وقتی کابین مسافران جدا شود...

در هفته‌های اخیر، ویدئویی با موضوع جداشدن کابین مسافران در صورت آتش‌گرفتن موتورهای یک هواپیمای مسافربری در فضای مجازی دست به دست می‌شود. در این انیمیشن که از طرف یکی از کارخانه‌های هواپیماسازی شرقی تهیه شده، مراحل جدا شدن کابین مسافران پس از آتش گرفتن موتورها و فرود آن با چتر روی بالشتک‌های هوا، نشان داده می‌شود، ضمن این که در این نمایش کوتاه، هیچ اشاره‌ای به پیچیدگی فنی و عملیاتی انجام چنین مانوری نشده است، ولی با استقبال افکار عمومی و حتی برخی متخصصان هوانوردی مواجه شد. ایده‌ای نسبتا جدید و خام که از زاویه نگاه متفاوت می‌خواهد قابلیت طراحی شرقی را به رخ جهانیان بکشد.

اگر از تبلیغاتی بودن این انیمیشن صرف نظر کنیم و صرفا بخواهیم‌ ابعاد فنی و اجرایی آن را مورد بررسی قرار دهیم بهتر است در وهله نخست، سراغ سیاست‌های کلان شرکت‌های هواپیماسازی برویم. کشورهای غربی در تعریف سیاست ایمنی خود، افزایش کارایی و مداومت پروازی را جزو اولویت‌های طراحی قرار می‌دهند، به این صورت که فرآیند ساخت قطعات مختلف موتور و بدنه هواپیماها بر این اساس طراحی می‌شود کمترین احتمال از کار افتادن را داشته باشند. یعنی بر خلاف مفهوم انیمیشن منتشر شده که راه‌های فرار از دو موتور آتش گرفته در میان آسمان را پیشنهاد می‌دهد، متخصصان به دنبال راه‌هایی هستند که احتمال آتش گرفتن یا از کار افتادن موتورها را به حداقل برسانند. با توجه به این نگرش، شرکت‌های هواپیماسازی توانستند با اثبات قدرت و دوام عملیاتی تولیدات خود، مجوز پرواز هواپیماهای با دو موتور جت را از روی اقیانوس‌ها دریافت کنند؛ مجوزی که در اختیار هواپیماهای با بیش از دو موتور بود تا بتواند ایمنی پرواز را در صورت از دست رفتن یک موتور، با حاشیه امنیت کافی تأمین کند.

با فرض قبول این نوع نگرش به ایمنی پرواز، اگر بخواهیم از مزایا و معایب احتمالی چنین ایده‌ای بحث کنیم، نکته‌ای که در نگاه نخست به چشم می‌خورد، امکان انجام آن است. خودتان را جای خلبانان چنین پروازی بگذارید، اگر هر دو موتور هواپیمایتان به صورت همزمان آتش بگیرد و شما طبق چک لیست‌ها با آن مقابله کنید، چه زمانی می‌خواهید تصمیم بر ترک کاکپیت، پیوستن به مسافران و فرار از دو موتور آتش گرفته بگیرید؟

آیا دو موتور سوزان تنها دلیل ترک هواپیمایتان خواهد بود یا در دیگر شرایط خطرناک یا نسبتا خطرناک نیز چنین تصمیمی خواهید گرفت؟ آیا اصلا فرصتی برای انجام این مراحل و خداحافظی کردن با هواپیمای مشتعل پیدا می‌کنید؟ اینها همه سوالاتی است که یافتن پاسخ برای هر کدام می‌تواند موضوع بحثی طولانی باشد، ولی حتی فکر کردن به این‌که می‌خواهید بخت خود را برای نجات با دو موتور از
دست رفته با توجه به چارت‌های معتبر آزموده بسنجید یا با استفاده از یک چتر در مکانی نا معلوم فرود بیایید، می‌تواند موضوع یک توفان فکری باشد، انتخاب من به عنوان یک خلبان از همین الان گزینه نخست خواهد بود!

خلبان محمدتقی امیرسام

جام‌جم