نان، عشق، اشتغال

مهم‌ترین این مشاغل گردشگری است که براساس داشته‌های یک منطقه همچون میراث تاریخی و فرهنگی و طبیعی و صنایع دستی آن رونق می‌گیرد. گردشگری در دنیا اکنون جزو مشاغل مورد توجه و پردرآمد به شمار می‌رود، اما در کشور ما هنوز آن‌طور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته و از ظرفیت‌های پیدا و پنهانش استفاده نشده است.

خوشبختانه ایران آنقدر زیبا و پرجاذبه است که هرگوشه‌اش می‌تواند منطقه‌ای نمونه برای گردشگری قلمداد شود و گردشگران بی شمار و درآمدهای هنگفتی را نصیب مردمانش کند، به شرط آن‌که داشته هایش به چشم مردم و مسئولان منطقه بیاید و زیرساخت‌های جذب گردشگر در آن فراهم شود. این امر بویژه در روستاهای ما که ظرفیت‌های تاریخی طبیعی زیادی دارند و از طرفی خشکسالی و بی‌آبی باعث رکود کار کشاورزی، باغداری و مهاجرت اهالی آنها شده، می‌تواند زمینه‌ساز تحول، توسعه و مهاجرت معکوس شود.

توسعه گردشگری در روستاها و جذب گردشگر و درآمد هم کار چندان سخت و ناممکنی نیست؛ شاید با احداث یک اقامتگاه بوم‌گردی در هر یک از این روستاها و ارائه تولیدات کشاورزی و صنایع دستی و برگزاری آیین و رسوم محلی به گردشگران، بتوان توجه آنها را از سراسر کشور به آن روستا و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی‌اش جلب کرد و از قِبَل ورود گردشگران، هم اشتغال‌زایی کرد و هم درآمدزایی و هم توسعه و پیشرفت و آبادانی را به روستا آورد؛ درست مثل کاری که یک خواهر و برادر به همراه دوستانشان در کلاته خیج بخش بسطام شهرستان شاهرود در استان سمنان انجام دادند.

مهاجرت معکوس با احداث یک اقامتگاه

کلاته خیج بیش از دو دهه پیش به شهر تبدیل شده، اما همچنان بافت روستایی اش را حفظ کرده و مثل بسیاری از روستاهای کشورمان و باوجود رونق کمابیش کشاورزی و باغداری و داشته‌های بسیار طبیعی چون دشت و رودخانه و جنگل، درحال از دست دادن جوانانش است که در دیار خود کسب و کاری نیافتند و در سودای آن راهی شهرها و استان‌های دیگر شدند، آنقدر که جمعیت آن (عمدتا جوان) طی سال‌های اخیر به نصف کاهش یافته است. اما چند نفر از اعضای خوش ذوق یک خانواده در این شهرروستا، از سال گذشته و با احداث یک اقامتگاه بوم‌گردی بزرگ و زیبا (که بزرگ‌ترین اقامتگاه خشت و گلی استان سمنان به شمار می‌رود)، درصدد درآمدزایی و اشتغال‌زایی و معکوس کردن مهاجرت جوانان برآمدند. عبدا... غنچه، کارمند بانک کشاورزی کلاته خیج و درعین حال بانی اصلی اقامتگاه بوم‌گردی منطقه است. او درباره انگیزه اش از ساخت این اقامتگاه به جام‌جم می‌گوید: «همه چیز از حدود یک سال و نیم پیش و سفر پورنگ پورحسینی، کارشناس طبیعت گردی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به کلاته خیج و بازدید از دشت استپی زردابیه و توصیه گردشگری وی آغاز شد.»

ظاهرا معاون طبیعت گردی سازمان میراث که یک گروه گردشگری وی را همراهی می‌کرده، برای اقامت و استراحتی کوتاه راهی خانه پدری عبدا... می‌شوند و همانجا به ظرفیت‌های گردشگری کلاته خیج و ضرورت احداث یک اقامتگاه بوم‌گردی برای اقامت مسافران اشاره می‌کنند؛ نکته‌ای که عبدا... آن را به ظرافت و فراست دریافته و اقدام به خرید یکی از خانه‌های بزرگ اما قدیمی و درحال تخریب در بافت تاریخی منطقه می‌کند؛ اقامتگاهی با 16 اتاق و هفت چشمه سرویس بهداشتی، حمام و ...

مشارکت فعال بانوان

عبدا... خانه را به صورت مشارکتی با کمک دو خواهر و دو دوستش می‌خرد و بازسازی آن را شروع می‌کند،اما در مسیر بازسازی حدود 20 نفر با او همراه می‌شوند؛ افرادی که عمدتا خانم و دوستان خواهران عبدا... بوده و حالا مالک سهمی از آن اقامتگاه هستند.

بازسازی اقامتگاه حدود یک سال طول می‌کشد و در تمام این مدت عبدا...، دوستش و 18 بانوی کلاته خیجی شبانه روز در کنار وی کار بازسازی و تجهیز اقامتگاه به وسایل و امکانات لازم را انجام می‌دهند.

گردشگران از راه رسیدند

روز عید فطر است، کار مرمت کامل اقامتگاه هنوز به پایان نرسیده، یک گروه 120 نفر از گردشگران اهوازی پایشان به کلاته خیج و اقامتگاه باز می‌شود؛ اولین مهمانان خوشقدم.

کلاته خیج بین دو جنگل ابر و اولنگ قرار گرفته است، برای همین بسیاری از بازدیدکنندگان این جنگل‌ها سری به این شهر می‌زنند و حالا جایی برای اقامت شبانه و رفع خستگی راه هم دارند.

شهریور امسال اقامتگاه به طور رسمی افتتاح می‌شود و خانم‌هایی که تا پیش از این در کار بازسازی بودند، مدیریت آشپزخانه بزرگ اقامتگاه را به عهده می‌گیرند. عبدا... به ما می‌گوید این بانوان هنرمند بجز آشپزی سنتی و محلی برای گردشگران، انواع محصولات باغی تولیدی و البته ارگانیک نظیر مربا، رب، صنایع‌دستی و پارچه‌های دستباف خود و سایر اهالی روستا را هم در فروشگاه اقامتگاه به گردشگران عرضه و کسب درآمد می‌کنند.

عبدا... از طرح‌های آینده خود مبنی بر احداث کارگاه‌های پارچه بافی و چند تنور نان محلی و اجرای مراسم فرهنگی آیینی در اقامتگاه سخن می‌گوید و اضافه می‌کند تاکنون هزار گردشگر در اقامتگاه آنها در چند ماه اخیر اقامت داشته‌اند و اگرچه آنها هنوز به سوددهی صرف نرسیده‌اند، اما آینده روشنی را برای خود و اهالی روستا متصور هستند.

خدمات باکیفیت؛ استقبال گردشگران

خدیجه غنچه، خواهر عبدا... و یک هنرمند پارچه باف است. او به ما می‌گوید: از ابتدای خرید و بازسازی اقامتگاه در کنار 18 نفر خانم فعال سرسختانه کار می‌کنیم و صمیمیت و رفاقت ایجاد شده بین ما باعث شده همچنان با وجود سود کم و بازنگشتن تمام سرمایه‌های به کار گرفته در این طرح، به فکر ادامه فعالیت و آینده‌ای روشن بمانیم.

رفاقت بین این گروه فعال باعث شده خدمات رسانی آنها از کیفیت بسیار خوبی برخوردار باشد و با استقبال زیاد گردشگران مواجه شود و آنها را برای چندبار به کلاته خیج بکشاند.

خدیجه می‌گوید که 90 درصد زنان کلاته خیج پارچه بافی می‌کنند و در خانه همه شان یک یا دو دستگاه تولید پارچه «تان» وجود دارد؛ پارچه‌ای که از آنها برای تولید حوله، چادرشب و دستمال و ... استفاده می‌شود و بازار فروش خوبی در کشور دارد. البته واسطه‌هایی از استان‌های دیگر به کلاته خیج می‌آیند و پارچه‌ها را با قیمت ارزان می‌برند و خود در نمایشگاه و فروشگاه‌ها به فروش می‌رسانند. اما وجود اقامتگاه گردشگری باعث شده زنان منطقه بافته‌های خود را در فروشگاه کوچک اقامتگاه بدون هیچ واسطه‌ای و به نصف قیمت بازار به گردشگران خریدار بفروشند؛ البته در کنار رب و مربای سیب و زردآلو و آلبالو.

احیای پارچه ماهوت

خدیجه خودش یک کار بزرگ کرده و آن احیای پارچه فراموش شده «ماهوت» است که اخیرا آن را در میراث فرهنگی به ثبت هم رسانده است. پارچه ماهوت پارچه‌ای تمام کرک و از پشم خالص و نرم گوسفند است که در گذشته در شمال شرق کشور تهیه می‌شده و از آن می‌توان لباس‌هایی گرم و نرم تهیه کرد. فعالان و بانیان اقامتگاه کلاته خیج تاکنون هیچ وام و تسهیلاتی از میراث فرهنگی یا نهاد دیگری نگرفته‌اند، اما معتقدند همراهی و تشویق این نهادها و معرفی اقامتگاه و شهرشان، بهترین هدیه و کمک به آنهاست؛ حمایت و همراهی‌ای که به زعم آنها تاکنون از طرف میراث فرهنگی و امور عشایر شهرستان و استان دریافت کرده‌اند.