ترجمه« الکتاب» آدونیس به زبان فارسی

«الکتاب»، از سال‌های نخست پس از هجرت آغاز می‌شود، شاعران و پیامبران دروغین و خلفای قدرت‌طلب و امرای فرصت‌طلب بازیگران آن هستند. روایت‌ها بر مبنای حیات و ممات آنهاست. الکتاب از زاویه‌ای، رنجنامه و سوگ‌سرود شاعران است از ابتدای ظهور اسلام تا مرگ متنبی. اما کلیتِ این اثر سه جلدی، حول زندگی و شعر و داستان سفرهای متنبی می‌چرخد. متنبی شخصیت اصلی الکتاب است. حتی آنجا که به سیف‌الدوله حمدانی، میدان حضور داده می‌شود و شعر، از او یا حتی در جاهایی از زبان او سروه می‌شود مُراد، متنبی است. تمام تاریخ عرب را ـ البته در بازه زمانی مذکور ـ در الکتاب می‌توان جستجو کرد.

این اثر حتی از عضدالدوله دیلمی، قابوس بن وشمگیر، بابک خرمدین و بهزادان پور ونداد هرمز ـ ابومسلم خراسانی ـ خالی نیست. ولی متنبی در تمام طول خوانش این اثر جایگاه روشن خود را دارد. متنبی تک‌سوار است. اصالتِ شعر و حقِ زبان‌آوری با اوست. بدون او، دربار حمدانیان فضایی کسالت‌بار و ابلهانه‌ است و اوست که به زیرکی، کافورِ اخشیدی را در مصر، در میان مدح، رندانه مذمت می‌کند.

علاوه بر اینها «الکتاب» ستایش تصوف و صوفیان است، شرح داستانِ حلاج و آن دیگران. تسلطِ شگفت‌آور «آدونیس» به تاریخ و اسطوره ـ نه فقط تاریخ عرب که تاریخ ایران و جهان ـ باعث شده در خواندن «الکتاب» با اثری روبه‌رو شویم که با هیچ کدام از آثاری که تاکنون به فارسی ترجمه شده یا حتی در قلمرو شعر تالیف شده‌اند، قابل قیاس نباشد.

مترجم در این اثر تلاش کرده از آنجا که بخشی از «الکتاب»، روایت تاریخ است پس امانتدارانه متن را به فارسی برگرداند و به لحاظ زبانی هم سعی کرده حق شعر آدونیس به جا آورده شود.

امیرحسین اللهیاری، شاعر و پژوهشگر در سال 1384 اولین کتاب خود تحت عنوان «عقاب یوشان» را با مقدمه بهاءالدین خرمشاهی از سوی نشر روشن مهر منتشر کرد. سال 1389 کتاب «آن حرف دگر» مجموعه «هفتاد ‌و‌ دو ‌رباعی عاشورایی پیوسته» از او منتشر شد. او سپس ترجمه «حیدربابای شهریار» به شعر فارسی را نیز منتشر کرد. این شاعر و پژوهشگر و مترجم پنج سال از وقت خود را صرف برگردان «الکتاب» به زبان فارسی آدونیس کرده است.

کتاب «الکتاب» را انتشارات مولی در سه جلد با خوشنویسی حمید عجمی پایه‌گذار خط معلی و با مقدمه مبسوط مترجم درباره شعر عرب و جایگاه «آدونیس» منتشر کرده است.