فوتبال و ضعف‌های فرهنگ عمومی

اینها جملات قریب به مضمون عادل فردوسی‌پور، گزارشگر و مجری توانمند و صاحب‌سبک کشورمان در دقایق نخست بازی فوتبال ایران و مراکش است.

و همان او در دقایق پایانی مسابقه و پس از پیروزی تیم فوتبال کشورمان بر مراکش اعلام کرد: «چقدر خوبن بچه‌ها»، «چقدر این تیم خوبه»، «چقدر ماهند اینا»، «چقدر لذت داریم می‌بریم ما».

شاید بتوان گفت این جملات به ظاهر ساده و جذابیت‌بخش به گزارش اولین بازی حساس ایران در جام‌جهانی ۲۰۱۸، نشانه‌های عمیقی از بخشی از فرهنگ عمومی ایرانیان داشته باشد.

در تعریف واژه به ظاهر ساده اما گسترده فرهنگ عمومی گفته می‌شود: «فرهنگ عمومی به معنای فرهنگ غالب و گسترده‌ای است که در میان عموم جامعه رواج و رسوخ دارد و حوزه‌ای از عقاید،‌ ارزش‌ها، جلوه‌های احساسی و هنجارهاست که اجبار اجتماعی غیررسمی از آن حمایت می‌کند و فراتر از گروه‌ها و اقشار خاص در کلیت جامعه مورد قبول است.»

فرهنگ عمومی، جنبه‌های آشکار و پنهان دارد و بسیار قدرتمند عمل می‌کند. فرهنگ عمومی، قابل تغییر و تاثیرپذیر و تاثیرگذار است. فرهنگ عمومی هر جامعه‌ای که در طول سالیان دراز و تحت تاثیر عوامل مختلف شکل می‌گیرد، جنبه‌های مثبت و منفی دارد. از جمله فرهنگ‌های عمومی مثبت ایرانیان مهربانی، مهمان‌نوازی، حب اهل بیت‌(ع)، هضم نشدن در فرهنگ‌های مهاجم، عفاف و غیرت است. و برای فرهنگ عمومی منفی ایرانیان هم می‌توان به عدم قانونمندی، نق زدن، کم‌توجهی به وقت و اسراف اشاره کرد. یکی دیگر از ابعاد منفی فرهنگ عمومی ایرانیان، زود منتظر نتیجه بودن، کم‌صبری و با یک کشمش گرمی و با یک غوره سردی‌شان شدن است و این ویژگی‌های منفی یک‌جا در گزارش عادل فردوسی‌پور نمایان شد.

وی در همان دقایق ابتدایی بازی تیم ملی کشورمان با مراکش و در پی فشاری که در حدود پانزده دقیقه اول به تیم ما وارد شد، نتیجه گرفت که اگر بازی همان‌جا و با نتیجه مساوی به پایان برسد، ما راضی هستیم!

او همچنین برای برد تیم ملی کشورمان، به جای تلاش بیشتر و اتکا به تکنیک بازیکنان و سناریوی سرمربی، به کارت قرمز گرفتن برخی بازیکنان زهر رقیب دل بسته بود.

همین آقای گزارشگر بلافاصله پس از گل به خودی رقیب، زبان به مدح و ثنای بازیکنان گشود و از خوبی‌ها و توانمندی‌های آنان گفت. شاید برخی این مطلب را مصداق مته به خشخاش گذاشتن تلقی کنند؛ اما امثال آقای فردوسی‌پور باید بدانند که در زیر پوست گزارش‌ها یا اجراهای پرهیجان و جذابشان که صورت سرگرمی دارد، چه پیام‌های عمیق فرهنگی نهفته است و چه تاثیرات مثبت یا منفی می‌تواند بر جای بگذارد!

مهدی فضائلی / کارشناس رسانه