دختری از تبار آرش

در ایران اگرچه فعالیت در این ورزش‌ها به دلیل نداشتن زیرساخت‌های کافی و قابل دسترس نبودن برای عموم با مشکلاتی همراه است، اما با این وجود از رشته‌های مفرح برای تمام رده‌های سنی بدون محدودیت جنسیتی بشمار می‌آید. سعیده صادقی، ملی‌پوش کمانگیری روی اسب با فعالیت‌هایی که بیش از یک دهه داشت این موضوع را که ورزش‌های با اسب مختص مردان نیست، ثابت می‌کند. صادقی سوارکاری را به صورت تفریحی آغاز کرد، اما وقتی فعالیت‌هایش جدی شد تصمیم گرفت در رشته کمانگیری روی اسب نام نویسی کند. اتفاقی کاملا تصادفی که چند سال بعد نایب‌قهرمانی رقابت‌های جهانی را برای این بانوی سوارکار ایرانی به همراه داشت. پس از آن علاقه صادقی به ورزش‌های باستانی ایران او را به سمت چوگان هدایت کرد و...

چرا چوگان؟

ورزشی ایرانی است و ریشه در تاریخ کهن ما دارد. وقتی برای نخستین بار بازی چوگان را از نزدیک دیدم شیفته این ورزش شدم و همانجا رویای چوگان به سرم افتاد.

اولین ورزش‌تان بود؟

نه. من پیش از چوگان بسیاری از ورزش‌ها از جمله اسکی، شنا، بسکتبال و فوتسال را تجربه کرده بودم. از پنج سالگی اسکی کردم و در شنا در رده‌های سنی زیر 13 سال قهرمان تهران شدم و مربیگری شنا دارم. ناجی غریق هستم و تیراندازی با اسلحه را هم تجربه کردم. در کمانگیری روی اسب هم عنوان جهانی دارم.

از کمانگیری بگویید.

تاریخ این ورزش هم بسان چوگان به 3000 سال قبل و پادشاهی هخامنشیان برمی‌گردد. زمانی که زن‌ها برای فتح قلعه دشمن با لباس مردانه به دروازه‌ها می‌رسیدند و با برداشتن پوشش سر نگهبانان را فریب می‌دادند تا آنها دروازه‌ها را باز کنند‌. آن وقت روی اسب برعکس می‌نشستند و همزمان با کنترل اسب تیراندازی می‌کردند تا سپاه اصلی وارد قلعه شود. این ورزش در گذشته یک نوع تکنیک مناسب در جنگ‌ها بود.

این کار تمرین زیاد می‌خواهد؟

بله. چون شروع فعالیت‌های من از رشته سوارکاری بود خیلی زود مهارت کمانگیری روی اسب را یاد گرفتم. سوارکاری را به دلیل علاقه زیادم به این ورزش انتخاب کردم و با کمانگیری روی اسب ورزش دلخواهم را ادامه دادم. سال‌ها به دلیل مهارت زیاد در این رشته عضو تیم ملی بودم.

اوج فعالیت‌تان؟

بین سال‌های 86 تا 94 فعالیت حرفه‌ای من در رشته کمانگیری ادامه داشت. اوج این فعالیت‌ها سال 2011 و در مسابقه‌های جهانی کره جنوبی بود که نایب قهرمان شدم و مدال نقره گرفتم. این رقابت‌ها به صورت ترکیبی با مردان برگزار می‌شود و بخش خانم‌ها جداگانه نیست، بنابراین رقابت‌های دشواری بشمار می‌آید.

تورنمنت‌های دیگری هم داشتید؟

در اردن، کره جنوبی و لهستان نیز از روی اسب تیر زدم و در مسابقه‌های متعدد انتخابی و کسب سهمیه جهانی شرکت داشتم.

راز موفقیت؟

نترس بودن. سال 86 که کمانگیری روی اسب توسط یکی از دوستانم به من معرفی شد اولین نکته‌ای که به من یاد دادند داشتن جرات و شجاعت روی اسب بود. آن روزها کمانگیری روی اسب تازه در حال احیا شدن بود و من سعی می‌کردم فرصت‌ها را براحتی از دست ندهم.

... و در ادامه چوگان ؟

آشنایی من با چوگان کاملا اتفاقی بود. سال 93 برای تمرین سوارکاری به مجموعه ورزشی شهدای قصر فیروزه رفته بودم که دیدم در میان 8 هکتار زمین، اسب‌ها تاخت و تاز می‌کنند و سواران چوب‌ها را در هوا می‌رقصانند که این نمایش اصیل ایرانی مجذوبم کرد.همانجا بود که تصمیم گرفتم بعد از رقابت‌های جهانی به‌صورت جدی چوگان را آغاز کنم.

چه عاملی علاقه‌تان را تشدید کرد؟

هیجان خاص این ورزش. هیجان، سرعت و زیبایی چوگان آن‌قدر زیاد است که از همه می‌خواهم آن را تجربه کنند. چوگان تنها رشته ورزشی است که آمیزه‌ای از طبیعت، انسان و حیوان است. هیچ رشته‌ای این درهم آمیختگی ندارد.

خیلی‌ها چوگان را نمی‌شناسند.

چوگان زمینی دارد 8 برابر زمین فوتبال و یک تیم را چهار بازیکن همراهی می‌کنند به همراه یک نفر ذخیره. در هر مرتبه گلزنی، دروازه تیم‌ها عوض می‌شود و این مهم‌ترین تفاوت این بازی با ورزش‌های دیگر است.

ویژگی‌های چوگان؟

مهم‌ترین آنها به لحاظ تکنیکی، تاکتیکی، کنترل اسب، در اختیار تیم بودن و ضربه‌های درست زدن است که به ورزشکار در بازی چوگان اعتبار می‌دهد.

برخورد اطرافیان با این ورزش؟

خیلی وقت‌ها مرا با لباس چوگان می‌دیدند و برای اطرافیانم جالب بود بدانند این لباس مخصوص کدام ورزش است. چوگان از نظر پوشش برای بانوان گزینه مناسبی است و تاکنون دختران زیادی را با این رشته آشنا کرده‌ام.

دارودسته جومونگ

سعیده صادقی می‌گوید اطرافیان او بی‌وقفه منتظر رویدادهای چوگان یا کمانگیری بر روی اسب هستند و مدام می‌پرسند این مسابقه‌ها چه زمانی برگزار می‌شود. او ادامه می‌دهد: این ورزش‌ها ریشه‌ای تاریخی دارند، اما در عین حال در جامعه به عنوان ورزش‌های گران مطرح هستند و کمتر کسی حاضر به فعالیت در این رشته هاست. اگر ایران و کره جنوبی را با هم مقایسه کنیم می‌بینیم آنها ساختارهای مطلوبی دارند و حتی این ورزش‌ها را در قالب کالاهای فرهنگی به مردم خود ارائه می‌کنند.

کمانگیر روی اسب بانوان ایران می‌گوید: کره‌ای‌ها این ورزش‌ها را به نام خودشان می‌دانند و معتقدند بعضی از میراث‌های ناملموس بین ایران و کره وجود دارد. چند وقت پیش درجریان مسابقاتی با رئیس فدراسیون جهانی چوگان صحبت می‌کردم که وی تاکید داشت ایران و کره‌جنوبی می‌توانند برای معرفی این رشته‌های کهن همکاری بیشتری داشته باشند. کره‌ای‌ها نوعی چوگان را متفاوت با چوگان ایرانی بازی می‌کنند که قدمت آن را چند هزار سال پیش می‌دانند.

صادقی درباره معرفی این رشته‌ها در قالب کارهای فرهنگی کره‌ای‌ها هم می‌گوید: ساخت سریال‌هایی مانند جومونگ در راستای صیانت از فرهنگ چند هزار ساله کره‌ای هاست و تاثیر آن روی جامعه ایران تا اندازه‌ای است که وقتی مردم مسابقه‌های‌مان را تماشا می‌کنند می‌گویند سوسانا آمد یا فلان سوارکار از دار و دسته جومونگ است در حالی که ما آرش کمانگیر داریم و دختران سوارکار ما از تبار آرش هستند نه سوسانو. اینجاست که جای خالی اسطوره‌های تاریخی ما کاملا احساس می‌شود.

محمد رضاپور - روزنامه نگار