شاهرود؛قاره کوچکی در ایران

شاید مهمترین امتیاز شاهرود وجود منابع لایزال طبیعی است که خداوند به مردم این منطقه عنایت فرموده است. شاهرود در واقع قاره‌ای کوچک است که همه عوامل طبیعی در آن گرد آمده‌اند.همچنین وجود مناطق حفاظت شده خوش‌ییلاق و توران که دومین منطقه بزرگ حفاظت شده حیات وحش در کشور است، با برخورداری از گونه های نادر حیات وحش بر جاذبه‌های گردشگری در این شهرستان افزوده است.

مسجد جامع شاهرود

مسجد جامع شاهرود مربوط به دوره ایلخانی - دوره قاجار است و در شاهرود، شمال محله بیدآباد واقع شده و این اثر در تاریخ 15 اردیبهشت 1376 با شمارهٔ ثبت 1856 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تکیه زنجیری

تکیه زنجیری شاهرود از آثار دوره قاجاریه بوده و در فهرست آثار ملی ثبت شده است و یکی از بزرگترین تکایای قدیمی شاهرود محسوب می‌شود که از اهمیت ویژه‌ای در برپایی مراسم های مذهبی برخورداراست .

این بنا در 2 طبقه ساخته شده و شامل یک حیاط مرکزی ، آب‌انبار و آشپزخانه در قسمت زیرین است . تزئینات نقاشی و آجری ، تخته‌های سقف و ستونهای چوبی مقرنس‌دار با سه سرستون از جمله ویژگیهای برجسته این بنای تاریخی است.

علت معروف بودن این تکیه به نام زنجیری ، نصب زنجیر بسیار بزرگ بر روی حیاط مرکزی به عنوان تکیه‌گاه چادر تکیه که نشانه‌ای از خیمه‌گاه سالار شهیدان حضرت اباعبداله (ع) بوده ، به شمار می‌رود و از این جهت که در گذشته در محور بازار قدیم شهر قرار داشته به تکیه بازار نیز مشهور است .

آرامگاه بایزید بسطامی

مقبره این عارف شهیر در شهر بسطام و شمال مقبره امام زاده محمد (ع) است. مقبره این عارف فاقد هرگونه تزئین است.

و به نظر می رسد هیچ گاه ساختمانی مشابه مقبره دیگر بزرگان روی آن بنا نشده باشد و در حقیقت بی اعتنایی به مادیات و گریز از تجمل در این آرامگاه به وضوح به چشم می آید. وارستگی و بی نیازی بایزید بسطامی حتی بعد از مرگ وی و گذشت یازده قرن , در مرقدش مشهود است.

مقبره بایزید بسطامی داری یک پنجره مسقف آهنی است . روی قبر یک سنگ مرمر قرار دارد که کلماتی از مناجات مشهور علی ابن ابی طالب (ع) برآن حک شده است .آنطور که از این سنگ بر می آید متعلق به شخصی به نام قاضی ملک می باشد که احتمال می رود حاکم قومس بوده باشد ولی اینکه چگونه از اینجا سر در آورده کسی چیزی نمی داند.

قلعه میامی

قعه میامی در جنوب میامی قرار گرفته است که در حال حاضر خرابه ای بیش نیست. طبق نظر مردم منطقه این خرابه در گذشته مرکز میامی بوده است. و در زمان حمله مغول ویران گردید .قلعه اراکی چهار برجی نیز در منطقه میامی در بالای کوه میامی قرار دارد که دروازه آن را از آجر ساخته اند و یک آب انبار بزرگ در میان آن قرار دارد.

تپه خوریان

در ده کیلومتری جنوب شرقی شاهرود آثار و بقایایی از استقرار بشر در هزاره پنجم قبل از میلاد به دست آمده است . دفن مردگان و اجساد در منازل مسکونی به شیوة مناطقی مانند سیلک کاشان و تپه زاغه قزوین مرسوم بود. در جریان حفاری های انجام شده در این محوطه ها آثاری از ابزار و ظروف سنگی درفشهای استخوانی مهرهای سفالی و تیغه های چخماغ از جنس مرغوب در گمانه های مختلف به دست آمده است.

خانه یغمایی

خانه یغمایی‌ها تنها خانه در شهر شاهرود است که بادگیر دارد. این خانه در سال 1304 خورشیدی توسط یک معمار یزدی به نام استاد مهدی حیدریان ساخته شده است و شاید به همین خاطر باشد که در این بنا بادگیر احداث شده است. فرم پلان به صورت حیاط مرکزی بوده و ورودی خانه در قسمت جنوبی با یک راهرو یا دالان به حیاط مرتبط است. در ضلع غربی حیاط، بادگیر، حوضخانه، اتاق‌های مهمان، ایوان و آب انبار قرار دارد و در ضلع شمالی، اتاق‌های زمستانه واقع شده‌اند. این خانه در حال حاضر محل اداره میراث فرهنگی و گردشگری شاهرود است و بازدید از آن در وقت اداری برای عموم امکان‌پذیر می‌باشد.

بازار شاهرود

مجموعه بازار شاهرود از جمله آثار دیدنی مربوط به دوره قاجار است و در بافت قدیمی شهرستان شاهرود قرار دارد

بازار تاریخی شاهرود با قدمتی 150 ساله شامل بیش از 260 باب مغازه است. این بنای تاریخی علاوه بر راسته اصلی، دارای چندین کاروانسرا، حمام، آب انبار و مدرسه است.

بازار شاهرود یکی از بازارهای تاریخی و بزرگ استان سمنان است که از نظر اقتصادی از جایگاه ویژه‌ای در این شهر برخوردار است.

بازار قدیمی شاهرود در سال 1378 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 2285 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

جنگل ابر شاهرود

جنگل ابر شاهرود قسمتی از قدیمی‌ترین و زیباترین جنگلهای هیرکانی است که با گونه‌های گیاهی و جانوری نادر، یکی از منحصر به فردترین زیست‌بوم‌های ایران محسوب می‌شود. این جنگل با 35 هزار هکتار وسعت در ادامه جنگل‌های سرسبز شمال کشور به دلیل این که در اغلب مواقع فضای این جنگل را اقیانوسی از ابر فراگرفته به این نام مشهور است. این جنگل ابرها آنقدر به درخت‌ها نزدیک اند که به‌نظر می‌رسد جنگل بر روی ابرها سوار است و می‌توان در میان ابرها گشت و گذار کرد و به باور بسیاری از گردشگران یکی از زیباترین چشم‌اندازهای طبیعت ایران محسوب می‌شود.

چشمه نگارمن

چشمه نگارمن در 5 کیلومتری شمال غرب روستای نگارمن و 23 کیلومتری شما غرب شاهرود در استان سمنان قرار دارد . صدای جوشش آب در هرگوشه از این چشمه به گوش می رسد ، جریانی سرشاراز زندگی و شادابی . آب چشمه نگار من از میان سنگهای آهکی بیرون می آید به همین دلیل سختی کمی دارد و از کیفیت خوب آشامیدنی برخوردار است .

آب دهی چشمه نگار من حدود 23 لیتر بر ثانیه می باشد.

انواع گیاهان وحشی در حاشیه چشمه ساران خود نمایی می کند . دمای آب چشمه حدود 8 درجه سانتیگراد می باشد .

منطقه شکار ممنوع تپال

منطقه شکار ممنوع تپال با وسعتی برابر 30 هزار هکتار در شمال غربی شهرستان شاهرود واقع شده و منطقه ای است کوهستانی و دشتی که در مجاورت شاهرود واقع شده است .

منطقه تپال با چشم اندازهای بسیار زیبا از دیر زمان محل مناسبی جهت زیستگاه وحوش و محل مناسبی جهت بازدید دوستداران طبیعت به شمار می رود .

این منطقه که تا قبل از سال 1373 از نظر حیات وحش دچار آسیبهای جدی شده بود جهت احیا ء آن طبق آگهی روزنامه رسمی به مدت 5 سال از سوی شورایعالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه شکار ممنوع و تحت حفاظت قرار گرفت که پس از انقضای این مهلت از اول آذر ماه سال 1377 به مدت 5 سال دیگر منطقه شکار ممنوع اعلام شد.

جنگل اولنگ

جنگل اولنگ، در 80 کیلومتری شمال شرق شاهرود واقع شده و از مناطق نمونه گردشگری مصوب شهرستان شاهرود محسوب می شود. این جنگل دارای درختان جنگلی متنوع و تنوع جانوری است.

ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع این منطقه در حد فاصل بین دو کلان اقلیم خشک و نیمه خشک و مرطوب و نیمه مرطوب واقع شده که این امر باعث ایجاد تنوع گیاهی و جانوری شده است.

چشمه هفت رنگ مُجِن

چشمه هفت رنگ مُجِن از چشمه‌های کم‌نظیر کشور است که در 25 کیلومتری شمال شاهرود در میان شکاف دره‌های دامنه قله 4000 متری شاهوار واقع شده است. این دره در ادامه به دو دره کوچک‌تر تقسیم می‌شود. در یکی از دره‌ها آب که مناسب آشامیدن می‌باشد. در دره دیگر چشمه‌های رنگی جریان دارند. این چشمه‌های رنگی در جداره و کف رودخانه تابلوهای نقاشی زیبایی را خلق می‌کنند که چشمان هر بیننده‌ای را مسحور زیبایی خود می‌نمایند. یکی از چشمه‌ها از کانسار (معدن)های گوگردی عبور می‌کند و به همین جهت از فاصله‌ دوری بوی گوگرد حس می‌شود. در اطراف، چشمه‌هایی در حال جوشش‌ هستند که دارای مواد معدنی جیوه‌دار بوده و از آن‌ها بخار جیوه متصاعد می‌شود که به آسانی قابل تشخیص است. در مسیر آب این چشمه‌ها با رنگ‌های گوناگون با هم ترکیب شده و تقریباً آب صابون مانندی را تشکیل می‌دهند و در نهایت با آب سفید چشمه تلاقی یافته و هر قدر از محل دورتر می‌شوند، رنگ آن‌ها به سفیدی متمایل شده تا جایی که جهت استفاده کشاورزی در منطقه گرآب (گرو) اثری از رنگ و بوی آن‌ها یافت نمی‌شود. آب گوگردی این چشمه‌ها خاصیت درمانی داشته و از قدیم اهالی منطقه جهت بهبود بیماری‌های پوستی و استخوانی از آب این چشمه‌ها استفاده می‌نمودند.

دشت آفتابگردان

دشت آفتابگردان در منطقه کالپوش یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان شاهرود است. با فرا رسیدن شهریور ماه میلیون‌ها گل آفتابگردان در دشت‌های مخملین کالپوش شاهرود شکفته می‌شوند و مناظر بدیع و بی‌نظیری در این منطقه خلق می‌کنند که چشم هر بیننده‌ای مسحور زیبایی آن‌ها می‌شود. دشت آفتابگردان کالپوش در 220 کیلومتری شمال شرق شاهرود قرار دارد.آنچه این دشت را از نمونه‌های مشابه متمایز ساخته و از ویژگی‌های بارز آن محسوب می‌شود، سطوح زیر کشت آن است که برخلاف دیگر مزارع آفتابگردان که در زمین‌های هموار دیده می‌شود، در اینجا در دشت‌های ناهموار و تپه‌های آبشارگونه است که تمایز رنگی بی‌نظیری را خلق می‌کند.

منطقه توران

منطقه حفاظت شده خارتوران یا توران در منتهی‌الیه شرق استان سمنان در 140 کیلومتری جنوب شرقی شهر شاهرود و 28 کیلومتری جنوب شرقی مرکز بخش بیارجمند و در شمال کویر مرکزی ایران واقع شده است. طبیعت بکر و مناظر زیبای این منطقه به گونه‌ای است که به «آفریقای ایران» معروف شده است.

کاروانسراهای میان‌دشت

مجموعه کاروانسراهای تاریخی میاندشت در ‪ 105‬کیلومتری شرق شاهرود قرار دارد.‬

کاروانسراهای میان‌دشت در دهکده میان‌دشت شاهرود در هفت فرسخی خاور میامی واقع است.مجموعه کاروانسراهای شاه عباسی میاندشت مشتمل بر سه کاروانسرای متصل به یکدیگر است که دو کاروانسرای آن مربوط به دوره قاجاریه و یک کاروانسرا مربوط به عهد شاه عباس اول است.این کاروانسراها که در مجموع بالغ بر ‪ 20‬هزار مترمربع وسعت دارند دارای آب انبار، حمام، چاپارخانه و تلگراف‌خانه بوده و سالیان متمادی محل اسکان و استراحت کاروانیان و راهیان زیارت مرقد مطهر امام هشتم (ع) بوده‌است.