راه‌های تشخیص زود هنگام توده‌های پستانی

هر خانمی از 13 سالگی به مراقبت و کنترل پستان‌ها نیاز دارد و این کار با معاینه سالانه توسط پزشک مجرب انجام می‌شود. بهتر است این کار در روزهای آخر پریود (روز هفتم تا دهم خونریزی) انجام شود. سایر مراقبت‌ها (که هرگز جای معاینه سالانه را نمی‌گیرد) معاینه ماهانه است. یعنی هر خانم در هر ماه پس از به پایان رسیدن دوره عادت ماهانه (روز هفتم تا دهم از شروع خونریزی) باید پستان‌هایش را معاینه کند.

در مرحله اول فرد در آینه به قرینه بودن پستان‌هایش دقت می‌کند، مثلا اگر یک طرف بزرگ‌تر از طرف دیگر شده باشد، مهم است. نکات مهم در این قسمت از معاینه که باید به آنها دقت کرده و در صورت وجود این علائم به پزشک مراجعه کند شامل تو کشیده شدن نوک پستان که قبلا وجود نداشته و تازه ایجاد شده، تغییرات پوست پستان به صورت پوست پرتقالی و دانه دانه شدن یا زخمی شدن، وجود توده، برجستگی یا فرورفتگی در یکی از پستان‌ها.

در مرحله بعدی، پستان‌ها باید لمس شوند که این کار ابتدا از نوک پستان‌ها شروع و با فشار دادن آنها انجام می‌شود و در صورت خروج ترشحات از نوک پستان باید به پزشک مراجعه کرد.

در مرحله بعدی، پستان‌ها با قسمت نرم انگشتان دست‌ها لمس می‌شوند. مهم این است که همه قسمت‌های پستان لمس شود و بخصوص لمس زیر بغل‌ها فراموش نشود، زیرا در 30 درصد خانم‌ها غدد فرعی در زیر بغل وجود دارد.

در مورد بررسی‌های رادیولوژی توصیه می‌شود پس از 40 سالگی ماموگرافی به صورت سالانه یا هر دو سال یک بار انجام شود. ماموگرافی یا تصویربرداری رادیولوژیک از پستان‌ها روشی مقرون به‌صرفه و مناسب بررسی توده‌های پستانی و همچنین روش کنترل خوبی برای کسانی است که مشکل خاصی ندارند و می‌تواند سرطان‌های پستان را قبل از آن که با دست لمس شوند، تشخیص دهند.

برخلاف تصور عمومی، اشعه رادیولوژی حین ماموگرافی عوارض خاصی ندارد و در واقع فواید این روش آن‌قدر زیاد است که به همه خانم‌های بالای 40 سال (تا 75 سال) توصیه می‌شود از این روش استفاده کنند. فقط برای خانم‌های باردار ممنوع است.

در سنین قبل از 40 سالگی به دلیل شایع نبودن سرطان‌های پستان این روش توصیه نمی‌شود؛ بخصوص که این روش بیشتر مناسب افرادی است که بافت پستانی کمتری دارند (پستان افراد مسن) و در افراد جوان براساس معاینه می‌توان از سونوگرافی استفاده کرد. نکته مهم این که سونوگرافی پستان بیشتر برای تشخیص کیست‌ها و توده‌های خوش خیم پستان استفاده می‌شود. در کسانی که در خانواده‌شان سابقه سرطان پستان در مادر، خواهر و... دارند توصیه می‌شود روش‌های بررسی زودتر شروع شود، بخصوص اگر فرد مبتلا در سنین قبل از یائسگی بوده باشد. معمولا ده سال زودتر از سن شروع سرطان در فرد بیمار، در بستگان سالم ماموگرافی شروع می‌شود. در افراد جوان‌تر براساس ضرورت می‌توان از ام آر آی پستان به جای ماموگرافی استفاده کرد.

دکتر رضا کریمی

فوق‌تخصص غدد