده و خوشبختانه نگرانیای که درخصوص هدر رفتن وقت بازی بهدلیل چک کردن موقعیتها با ویایآر نیز وجود داشت بی دلیل بود. گرچه هنوز هم انتقادهایی برای زمانهایی که ویایآر قادر نیست نظر داور را تغییر بدهد وجود دارد؛ مثل اتفاقی که در زمان گل مساوی بازی پرتغال -اسپانیا افتاد، یا ندادن کارت قرمز به کریستیانو رونالدو در بازی پر التهاب ایران - پرتغال یا پنالتیای که در بازی انگلیس -تونس اعلام نشد و هر کدام از آنها باعث بحثهای داغ و انتقادهایی به ویایآر از طرف بازیکنان و مربیان تیمها شد.

با این حال بیشتر این انتقادها از روی احساسات هستند و در واقع ایرادی را به ویایآر وارد نمیکند، زیرا بدون ویایآر هم نتیجه داوری این موقعیتها کماکان چالشبرانگیز باقی میماند. در حقیقت وظیفه ویایآر کاهش اشتباهات داوری است و قرار نیست تمام آنها را از بین ببرد. برای مثال در بازی پرو -دانمارک زمانی که مهاجم پرو کریستین کوئوا به زمین افتاد داور دستور ادامه بازی را داده بود، اما 23 ثانیه بعد بازی را متوقف و اعلام پنالتی کرد.

شاید علت همه این بحثها این باشد که همیشه توجه ما به سوی نکات منفی جلب میشود. هیچ وقت زمانی که کاری بدرستی انجام میشود حرفی از آن به میان نمیآید. اما کافیست مشکل یا ایرادی در کار باشد تا خیلی زود بحثش داغ و خبرش همهجا پخش شود. این دقیقا مشکلی است که ویایآر نیز از آن مستثنا نیست، تا وقتی بخوبی عمل میکند حرفی از عملکرد خوب آن نیست ولی به محض این که اشتباهی را نتواند تغییر بدهد بحثها داغ میشود. اما باید پذیرفت تا این مرحله از مسابقات، ویایآر عملکرد قابل قبولی داشته.براساس گزارش جلسهای که فیفا در 9 تیر برگزار کرده بود اعلام شد صحت داوری در مسابقات از 93درصد به لطف ویایآر به 3/99 درصد ارتقا یافته است. در هر صورت در ادامه مسابقات نیز هر اتفاقی پیش بیاید دیگر فوتبال به دوران پیش از ویایآر بر نخواهد گشت تا قهرمانان واقعی زیر نظر داوران و در سایه فناوری، جامجهانی فوتبال را بالای سر ببرند.

کمکداوران ویدئویی چگونه داوری میکنند؟

سامانه ویایآر در اتاق فرمانی در دفتر مرکزی در شهر مسکو قرار دارد. تیم ویایآر، شامل کمک داور ویدئویی و سه دستیارش است که همگی داوران رسمی مسابقات فیفا هستند. این افراد که لباس رسمی داوری به تن دارند، در یک اتاق فرمان تصویری حضور دارند. در این اتاق ده صفحه نمایش تعبیه شده که تصاویر مربوط به دوربینهایی که در زوایای مختلف زمین هستند و دو دوربینی که برای شرایط آفساید کار گذاشته شدهاند را نشان میدهند. این صفحههای نمایشگر، لمسی هستند و فناوری بهکار رفته در آنها به داوران امکان میدهد تصویر مورد نظر خود را بزرگنمایی یا کوچکنمایی کنند و از زوایای مختلف صحنه مورد نظر را ببینند. همچنین برای جلوگیری از انتقادهای احتمالی بازیکنان و طرفداران برای عدم اطلاع از دلیل نتیجه داوری، تصاویر آهسته و زاویهای که نشاندهنده علت تصمیم داور است در صفحه نمایشگر غولپیکر موجود در ورزشگاه نمایش داده میشود.

منبع:WIRED

عسل اخویان طهرانی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها