بازگشت به عقب در سایه ناکامی

در مورد تحولات منطقه باید به این نکته اشاره کنم که تلاش‌های عربستان در منطقه نتیجه موفقی به همراه نداشت، از جمله در یمن علی‌رغم وجود بحران، درگیری‌های خونین و سیاست چکش آهنینی که سعودی‌ها در این کشور دارند آثار مثبتی برای آنها به همراه نداشته است، با وجود گذشت چند سال از حمله ظالمانه به یمن، رژیم سعودی در باتلاق یمن فرورفته و هیچ دورنمای روشنی برای آن وجود ندارد. در این زمینه به نظر می‌رسد تنها راه برون‌رفت از این گرداب تسلیم در برابر اراده ملت مظلوم یمن است. غرق شدن در جنگ یمن با وجود شکست‌های پی در پی در سوریه و عراق هیمنه آل‌سعود در منطقه را شکسته است. عربستان سعودی که از چند سال گذشته به اقدامات مداخله‌جویانه سیاسی در منطقه دست زده است در حال حاضر سیاست‌های خود در منطقه را شکست‌خورده می‌بیند. این کشور در بحران یمن عاجز و ناتوان مانده و راهکاری برای خروج از آن ندارد.

نکته بعدی در مورد علائم تغییر رفتار عربستان این است که سعودی‌ها و سیاست‌های آنها با شکست جدی مواجه شده است، اعلام سیاست‌های جدیدی که آمریکا در قبال برخی از گروه‌های تروریستی داعشی در سوریه اعلام کرده همچنین توافقاتی که آمریکا در مورد مناطق آتش بس در سوریه با روس‌ها انجام داد در رفتار سعودی‌ها بی‌تاثیر نیست و حسی را در عربستان به وجود آورده که بازیگران در سوریه هم در حال فاصله گرفتن از عربستان هستند، همچنان که شاهد فاصله گرفته ترکیه و برقراری نشست‌های سه‌جانبه در مورد حل بحران سوریه میان ترکیه، روسیه و ایران هستیم. بنابراین دور شدن حامیان عربستان از این کشور را می‌توان یکی دیگر از دلایل تغییر رفتار عربستان ارزیابی کنیم.

در ضمن نباید این نکته را نیز فراموش کرد که تنش عربستان با ایران برای این کشور سودمند نیست و در هر جایی که شاهد شدت گرفتن تنش‌ها بودیم ناکامی‌های عربستان هم در منطقه مشهودتر شده است. از جمله ائتلاف‌سازی‌هایی که ترامپ در منطقه دنبال می‌کرد و البته قطر نپذیرفت و تنشی در روابط قطر با دیگر کشورها پیش آمد و همچنان ادامه دارد.

نباید از یاد برد که تحولات جدید در عربستان رخ داده و بن‌سلمان مسیر پادشاهی شدن خود را کاملا هموار دیده است به همین جهت باید در داخل و خارج انعطاف‌هایی داشته باشد از همین جهت خبرهایی در مورد احتمال مذاکرات در مورد یمن نیز وجود دارد. همچنین باید به سخنان عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان نیز اشاره کرد. وی در گفت‌وگو با هیات عالی مخالفان سوری گفته است که مساله کنار رفتن بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه از قدرت یا باقی‌ماندن او در قدرت، یک مساله داخلی بوده و به خود سوری‌ها مربوط می‌شود. الجبیر همچنین با بیان این‌که عربستان از دستیابی به راه‌حل سیاسی در سوریه حمایت می‌کند، گفته است رویکرد جامعه جهانی پس از عملیات تروریستی سال گذشته در پاریس پایتخت فرانسه که منجر به کشته شدن ده‌ها نفر شد، تغییر کرده و مبارزه با تروریسم به اولویت اول تبدیل شده است. وزیر خارجه عربستان همچنین خطاب به مخالفان سوری اعلام کرد که عملیات سیاسی در سوریه نیازمند مذاکرات مستقیم با دمشق است.

در مورد رابطه غرب با عربستان در این مقطع نیز باید گفت در رابطه بین این کشور با غرب اعم از آمریکا و اروپا بی اعتمادی و تیرگی روابطی وجود ندارد، اگر چه نگرانی‌هایی بعد از روی کار آمدن ترامپ وجود داشت اما بعد از سفر ترامپ به عربستان، آنها نظر اروپا و‌ آمریکا را جلب کردند تا سلمان قدرت را به دست بگیرد. بنابراین نوع مناسبات آنها هم حکایت از این دارد که روابط کاملا مستحکمی میان آنها وجود دارد.

سیامک باقری / کارشناس روابط بین‌الملل