محک شانس‌ و‌ دانش در‌ «پنج ستاره»

در این میان سازندگان برنامه می‌گویند تا امروز بازخوردهای خوبی دریافت کرده‌اند و همچنان برای تغییر و اصلاح برنامه و رساندن آن به سطح ایده‌آل خود در تلاش هستند. پنج ستاره، یک مسابقه بازی در قالب پرسش و پاسخ‌های علمی و اطلاعات عمومی، به تهیه‌کنندگی امیرعلی بنایی و نویسندگی و کارگردانی امید سهرابی است که در 50 قسمت، پنجشنبه و جمعه هر هفته ساعت 21 از شبکه پنج سیما پخش می‌شود.

نقطه آغاز پنج ستاره

امیرعلی بنایی،‌ تهیه‌کننده مسابقه پنج ستاره، نخستین هدف از تولید این برنامه را نخبه‌پروری می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: طبق بحث‌ها و صحبت‌هایی که در آموزش و پرورش مطرح می‌شد،‌ این طرح به ذهن من رسید و آن را متناسب با نیاز جامعه یعنی نخبه‌پروری دیدم. در این مسابقه با طرح سوالات تحلیلی سعی داریم اطلاعات عمومی مردم را افزایش دهیم و ساختار فکری آنان را بهبود ببخشیم. هدف دیگر در بعد اجتماعی برنامه قابل جست‌وجوست. این بعد به شادسازی و سرگرمی مخاطب اختصاص دارد. به این جهت به دنبال ساخت این مسابقه رفتم که متوجه شدم چنین برنامه‌ای در هر کجای دنیا که ساخته شده، اثر جذابی بوده و از پس یکی از وظایف تلویزیون یعنی جذب مخاطب بر آمده است.

جذابیت‌های پنج ستاره

همان‌طور که تهیه‌کننده برنامه اذعان دارد،‌ مشابه این برنامه پیش از این در جهان و ایران ساخته شده است. مثال بومی‌اش برنامه ستاره‌ها با اجرای ایرج نوذری است که سال‌ها پیش از تلویزیون پخش می‌شد و شباهت‌های زیادی به پنج ستاره داشت. بنایی در واکنش به این مقایسه، تمایز و برتری این برنامه نسبت به نمونه‌های مشابه‌اش را این‌گونه توصیف می‌کند: نمونه‌های مشابه این برنامه همگی خوب هستند اما اغلب آنچنان که باید به استاندارد جهانی نزدیک نیستند و پرسش‌های مطرح شده در آنها به نخبه‌پروری کمک نمی‌کند، زیرا بیشتر جنبه حفظی دارند. ما در این مسابقه سعی کرده‌ایم سوال‌هایی تحلیلی طرح کنیم تا شرکت‌کننده برای پاسخ به یک پرسش ملزم شود سایر گزینه‌ها را نیز تحلیل‌کند. همچنین تلاش کردیم در نوع و تعداد سوالات استاندارد جهانی را رعایت کنیم.

او ادامه می‌دهد: رویه معمول در این‌گونه مسابقه‌ها این است که تعداد سوالات 16 عدد باشد، ولی ما 19 سوال داریم و از این طریق ریتم و جذابیت برنامه را هم حفظ کرده‌ایم.

امید سهرابی، کارگردان و نویسنده این مسابقه نیز که پیش از این بیشتر او را به عنوان نویسنده سریال‌های تلویزیونی مثل مهرآباد و شمس‌العماره می‌شناختیم، به ما می‌گوید: نمی‌توانم بگویم از برنامه‌های مشابه خارجی ایده نگرفته‌ایم اما آنها را متناسب با فرهنگ خودمان تغییر داده‌ایم.

سوالات طرح شده در این مسابقه، برگرفته از علوم مختلف است و از این رو لزوم حضور گروه طراحی سوال که خود به این حوزه واقف باشند، احساس می‌شود. تهیه‌کننده برنامه در این مورد اظهار می‌کند: در این مسابقه، یک اتاق فکر شامل تیم طراحی سوالات که دارای تحصیلات عالیه هستند، کارگردان و نویسنده امید سهرابی، اشکان خطیبی و من وجود دارد. غیر از این، شخص دیگری بررسی درستی پرسش و پاسخ‌ها را به عهده دارد. یعنی حدودا ده نفر در طراحی سوالات درگیر هستیم. با وجود این گاه اشتباهاتی در سوال و جواب‌ها پیش آمده است که در تلاشیم آنها را رفع کنیم تا دیگر تکرار نشود.

انتقادهای پذیرفتنی

پس از پخش چند قسمت از پنج ستاره، انتقادهایی به ساختار و محتوای برنامه مطرح شد. بیشترین ایرادها به صحت برخی پرسش‌ها و جواب‌های آنها و نحوه اجرای اشکان خطیبی به عنوان مجری برنامه وارد می‌شد. بنایی برخی از این انتقادها را می‌پذیرد و می‌گوید: بخشی از انتقادهایی را که به برنامه می‌شود ناشی از ضعف تیم می‌دانم که اجرا را هم شامل می‌شود. انتقاداتی را که در مورد اجرای اشکان خطیبی مطرح شده است از طریق تماس‌های برخی دوستان رسانه‌ای و همکاران شنیده‌ام. بعضی از این انتقادها را می‌پذیرم و بخشی از آن را سلیقه‌ای می‌دانم. پذیرفتنی است که ما در برخی سوالات و پاسخ‌ها اشتباهاتی داشته‌ایم اما قسمتی که به سلیقه مربوط می‌شود آن است که کسی از اجرای اشکان خطیبی یا خود او خوشش نمی‌آید و به همین دلیل نظرات منفی می‌دهد. درست است که یک مجری باید به جلب رضایت بیشتر مخاطبان توجه کند اما نظرات سلیقه‌ای، حرفه‌ای نیست که من بخواهم روی آنها فکر کنم. به نظرم اشکان خطیبی در اجرا فوق‌العاده است، اما نظر نهایی را مردم باید بدهند.

او می‌افزاید:‌ منکر بازخوردهای منفی نیستم، اما با توجه به افکارسنجی سازمان صداوسیما، نظرات مردمی و این که ما نسبت به بعضی مسابقه‌ها که در ایام عید هر روز پخش می‌شدند،‌ تنها چهار قسمت روی آنتن رفتیم بازخوردهای خیلی خوبی دریافت کردیم و اگر اشتباه نکنم در نوروز میان مسابقه‌ها رتبه سوم را به دست آوردیم. تعداد پیامک‌های برنامه هم نشانه خوبی است.

بنایی همچنین در مورد دریافت انتقادها پیشنهاد می‌کند: دوست دارم از طریق شماره پیامکی که به عنوان روابط عمومی برنامه و روابط عمومی سازمان صداوسیما در اختیار عموم قرار دارد انتقادهای مردم را نیز بشنوم. مردم از این شماره‌ها فقط برای شرکت برنامه استفاده می‌کنند و ما تا امروز حدود هفتاد هشتاد هزار متقاضی داریم. این در حالی است که آنها می‌توانند به این وسیله نظراتشان را هم با ما در میان بگذارند، چون برنامه با دریافت و اعمال نظر و پیشنهادهای آنان است که پیشرفت می‌کند.

سهرابی،‌ کارگردان و نویسنده پنج ستاره نیز بیان می‌کند: برنامه در عید فراتر از انتظار ما دیده شد. با چهار برنامه‌ای که روی آنتن رفت در فضای آکادمیک و میان مردم دیده شدیم و این خیلی خوب است. هر چند هنوز با آنچه در ذهن ماست فاصله زیادی داریم و ان شاءا... به آن نیز می‌رسیم.

برنامه بهتر می‌شود

کارگردان پنج ستاره، خود را پذیرای برخی انتقادها می‌داند و در مورد تغییرات برنامه در این راستا اضافه می‌کند: همه آثار مشابه ایرانی مثل برنامه‌های گفت‌وگو محور و مسابقات، در قسمت‌های نخست یا فصل اولشان آغاز قدرتمندی ندارند و به مرور جا می‌افتند. ما کم و کاستی‌هایی داریم که به مرور بهتر می‌شود. آرام آرام از قسمت سیزدهم به چیدمان تازه‌ای رسیده‌ایم. کم کم دکور را بزرگ‌تر می‌کنیم و خیلی چیزهای دیگر را تغییر می‌دهیم.

سهرابی توضیح می‌دهد: مایلیم تغییرات بیشتری در برنامه داشته باشیم، اما باید ببینیم چقدر امکانات در اختیارمان قرار می‌گیرد. در این صورت علاوه بر دکور، ساختمان و تعلیق سوالات هم تغییر خواهد کرد. شاید چیدمان و تعداد سوالات و همچنین قیمت ایستگاه‌ها و مقدار جوایز برنامه هم تغییر کند. فعلا در حال هم‌فکری هستیم تا از جهت هیجان به استاندارد بالاتری برسیم.

او در آخر در مورد ادامه فعالیتش در برنامه‌سازی در کنار دغدغه اصلی‌اش یعنی فیلمنامه‌نویسی بیان می‌کند: سینما و تئاتر دغدغه، خاستگاه و جایگاه اصلی من است اما بر این موضوع واقفم در دنیای امروز تلویزیون و برنامه‌سازی در این رسانه، بسیار تاثیرگذار است، پس حوزه سرگرمی‌سازی برای من خیلی جالب است و نسبت به آن بی‌تفاوت نیستم. اگر برنامه‌ای باشد که باز من را جذب کند و شرایط زمانی‌اش را داشته باشم این کار را ادامه خواهم داد.

آراسته اما خشک و رسمی!

تبادل نیرو میان عرصه‌های مختلف هنری مثل بازیگری، خوانندگی و اجرا از دیرباز بوده و هست و اشکان خطیبی یکی از همین کسانی است که در تمامی این زمینه‌ها تجربه دارد. او این‌بار بعد از سال‌ها به صورت جدی به اجرا بازگشته است و به تنهایی برنامه‌ای را اجرا می‌کند که بخش اعظمی از بار جذابیت آن بر دوش مجری است. خطیبی در سال‌های گذشته تجربه اجرای برنامه‌هایی مثل خانه طرح نو با همکاری رامبد جوان یا ویژه برنامه نوروز را داشته اما پنج ستاره قطعا چالش متفاوتی برای این بازیگر است و توانایی او در اجرا را به آزمون می‌گذارد. هر چقدر اجرا نیازمند تخصص باشد، در برنامه‌ای اینچنینی تخصص و شناخت مجری از مخاطب بیشتر به چشم می‌آید. مجری در این مسابقه باید هیجان و تعلیق ایجاد کند و فضای خشک سوالات را با کلام و زبان بدن مناسب بشکند. انتقادی که بیشتر در مورد اجرای اشکان خطیبی مطرح می‌شود نیز همین است و اتفاقا به یکی از مزایای او یعنی ظاهر آراسته‌اش بازمی‌گردد. این آراستگی و رسمی بودن قطعا لازمه حضور در قاب تلویزیون و مواجهه با مخاطب است، اما تا آنجا که روی فضای برنامه بخصوص یک برنامه سرگرم‌کننده تاثیر سوءنگذارد و گرما و صمیمیت در برقراری ارتباط با مخاطب را سلب نکند.

یک انتخاب جالب

اشکان خطیبی که بیشتر به عنوان بازیگر شناخته می‌شود، اجرای مسابقه پنج ستاره را به عهده دارد. تهیه‌کننده پنج ستاره درباره انتخاب این بازیگر به‌عنوان مجری مسابقه می‌گوید: برای انتخاب مجری باید به چند بعد توجه کنید. یکی این که آن شخص توانایی اجرا داشته باشد. دوم این‌که مردم او را دوست داشته باشند. سلبریتی‌ها معمولا این محبوبیت را دارند و تا امروز با حضور در برنامه‌های مختلف تاثیرات مثبتی داشته‌اند. البته همان‌طور که گفتم، سلبریتی بودن به تنهایی ملاک نیست و شخص باید توانایی اجرا هم داشته باشد تا موفق شود. توانایی آقای خطیبی به دلیل سبقه اجرایشان برای ما محرز بود. آشنایی قبلی‌ام من با او نیز این نوید را به من می‌داد که ایشان فرد مناسبی برای اجرای برنامه است، چون بسیار حرفه‌ای و تلاشگر هستند. اشکان 24 ساعتی کار می‌کند و اگر اتفاقی بیفتد حاضر است ساعت دو بامداد هم سر کار بیاید.

امید سهرابی هم یکی از دلایل همکاری‌اش با پنج ستاره را حضور اشکان خطیبی در این برنامه می‌داند و توضیح می‌دهد: من فیلمنامه‌نویس هستم و دغدغه‌ام سینما و تئاتر است، ولی برنامه‌سازی همیشه برایم جذاب بود. مضاف بر این دوستی من و اشکان خطیبی قدیمی است و او دوست داشت در این برنامه کسی کنارش باشد که با خیال راحت و احساس خوب سرکار بیاید. این اعتماد میان من و اشکان دو طرفه است و از کار کردن با او همیشه لذت می‌برم.