راست قامت

دررفتگی مکرر شانه و درمان فیزیوتراپی

در صدمات ورزشی، تصادفات، افتادن از ارتفاع و سوانح یکی از آسیب‌های شایع دررفتگی مفصل شانه است. از آنجا که این مفصل از سطوح مفصلی کوچک و ساختار استخوانی محدود تشکیل شده است، بیشترین ثبات و پایداری آن با بافت‌های نرم همچون عضلات، تاندون‌ها، لیگامان‌ها و کپسول مفصلی تأمین می‌شود.

کد خبر: ۱۰۶۶۳۷۷

چنین ساختاری اگرچه دامنه حرکتی گسترده‌ای برای مفصل فراهم می‌کند، اما به علت ثبات استخوانی محدود، آن را در معرض خطر دررفتگی به صورت مکرر قرار می‌دهد. اگر اولین بار که مفصل شانه دچار دررفتگی می‌شود تحت نظر متخصص جااندازی انجام شود و مدت زمان کافی تحت درمان فیزیوتراپی شامل مدالیتی‌های ضدالتهاب و تمرین درمانی قرار گیرد، احتمال تکرار آن بسیار ضعیف خواهد بود.

اما اگر هنگام آسیب، جااندازی یا تلاش برای جااندازی توسط افراد غیرمتخصص و در شرایط نامناسب و غیردرمانی صورت بگیرد، احتمال آسیب بیشتر به ساختارهای مختلف مفصل و پارگی رباط‌ها، تاندون‌ها، کپسول مفصلی و لبه‌های غضروفی مفصل بالا می‌رود. آسیب وسیع هریک از ساختارهای مذکور درمان بیمار را پیچیده‌تر خواهد کرد و بیمار را به درمان‌های جراحی نزدیک‌تر می‌کند.

مهم ترین عضلاتی که نقش ثبات دهنده را در مفصل شانه به‌عهده دارند، کلاهک چرخاننده شانه را تشکیل می‌دهند که ضمن ایجاد حرکات چرخشی در مفصل باعث قرار گرفتن سر استخوان بازو در حفره استخوان کتف می‌شوند. به این ترتیب به دنبال دررفتگی‌های شانه، از اسلینگ گردنی به مدت کافی بسته به شدت آسیب و وسعت ضایعه برای بی حرکتی مفصل استفاده می‌شود. سپس تمرینات دامنه حرکتی به صورت غیرفعال و برای پیشگیری از چسبندگی کپسول مفصلی و خشکی و محدودیت در مفصل آغاز می‌شوند.

بعد از ایجاد حرکت در مفصل و کاهش درد و التهاب، فیزیوتراپیست با طراحی تمرین‌های چرخشی در وضعیت‌های مختلف با ابزار گوناگون در زمان مناسب سعی در تقویت کلاهک چرخاننده و در نهایت پیشگیری از دررفتگی مکرر شانه خواهد داشت. اهمیت این مرحله از درمان آن است که در صورت تکرار دررفتگی، فیزیوتراپی دشوارتر و زمانبرتر خواهد بود و نیاز به انجام درمان‌های جراحی، محتمل‌تر به نظر می‌رسد.

بعد از دررفتگی مفصل شانه حدود سه ماه زمان نیاز است تا ورزشکار آسیب‌دیده طی یک برنامه تمرین درمانی منظم و دقیق به میادین ورزشی برگردد. در این زمان استفاده از وسایلی همچون باندهای کشی با مقاومت‌ها و وزنه‌های متفاوت از ابزار بسیار مفید و مؤثر در بازگرداندن آمادگی اولیه عضلات هستند. بعد از این که درد و التهاب بیمار کاهش یافت، دامنه حرکتی مفصل به دست آمد و عضلات اطراف شانه، بخصوص عضلات کلاهک چرخاننده آمادگی و قدرت اولیه را به دست آوردند، نوبت به انجام تمرینات بالانس و تعادل می‌رسد. در این تمرین‌هاست که مفصل دوباره می‌آموزد چگونه در شرایط نامتعادل و ناگهانی، ثبات خود را حفظ کند و دچار دررفتگی مجدد نشود. این عملکرد حاصل همکاری برخی گیرنده‌های عصبی در مفصل به نام گیرنده‌های حس عمقی و عضلات مرکزی و ثبات‌دهنده آن است.

تمرین‌های بالانس و تعادل، گیرنده‌های حس عمقی و این عضلات را تحریک و وادار به فعالیت می‌کنند تا در شرایط غیر‌قابل پیش‌بینی وارد عمل شوند. استفاده از صفحه‌های تعادل و توپ‌های تعادل در اندازه‌های مختلف و طراحی تمرینات با آنها، ابزار مفید در اجرای موفق این مرحله از بازتوانی بیمار هستند.