رشد اقتصاد بدون نفت بیانگر واقعیت اقتصاد ایران است

همچنین در شرایطی که بانک مرکزی نرخ رشد بدون نفت را 3/3 درصد اعلام کرده این رقم از سوی مرکز آمار ایران 3/6 درصد اعلام شد، در واقع بین اعداد اعلام ‌شده از سوی دو نهاد متولی اعلام آمار رشد اقتصادی تنها در قسمت بدون نفت اختلاف 3 درصدی وجود دارد.

بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی کشورمان بر این باورند رشد 5/12 درصدی، بیانگر واقعیت اقتصاد ایران نیست.

از این‌رو جام‌جم گفت‌وگویی با سیدرضا فاطمی‌امینی، کارشناس اقتصادی و معاون اسبق برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته که در ادامه می‌خوانید.

با توجه به اعلام بانک مرکزی از تحقق رشد اقتصادی 5/12 درصدی در سال 1395، این رشد بی‌سابقه در سطح ایران و جهان، چطور محقق شده است؟

تعریف رشد اقتصادی براساس اصول علمی؛ تغییرات تولید ناخالص داخلی با قیمت‌های ثابت است به این ترتیب اثر تورمی در آن حذف شده است. فرض کنیم طی سال 1394 خیلی تولید کشورمان نسبت به سال قبل از آن تغییری نداشته باشد یا این‌که افتی را تجربه کرده باشد؛ اما در سال 1395 کمی تولید افزایش یافته است. به این ترتیب تغییرات تولید سال 1395 نسبت به سال قبل از آن یکباره زیاد می‌شود. آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی دقیقا همین نکته را بیان می‌کند.

کارشناسان معتقدند افزایش درآمدهای نفتی باعث این رشد بی‌سابقه شده است، آیا این پیش‌فرض صحیح است؟

بله، اگر بخواهیم گزارش اخیر بانک مرکزی را براساس درآمدهای نفتی تفسیر کنیم که فرضا سال 1393 دو میلیون بشکه فروخته‌ایم و سال 1394 زیاد تغییری در میزان فروش نفت تجربه نشده است، اما در سال 1395 یکباره فروش نفت افزایش داشته باشد.

همین عامل باعث می‌شود که درصدهای مربوط در آمارها رشد قابل ملاحظه‌ای را نشان دهند. بنابراین حتی ممکن است مقدار تولید افزایش نداشته باشد و فقط اعداد بالا بوده است.

اگر بخواهید رشد اقتصادی سال گذشته را با قبل از دهه 90 مقایسه کنیم، شرایط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

براساس آمارهای ارائه شده از اقتصاد ایران، تولید ناخالص کشورمان تا سال 90 همواره صعودی بوده است، اما از ابتدای دهه 90 تا اواخر سال 92 نزولی شده به صورتی که اگر بخواهیم گزارش بانک مرکزی را بررسی کنیم، باید بگوییم در سال گذشته از لحاظ تولید ناخالص داخلی، تازه رسیده‌ایم به شرایط سال 90.

برگردیم به صادرات نفت، آیا این درآمدها به اشتغال و رونق اقتصادی منجر خواهد شد؟

خیر، وقتی تولید نفت و به‌دنبال آن درآمدهای نفتی بیشتر می‌شود هیچ‌تاثیری در اشتغال کشور ایجاد نمی‌کند. به این ترتیب که پرسنل شرکت نفت در سال 1395 به‌دلیل افزایش تولید که استخدام نشده‌اند بلکه ظرفیتی وجود داشته و اکنون از آن استفاده شده و چون قبلا مشتری نداشتیم، نفت ما فروش نمی‌رفته ولی حالا مشتری داریم و فروش هم افزایش یافته است. بنابراین هیچ شغلی و هیچ سرمایه‌گذاری خاصی جذب نشده است.

پس واقعا اقتصاد ایران اتفاق خاصی را تجربه نکرده است؟

بله؛ با نگاه دقیق به رشد کلی اقتصاد یعنی رقم 5/12 درصد و مقایسه آن با عدد رشد بدون نفت یعنی 3/3 درصد درخواهیم یافت که صرفا درآمدهای دولت افزایش یافته و اقتصاد تفاوت یا شکوفایی خاصی را تجربه نکرده است. دقیقا نکته‌ای که گردش اقتصادی واقعی کشورمان را نشان می‌دهد در واقع همان رشد 3/3 درصد اقتصاد بدون نفت است.

عماد عزتی

اقتصاد